Αν υπάρχει ένας κλάδος της ιατρικής όπου οι εξελίξεις έρχονται με καταιγιστικό ρυθμό, αυτός είναι σίγουρα ο κλάδος της θεραπείας του διαβήτη. Και πράγματι, τα τελευταία χρόνια είναι πολύ εντυπωσιακές οι εξελίξεις, ιδίως στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Στις τρεις γνωστές αντιδιαβητικές θεραπευτικές κατηγορίες των αρχών της δεκαετίας του 2000 έχουν προστεθεί, λοιπόν, πολλές νέες θεραπείες με αξιόλογη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια και, πολλές εξ αυτών, με σημαντικές πλειοτροπικές δράσεις (κυρίως οι GLP-1 αγωνιστές και SGLT-2 αναστολείς).

Νέες θεραπευτικές κατηγορίες για έλεγχο της γλυκόζης, καρδιοπροστασία και απώλεια βάρους

Από τις υπάρχουσες σήμερα θεραπευτικές κατηγορίες επισημαίνουμε:

• Τα νέα μόρια εβδομαδιαίων αγωνιστών GLP-1 (σεμαγλουτίδη, αλμπιγλουτίδη) εκ των οποίων η σεμαγλουτίδη ήδη προστέθηκε στο θεραπευτικό μας οπλοστάσιο. Η σεμαγλουτίδη είναι ένας ισχυρός εβδομαδιαίος αγωνιστής GLP-1 με εξαιρετικά δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας (μείωση κατά 1,4% -1,6% της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, μείωση κατά 4-5kg του σωματικού βάρους).
• Το πρώτο δισκίο GLP-1 (σεμαγλουτίδη σε μορφή χαπιού) για το οποίο πολλές μελέτες φάσης 3 έδειξαν ιδιαίτερη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα (στη γλυκαιμική ρύθμιση και την απώλεια βάρους). Η κυκλοφορία του συγκεκριμένου δισκίου αναμένεται. Αξίζει να επισημάνουμε ότι οι αγωνιστές GLP-1 έχουν αντιυπεργλυκαιμική, αντιυπερτασική, καρδιοπροστατευτική δράση και μειώνουν το σωματικό βάρος, ενώ ένας εξ αυτών (η λιραγλουτίδη) μειώνει και τον κίνδυνο θανατηφόρων συμβαμάτων.
• Αναφορικά με τους αναστολείς SGLT-2, αυτήν την ιδιαίτερα προβεβλημένη και εξαιρετικά πρόσφατη αντιδιαβητική αγωγή, επισημαίνουμε επίσης: τις νέες μελέτες των αναστολέων SGLT-2 που έδειξαν την αναμφισβήτητη καρδιοπροστατευτική (κυρίως στη μείωση του κινδύνου νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια ακόμα και σε μη διαβητικούς με καρδιακή ανεπάρκεια, με μειωμένο κλάσμα εξώθησης αλλά και με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης) και νεφροπροστατευτική δράση, ενώ βεβαίως είναι γνωστή η πολύ σημαντική μείωση του κινδύνου θανατηφόρων συμβαμάτων (38%) που προσφέρει η εμπαγλιφλοζίνη.

«Επαναστατικές» οι επικείμενες θεραπευτικές κατηγορίες

Σημειώνουμε επίσης, στο πλαίσιο των μελλοντικών αντιδιαβητικών κατηγοριών:

• τον διπλό αγωνιστή GLP-1/GIP. Φαίνεται ότι αυτή η διπλή δράση διασφαλίζει σημαντική βελτίωση της ινσουλινοέκκρισης, άρα βελτίωση της υπεργλυκαιμίας και σημαντική απώλεια σωματικού βάρους. Σε πρόσφατη δημοσίευση για την τιρζεπατίδη, (έναν διπλό αγωνιστή GLP-1 και GIP), επιβεβαιώθηκε ότι: σε 40 εβδομάδες δράσης μείωσε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C) κατά 2,4%, ενώ μείωσε και το σωματικό βάρος έως 11,4kg.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν μόνο παρενέργειες από το γαστρεντερικό, οπότε αναμένονται με αυξημένο ενδιαφέρον τα αποτελέσματα των υπόλοιπων μελετών για οριστικοποίηση των εξαιρετικών αυτών δράσεων του διπλού αγωνιστή.

• Επίσης, στα ευρωπαϊκά διαβητολογικά συνέδρια του 2020 και 2021 παρουσιάστηκαν πρώτα δεδομένα από μία εξαιρετικά καινοτόμο αντιδιαβητική αγωγή την ιμεγλιμίνη. Η ιμεγλιμίνη οδηγεί σε βελτιωμένη ιστική ινσουλινοευαισθησία, μειωμένη ηπατική παραγωγή γλυκόζης και αυξημένη ινσουλινοέκκριση. Στις μελέτες που παρουσιάστηκαν η αγωγή αυτή δεν φαίνεται να συνδέεται με ανεπιθύμητες ενέργειες.

