Γράφει η Σοφία Βαλσάμη

Το νέο τεύχος του EThe Magazine του EleftherosTypos.gr ανοίγει τον φάκελο εκτρώσεις στην εφηβική ηλικία προσπαθώντας να αναλύσει τα αίτια, την ώρα που η Ελλάδα κατέχει – δυστυχώς – την πρωτιά στην Ευρώπη στις διακοπές κύησης. Το 22% των Ελληνίδων έχει κάνει τουλάχιστον μία έκτρωση, ενώ το 10% των γυναικών που έχουν προβεί σε τέτοια επέμβαση, είναι εφηβικής ηλικίας. Σύμφωνα με στοιχεία, τα οποία, ωστόσο δεν είναι επίσημα, κάθε χρόνο στην Ελλάδα έχουμε περίπου 80.000 εκτρώσεις και ένα σημαντικό μέρος αυτών αφορά ανήλικες.

Οι εκτρώσεις στην εφηβική ηλικία είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερα σοβαρό. Μια εφηβική «απροσεξία» που οδηγεί σε εγκυμοσύνη μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις σε μια νεαρή κοπέλα στην αρχή της σεξουαλικής της ζωής. Στην Ελλάδα η διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης, είναι σήμερα νομοθετικά κατοχυρωμένη. Όταν όμως πρόκειται για ανήλικη, χρειάζεται η γραπτή συγκατάθεση ενός από τους δύο γονείς ή του ατόμου που έχει την επιμέλεια της ανήλικης. Δυστυχώς, πολλές γυναίκες και ιδιαίτερα οι έφηβες, αγνοούν βασικές πληροφορίες σχετικά με την αντισύλληψη. Έτσι, ξεκινούν ή συνεχίζουν τη σεξουαλική ζωή τους χωρίς προστασία, με κίνδυνο να καταλήξουν σε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Επίσης, πολύ συχνά δεν εφαρμόζουν σωστά τη μέθοδο αντισύλληψης που έχουν επιλέξει, με συνέπεια να υπάρξει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη που καταλήγει τελικά σε έκτρωση.

Η συχνότερη αιτία για την διακοπή της κύησης είναι η νεαρή ηλικία. Η έφηβη τις περισσότερες φόρες δεν είχε προγραμματίσει μια εγκυμοσύνη στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ζωής της καθώς είναι ακόμα μαθήτρια και δεν έχει κατασταλαγμένο ορίζοντα.

Σε πολλές περιπτώσεις, η ψυχολογική κατάσταση μερικών εφήβων που υποβάλλονται σε έκτρωση μπορεί να επιβαρυνθεί. Αν συμβεί κάτι τέτοιο απαιτείται και ανάλογη υποστήριξη από ειδικούς και κυρίως από το οικογενειακό της περιβάλλον. Η νεαρή κοπέλα είναι σε μια ευαίσθητη ηλικία και είναι πιθανόν η έκτρωση να την επηρεάσει ψυχολογικά για μεγάλο διάστημα.

Ο γυναικολόγος Παναγιώτης Χριστόπουλος* μας μίλησε για τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στην Ελλάδα. «Πραγματικά νούμερα στην Ελλάδα για τις εκτρώσεις δεν υπάρχουν και όλα είναι κατ’ εκτίμηση. Παρά το γεγονός, πάντως, ότι στις ενήλικες το ποσοστό δείχνει ότι μειώνονται, στις έφηβες, από την άλλη, αυξάνεται. Υπάρχουν περιστατικά εγκύων 12 και 13 ετών. Μετά από έρευνα που έχω κάνει στο Πανεπιστήμιο διαπιστώνεται ότι η έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας των εφήβων είναι περίπου στην ηλικία των 15,5 ετών. Στις περιπτώσεις αυτές, η έκτρωση φαίνεται πως είναι η μόνη λύση προκειμένου να διορθωθεί το λάθος που έχει γίνει. Απλά η κοινωνία δεν θέλει να τα φέρει στην επιφάνεια.  Το πιο σοβαρό, κατά τη γνώμη μου πρόβλημα, είναι ότι τα παιδιά στερούνται πληροφόρησης. Έχω κάνει αρκετές ομιλίες σε σχολεία για ενημέρωση των μαθητών πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, αν και έχω συναντήσει πολλές αντιδράσεις από γονείς. Ακόμα και μόνο από την τηλεόραση, τα παιδιά παίρνουν πολλά σεξουαλικά ερεθίσματα».

