Ο εορτασμός της  Παγκόσμιας Ημέρας για τον Σακχαρώδη Διαβήτη έχει αυτή τη χρονιά ως θέμα, την «Πρόσβαση στην φροντίδα για τον διαβήτη». Η Διεθνής Ομοσπονδία του Διαβήτη (IDF) εστιάζει, λοιπόν, φέτος, στην ανάγκη των διαβητικών ατόμων και των επιστημόνων υγείας, να προσεγγίσουν καλύτερα και να συμμετάσχουν σε μια νέα ποιότητα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, ώστε τα άτομα με διαβήτη να γνωρίζουν σε βάθος την κατάσταση τους, να ενισχύσουν την καθημερινή αυτοφροντίδα τους και την επιτυχημένη – χωρίς επιπλοκές – διαχείρηση της νόσου τους.

«Κλειδί» η αυτοδιαχείριση της νόσου από τους ασθενείς

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι ένα πολυπαραγοντικό και συνάμα απαιτητικό νόσημα, αφού το άτομο χρειάζεται πέραν της λήψης όποιας θεραπευτικής αγωγής, να αλλάξει τον τρόπο ζωής και τη συμπεριφορά του.

Η έννοια της αυτοδιαχείρισης αφορά τις γνώσεις και τις ικανότητες του ατόμου να διαχειριστεί τα συμπτώματα, τις επιπλοκές, τη θεραπεία και τις συνέπειες του χρόνιου νοσήματός του, τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.

Η εκπαίδευση και υποστήριξη για την αυτοφροντίδα (Diabetes Self-Management Education and Support) είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία και αποτελεί το «κλειδί» για τη σωστή και επιτυχημένη διαχείριση της νόσου.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία είναι η προθυμία και η θέληση του ατόμου και της οικογένειας για συνεργασία με όλα τα μέλη της διεπιστημονικής διαβητολογικής ομάδας.

Οφέλη εκπαιδευτικών προγραμμάτων

Η εκπαίδευση των διαβητικών ασθενών στο εξωτερικό επιτυγχάνεται σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, από διαδικτυακές πλατφόρμες, κάτι που αρχίζει να εφαρμόζεται πλέον ενεργά και στην Ελλάδα, λ.χ. από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία. Τα οφέλη τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Επίτευξη καλύτερου μεταβολικού ελέγχου,
• Δημιουργία έμπιστης θεραπευτικής σχέσης,
• Επίτευξη θεραπευτικών στόχων,
• Μείωση συχνότητας και βαρύτητας επιπλοκών,
• Επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής,
• Βελτίωση ψυχικής κατάστασης,
• Μείωση συχνότητας νοσηλειών και κόστους θεραπείας.

Η εξατομίκευση της θεραπείας και η συμμετοχή του ατόμου στη λήψη αποφάσεων προϋποθέτουν θεραπευτική συμμαχία θεραπευτών – ασθενών. Βασικούς πυλώνες αποτελούν:

• Η ενδυνάμωση (patient empowerment),
• Η διερεύνηση των πιστεύω τους, σχετικά με την υγεία (health beliefs),
• Ο καθορισμός εκπαιδευτικών αναγκών.

Σχεδιασμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων

Έχει υπολογιστεί ότι για περισσότερο από το 95% του χρόνου τους, είναι τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη που φροντίζουν τον εαυτό τους. Δικαιολογημένα, λοιπόν, στα εκπαιδευτικά προγράμματα δίνεται έμφαση στο «τι μπορεί να κάνει το άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη» και όχι στο «τι πρέπει να μάθει».

Οι εκπαιδευτικοί στόχοι πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, επιτεύξιμοι, βήμα προς βήμα κατανοητοί, βραχυπρόθεσμοι και να είναι αποτέλεσµα συναίνεσης του διαβητικού ατόμου µε τον εκπαιδευτή του.

Η θεραπευτική ομάδα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν της το μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο του ατόμου και να χρησιμοποιεί τα ανάλογα μέσα, προκειμένου να παρέχει τις πληροφορίες.

Η χρήση και η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, ιδίως

για τους νέους, πρέπει να ερευνηθεί και να ενσωματωθεί στη θεραπευτική

προσέγγιση.

Τα κρίσιμα σημεία για τα οποία ο ασθενής χρειάζεται να εκπαιδευτεί

Τα χρονικά σημεία αξιολόγησης και προσαρμογής ενός τέτοιου εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού προγράμματος είναι:

• Η στιγμή της διάγνωσης,
• Η ετήσια ενημέρωση για τη διατήρηση της υγείας και της αναχαίτισης των επιπλοκών της νόσου,
• Η στιγμή που διαπιστώνεται παρουσία επιπλοκών που δυσχεραίνουν ή μεταβάλλουν την αυτοδιαχείριση της νόσου,

Τα εκπαιδευτικά πεδία συμπεριλαμβάνουν:

• Παθοφυσιολογία της νόσου και των θεραπευτικών επιλογών ,
• Υγιεινή διατροφή,
• Διατήρηση δραστηριότητας και σωματικής άσκησης,
• Αυτοέλεγχο γλυκόζης και διαχείρισης αποτελεσμάτων του,
• Πρόληψη, έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση επιπλοκών,
• Προσαρμογή και επιτυχή κοινωνική αντιμετώπιση,
• Εκπαίδευση στην επίλυση προβλημάτων καθημερινότητας.

Οι εκπαιδευτικές πλατφόρμες

Η Διεθνής Ομοσπονδία του Διαβήτη (International Diabetes Federation, IDF)έχει δεσμευτεί να διευκολύνει τις ευκαιρίες μάθησης για όλα τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.

• Η πλατφόρμα «Understanding Diabetes» παρέχει δωρεάν διαδικτυακά και διαδραστικά μαθήματα για να βοηθήσει τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και τους φροντιστές τους να καταλάβουν και να διαχειριστούν την κατάστασή τους.
• Το IDF School of Diabetes προσφέρει premium online μαθήματα για τους επαγγελματίες υγείας, ώστε να είναι ενημερωμένοι στις διάφορες πτυχές της διαχείρισης και θεραπείας της νόσου.

 Η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) αναγνωρίζοντας την σπουδαιότητα της εκπαίδευσης έχει στο site της εκπαιδευτικά video για τους ασθενείς, με τίτλο «Πρώτη φορά απλά».