Ινσουλινοθεραπεία: τι αναμένεται

Πολλές επίσης είναι οι αναμενόμενες εξελίξεις στον τομέα των ινσουλινών και της ινσουλινοθεραπείας.

• Ήδη το τελευταίο διάστημα έχουν προστεθεί στη θεραπευτική πραγματικότητα υπερταχείες (superfast) ινσουλίνες (όπως η Aspart) με ταχεία έναρξη δράσης και κορύφωση της δράσης αυτής ½ ώρα από την ένεσή τους, γεγονός που προσομοιάζει απολύτως με τη φυσιολογική έκκριση και την κινητική της ινσουλίνης μετά το γεύμα, στον φυσιολογικό οργανισμό.
• Επιπλέον, μελέτες που αφορούν σε αποτελεσματικότητα και δοσολογία της εβδομαδιαίας ινσουλίνης είναι στη φάση 3, ενώ με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας δοκιμάζονται μορφές ινσουλίνης που θα επικαλύπτονται με νανοσωματίδια πολυμερή (και θα προστατεύονται από την πρωτεολυτική διάσπαση στο στομάχι) ώστε να μπορούν να χορηγηθούν από το στόμα.
• Επίσης, σε δρόμο ανάπτυξης είναι η ιστορία παρασκευής έξυπνων (smart) ινσουλινών που θα περιέχουν έναν «χημικό μεταφορέα ινσουλίνης» ο οποίος θα «αποθηκεύει» την ινσουλίνη στον υποδόριο ιστό και θα την απελευθερώνει μόνο όταν αυξάνεται η συγκέντρωση της γλυκόζης στον ιστό. Έτσι, δεν θα χρειάζεται συνεχής μέτρηση της γλυκόζης και δεν θα απαιτείται προσαρμογή της ινσουλίνης στα γεύματα!

Προφανώς, μέχρι την οριστική παρασκευή αυτών των ινσουλινών ο δρόμος είναι μακρύς αλλά όταν αυτή επιτευχθεί οι συνέπειες θα είναι συνταρακτικά θετικές.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: τι νέο υπάρχει και τι έρχεται

Το πεδίο στο οποίο υπάρχουν επίσης πολλές νέες εξελίξεις είναι το πεδίο θεραπείας του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1. Εξελίξεις που αφορούν ιδιαίτερα τις αντλίες και το βιοτεχνητό πάγκρεας…

   Αντλίες ινσουλίνης: Πράγματι οι νέες αντλίες, διασυνδεδεμένες με τους αισθητήρες γλυκόζης είναι πλέον στο επίκεντρο της νέας θεραπείας για τους διαβητικούς τύπου 1. Οι νέες αυτές αντλίες (όπως π.χ. η Med 640G) έχουν τη δυνατότητα αναστολής χορήγησης της ινσουλίνης όταν οι πληροφορίες για το επίπεδο σακχάρου από τον αισθητήρα δείχνουν ότι υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Με αυτή τη λειτουργία των νέων αντλιών μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Οι νέες αυτές αντλίες διαθέτουν (ενσωματωμένο) το κατάλληλο λογισμικό ώστε, εφόσον το άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου1 τις προμηθεύσει με κατάλληλα στοιχεία για το φαγητό, να μπορούν να προτείνουν τις μονάδες ταχείας ινσουλίνης ( bolus) που απαιτούνται για το συγκεκριμένο φαγητό.

   Υβριδικό τεχνητό πάγκρεας: Παράλληλα, προσεγγίζουμε ήδη τη φάση του υβριδικού τεχνητού παγκρέατος με μια πολύ εξελιγμένη τριάδα «αισθητήρα γλυκόζης-λογισμικού-αντλίας». Με το υβριδικό τεχνητό πάγκρεας θα υπάρχει αυτοματισμός στη χορήγηση ινσουλίνης μεταξύ των γευμάτων και στη νηστεία, ενώ η συμμετοχή του ασθενούς θα είναι μόνο στα γεύματα, όπου, με τη βοήθεια της αντλίας, θα ρυθμίζει την κατά περίπτωση απαιτούμενη ινσουλίνη. Η πρόσφατα κυκλοφορήσασα αντλία 780G της Medronic φαίνεται ότι πληροί πολλές από τις παραπάνω προϋποθέσεις.

Ακόμη πιο κοντά στο βιοτεχνητό πάγκρεας

Με αυτά ως δεδομένα καθίσταται προφανές ότι πλησιάζουμε ολοταχώς προς το «ολοκληρωμένο κλειστό κύκλωμα», το βιοτεχνητό πάγκρεας στου οποίου το λογισμικό θα έχουν επιπλέον ενσωματωθεί και αλγόριθμοι για τα διάφορα γεύματα, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης αυτοματισμός λειτουργίας και χορήγησης ινσουλίνης από την αντλία καθ’ όλο το 24ωρο. Πρόκειται για μια συγκλονιστική εξέλιξη, καθώς αυτό που μέχρι πρόσφατα ήταν σχέδιο ετοιμάζεται να γίνει πράξη.

Από το περιοδικό Διαβήτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής