Η έκθεση «Με τα χρώματα του λόγου και το λόγο των χρωμάτων» εγκαινιάζεται στις 25 Ιουνίου και θα διαρκέσει ως την 1η Οκτωβρίου. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου του αποτέλεσαν η ιδιότυπη χρήση της δημοτικής γλώσσας και οι πολύ δημοφιλείς συμβολικές μορφές του, μέσω των οποίων προέβαλε το αίτημα για μια ελληνοκεντρική σουρεαλιστική ποίηση και μια νέα έκφραση ελληνικότητας.

Η έκθεση περιλαμβάνει 110 ζωγραφικά έργα και επιλεγμένα ποιήματα, τα οποία θα αναδείξουν την ποιητική ευαισθησία και την έμφυτη εικαστική οπτική που σε αλληλουχία δημιούργησαν το εντυπωσιακό σε μέγεθος και πρωτοτυπία ζωγραφικό και λογοτεχνικό αποτέλεσμα που τον ανέδειξε σε κυρίαρχο πρωτοπόρο του ελληνικού υπερρεαλιστικού κινήματος. Ο λόγος του ποιητή και η πράξη του ζωγράφου θα λειτουργήσουν στην ενιαία, αδιάσπαστη ενότητά τους, ώστε να αναδείξουν το σύνολο της καλλιτεχνικής δημιουργίας του.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος ταύτισε τη ζωή του με την τέχνη και τη θεώρησε ελιξίριο που καταξιώνει και διαιωνίζει τη ζωή. Της προσφέρει νόημα και ουσία που κατευνάζει την υπαρξιακή αγωνία του τέλους. «Το ασυνεχές συμβάν του ζην».

Το ανοίκειο και η παραδοξολογία και η χωρίς λογικό ειρμό φαντασιοπληξία καταγράφονται για να παράξουν με τα χρώματα του λόγου και το λόγο των χρωμάτων την αμίμητη καλλιτεχνική του ελεγεία. Το άλογο και το αταίριαστο συνέχεται ωστόσο από τη φλόγα του πάθους της δημιουργίας προκειμένου να δοθεί σχήμα και μορφική οντότητα σε βιώματα, φόβους και αγωνίες, παρορμήσεις και κυκλοθυμικές εξάρσεις και σε ό,τι ανάγεται στην τραγικότητα που ορίζει τη μοίρα του καλλιτέχνη.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1907 και πέρασε τα μαθητικά του χρόνια (1919-1927) εσωτερικός σε σχολείο του Παρισιού. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1927. Το 1932 γράφτηκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ φοίτησε στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου και γνωρίστηκε με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Δημήτρη Πικιώνη.

Φιλολογικό σκάνδαλο

Το 1938 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν», η οποία προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις κι έλαβε διαστάσεις φιλολογικού σκανδάλου. Μερίδα των κριτικών τον ειρωνεύτηκε, θεωρώντας τη γραφή του πνευματικό παιχνίδι χωρίς βαθύτερο αντίκρισμα. Μοναδικός του υπερασπιστής υπήρξε ο επίσης υπερρεαλιστής Ανδρέας Εμπειρίκος.

Το 1939 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση. Με επιρροές από τo μεταφυσικό κόσμο του Ντε Κίρικο και την υπερβατικότητα της βυζαντινής τέχνης, προσπαθεί να εκφράσει την παγκοσμιότητα του Ελληνισμού μέσα από την πολυσημία της σουρεαλιστικής γραφής.

Το 1944 παρουσιάζει τον «Μπολιβάρ», την κορυφαία στιγμή της ποίησής του. Μέσα από τη μορφή του Σιμόν Μπολιβάρ, του απελευθερωτή της Νότιας Αμερικής από τους Ισπανούς, ο Εγγονόπουλος δίνει το διαχρονικό πρότυπο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, χωρίς τους περιορισμούς φυλής, χώρας ή εποχής. Σύμφωνα με τον επιγραμματικό χαρακτηρισμό του κριτικού Ανδρέα Καραντώνη, το μακροσκελές αυτό ποίημα αποτελεί τον «Υμνο εις την Ελευθερίαν» της γενιάς του ’30.

Το 1945 ξεκίνησε πανεπιστημιακή καριέρα στο ΕΜΠ ως βοηθός στην έδρα Διακοσμητικής και Ελευθέρου Σχεδίου. Το 1969 έγινε καθηγητής στην έδρα Ελεύθερου Σχεδίου και εντεταλμένος στην έδρα Γενικής Ιστορίας της Τέχνης. Η ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία έληξε το 1973 με τη συνταξιοδότησή του. Το 1958 του απονεμήθηκε το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω», ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο με το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’. Το 1979 θα του απονεμηθεί εκ νέου το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες». Πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς.

Info:

«Με τα χρώματα του λόγου και το λόγο των χρωμάτων». Αφιέρωμα στον Νίκο Εγγονόπουλο. Διάρκεια έκθεσης: 25 Ιουνίου – 1 Οκτωβρίου 2017. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ανδρος, τηλ. 22820 22444. Ιδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, τηλ.: 210 7252895-6. Πληροφορίες: www.goulandris.gr / www.moca-andros.gr.

Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο συνοδευτικό κατάλογο των 290 σελίδων, όπου αναπαράγεται και το σύνολο των 110 έργων και που θα εκδοθεί από τη Μικρή Αρκτο.

Δέσποινα Σαββοπούλου
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου