Ο Γιάννης Βαλαβανίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Σπούδασε ζωγραφική, χαρακτική και ψηφιδωτό στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1957-1963), με τον Γ. Μόραλη, τον Κ. Γραμματόπουλο και την Ε. Βοϊλα. Ήταν ενεργό μέλος φοιτητικών ενώσεων με αριστερό προσανατολισμό και συμμετείχε στις κινητοποιήσεις της νεολαίας κατά τη δεκαετία του 1960. Εξαρχής οι ιδεολογικές του απόψεις συμβάδιζαν με τις καλλιτεχνικές του επιλογές. Πριν από τη δικτατορία του 1967, συνεργαζόταν με την Επιθεώρηση Τέχνης και ήταν μέλος της Ομάδας Τέχνης Α.

Το 1968 δούλεψε για ένα χρόνο στο Παρίσι.Στις αρχές του 1970, μαζί με άλλους τέσσερις συνομήλικους ζωγράφους (Κλεοπάτρα Δίγγα, Κυριάκο Κατζουράκη, Χρόνη Μπότσογλου, Γιάννη Ψυχοπαίδη) δημιούργησαν την ομάδα «Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές», παρουσιάζοντας μια παραστατική ζωγραφική με κριτικό κοινωνικό περιεχόμενο, η οποία λειτούργησε και ως αντι-δικτατορική πρόταση.

Στην πρώτη του ατομική έκθεση (1970, ‘Αστορ) υπήρχαν ήδη έργα που έδειχναν την τάση του να ερευνά σε βάθος την όψη των καθημερινών αντικειμένων, αποφεύγοντας τις τρέχουσες λύσεις της κολορίστικης ζωγραφικής ή της «ελληνικότητας». Οι προσπάθειές του προς αυτή την κατεύθυνση συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. Χαρακτηριστικό στοιχείο του έργου του είναι η εξαντλητική επεξεργασία της γραφής, μέσω της οποίας αποδίδεται η εικόνα του θέματος, είτε με χρήση φωτογραφικών ντοκουμέντων, είτε με απευθείας παρατήρηση του μοντέλου. Οι θεματικές ενότητες της ζωγραφικής του (Εργαλεία, Βουνά, Πρόσωπα, Χώροι) εξελίσσονται παράλληλα από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα.

Έχει παρουσιάσει το έργο του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συμμετείχε σε καλλιτεχνικές ομάδες, όπως η Ομάδα για την Επικοινωνία και την Εκπαίδευση στην Τέχνη και ο Σύνδεσμος Σύγχρονης Τέχνης.

Δίδαξε ζωγραφική αρχικά στη Σχολή Βακαλό (1972-1980) και κατόπιν στην ΑΣΚΤ (1981-2005), όπου διετέλεσε Αντιπρύτανης από το 2001 έως το 2004.Ασχολήθηκε επίσης με την εικονογράφηση βιβλίων και τη σχεδίαση εξωφύλλων. Κείμενά του για την τέχνη έχουν δημοσιευθεί σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά.Το 2005 οργανώθηκε αναδρομική έκθεσή του στο Μουσείο Φρυσίρα.