Τι γίνεται όμως σε άλλες χώρες; Ο δρ Παναγιώτης Χριστόπουλος εξηγεί: «Σε ξένες χώρες, που τα συστήματα είναι πιο οργανωμένα, βλέπουμε ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά σε πολύ μικρή ηλικία, ίσως και από την προσχολική. Παρέχεται με κατάλληλο τρόπο ενημέρωση, ανάλογα φυσικά με την ηλικία και τα ερεθίσματα. Υπάρχουν διάφορα συστήματα, όπως για παράδειγμα οι βιωματικές αναλύσεις. Μια έφηβη, στην οποία έχει συμβεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μιλάει γι’ αυτό σε ομάδες άλλων εφήβων. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν υπάρχουν οργανωμένα συστήματα ενημέρωσης με συνέπεια το ποσοστό των εκτρώσεων να είναι τόσο μεγάλο».

Υπάρχει, βέβαια, και το χάπι «της επόμενης μέρας» για το οποίο τονίζει χαρακτηριστικά: «Είναι αλήθεια ότι γίνεται μεγάλη συζήτηση για το χάπι της επόμενης ημέρας. Μπορούν τα κορίτσια, και στην προκειμένη περίπτωση οι έφηβες, να το πάρουν μόνες τους, αφού φυσικά έχουν συμβουλευτεί ειδικό γιατρό. Το χάπι αυτό είναι απλά μια… “πυροσβεστική μέθοδος”. Αφού γίνει το “ατύχημα” προσπαθείς να αποφύγεις την εγκυμοσύνη. Ξέρω περιπτώσεις που έχουν πάρει το χάπι και τρεις φορές μέσα σε ένα μήνα. Δεν μπορεί, όμως, να είναι αυτός ο τρόπος της αντισύλληψης. Αποσυντονίζεται ο κύκλος της γυναίκας και μετά δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιες είναι οι γόνιμες μέρες».

Στην ερώτηση μας σχετικά με την αιτία του προβλήματος των εκτρώσεων στην εφηβεία, ο δρ Παναγιώτης Χριστόπουλος μας απάντησε: «Σύμφωνα με έρευνα, οι έφηβοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν χρησιμοποιούν αντισυλληπτική προστασία, ακόμα και στην πρώτη τους επαφή, ενώ όταν το κάνουν αυτό γίνεται με λάθος τρόπο. Συχνά με ρωτούν ποιο είναι το λάθος και έχουμε το φαινόμενο των εκτρώσεων. Το λάθος βρίσκεται στους ενήλικες. Η έφηβη παρασύρεται και ενθουσιάζεται με διάφορα ερεθίσματα. Εμείς οι ενήλικες θα πρέπει να φτιάξουμε τις δομές και ένα σύστημα, το οποίο να μπορούμε να πληροφορούμε σωστά τους έφηβους για το ποιοι είναι οι κίνδυνοι, ποια είναι τα επικίνδυνα μονοπάτια και το τι θα πρέπει να προσέχουν. Το σημαντικότερο είναι η σωστή πληροφόρηση για το τι θα πει γονιμότητα, τι θα πει εγκυμοσύνη και αντισύλληψη».

Και όταν έρθει η ώρα της έκτρωσης τι συμβαίνει; «Υπολογίζεται ότι το 7% ως 10% των εφήβων θα έχει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ως την ενηλικίωση. Την ευθύνη για τη λήψη της απόφασης την έχει η ίδια η κοπέλα, αλλά και οι γονείς ή οι κηδεμόνες της. Σε κάθε περίπτωση (για την προστασία της ανήλικης), διασφαλίζεται το ιατρικό απόρρητο και δεν ξέρει κανείς τίποτα».

Στόχος της κοινωνίας πρέπει να είναι η μείωση του αριθμού των εκτρώσεων και ιδιαίτερα σε μια τόσο ευαίσθητη ηλικιακή ομάδα. Οι γονείς μπορούν να εμπιστευτούν ειδικούς πάνω στην ενημέρωση των παιδιών, ενώ παράλληλα το Κράτος πρέπει να διευκολύνει και να μεθοδεύσει τη δημιουργία προγραμμάτων ενημέρωσης. Τέλος, όταν το πρόβλημα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης εμφανιστεί, πρέπει να απευθυνθούμε σε ειδικό Παιδογυναικολόγο, με εμπειρία και γνώσεις πάνω στα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των Εφήβων, ώστε να προστατεύουμε την Υγεία αυτών των νέων γυναικών και να τους διασφαλίσουμε ένα καλό αναπαραγωγικό μέλλον.

*Ο Παναγιώτης Χριστόπουλος είναι Μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός παιδογυναικολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, συντονιστής παιδογυναικολόγων Ευρώπης και Διευθυντής στην Ευρωπαϊκή Εταιρία Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας (European Association of Paediatric and Adolescent Gynaegocology – EURAPAG).