Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι τα σκακιστικά σετ θα… εξαφανίζονταν από τα ράφια των καταστημάτων και από τα διαδικτυακά μαγαζιά, ακριβώς όπως τα χαρτιά υγείας; Η πανδημία και τα μέτρα αυτοπεριορισμού έχουν οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους μπροστά στα 64 τετράγωνα και τα 32 πιόνια, προσπαθώντας να μάθουν ή να ξεσκονίσουν τις σκόρπιες γνώσεις τους για «ανοίγματα», κινήσεις και στρατηγικές.

Η υγειονομική κρίση και οι πρωτόγνωρες συνθήκες ζωής που επιβάλλει δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον για να μπορέσει κανείς να ασχοληθεί με το απαιτητικό άθλημα, ενώ η… ευτυχής χρονική συγκυρία της προβολής της σκακιστικής σειράς «The Queen’s Gambit» («Το Γκαμπί της Βασίλισσας») στο Netflix απογείωσε το ενδιαφέρον.

Δεξιότητες

Ο Νικ Μπάρτον, επικεφαλής επιχειρηματικής ανάπτυξης της μεγαλύτερης διαδικτυακής πλατφόρμας σκακιού «Chess.com», εξηγεί τους λόγους που το σκάκι κέρδισε τόσο πολλούς νέους παίκτες εν μέσω πανδημίας: «Δίνει τη δυνατότητα στους παίκτες να δουλέψουν δεξιότητες, όπως η λήψη αποφάσεων, η διαχείριση χρόνου, η αναγνώριση μοτίβων και η φαντασία, και να τις μεταφέρουν από το σκάκι στην καθημερινότητά τους, ειδικά όπως έχει διαμορφωθεί εν μέσω πανδημίας. Στην πραγματικότητα, έχει αναγνωριστεί πως το σκάκι έχει μυριάδες οφέλη στην ψυχική υγεία, ενισχύει τη μνήμη και την προσοχή».

«Στην εποχή της αβεβαιότητας, όπως την επιβάλλει η υγειονομική κρίση, ένα παιχνίδι σκακιού μπορεί να περιορίσει το άγχος», συμπληρώνει. Μάλιστα, έρευνα του 2017 έδειξε πως άνθρωποι που είχαν επεισόδια πανικού κατάφερναν να ηρεμήσουν παίζοντας σκάκι στο κινητό τους.

«Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι με σαφείς πληροφορίες, ένα άθλημα που μπορούν να το κάνουν όλοι, να κοινωνικοποιηθούν και να χτίσουν ισχυρούς δεσμούς. Θα έλεγα πως υπό κανονικές συνθήκες είναι μια μεταφορά της ζωής. Αλλά σε μια περίοδο αβεβαιότητας και κοινωνικής αποστασιοποίησης φαίνεται πως το 2020 και το σκάκι κινούνται σε αντίθετους δρόμους», δηλώνει ο Μπάρτον.

«Το σκάκι, κατά κάποιον τρόπο, είναι σαν διαλογισμός. Σκέφτεσαι κάτι τόσο πολύ που όλα τα υπόλοιπα εξαφανίζονται. Ειδικά τώρα με τη νέα αύξηση των κρουσμάτων, αυτό το νέο πάθος, ίσως, αποτελέσει παρηγοριά για τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του χειμώνα», δηλώνει στο Fox News η Τζένιφερ Σασέιντ, επικεφαλής της γυναικείας κατηγορίας της Αμερικανικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας.

Στροφή

Ηδη, από το πρώτο πανδημικό κύμα, φάνηκε η στροφή ενδιαφέροντος προς τους σκακιστικούς αγώνες, τάση που ενισχύθηκε από το γεγονός ότι στις περισσότερες χώρες της Δύσης είχαν διακοπεί οι αθλητικοί αγώνες. Τον Μάιο, όταν η μισή ανθρωπότητα ήταν υπό περιορισμό στο σπίτι, παρακολουθήθηκαν οκτώ εκατομμύρια ώρες σκακιού στην πλατφόρμα ζωντανής ροής βίντεο «Twitch». Τον προηγούμενο μήνα, παρακολουθήθηκαν πάνω από 4,3 εκατομμύρια ώρες, σχεδόν διπλάσιες από τον Οκτώβριο του 2019, σύμφωνα με το «Stream Elements». Το πιο δημοφιλές κανάλι διευθύνεται από τον πέντε φορές πρωταθλητή σκακιού των ΗΠΑ, Χικάρου Νακαμούρα, ενώ τουλάχιστον τρία από τα δέκα πιο δημοφιλή κανάλια διευθύνονται από γυναίκες.

Στην κορυφή η σειρά του Netflix, «The Queen’s Gambit»

Μόλις λίγες εβδομάδες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού φάνηκε το ξαφνικό ενδιαφέρον εκατομμυρίων ανθρώπων, όμως από τον Οκτώβριο του 2020 επικρατεί φρενίτιδα. Αφορμή αποτέλεσε η σειρά του Netflix «Το Γκαμπί της Βασίλισσας», που χαρακτηρίζεται η πιο επιτυχημένη σειρά της διαδικτυακής πλατφόρμας, και τουλάχιστον 62 εκατομμύρια νοικοκυριά την παρακολούθησαν τον πρώτο μήνα προβολής.

Σε επτά επεισόδια περιγράφεται η φανταστική ιστορία της Μπεθ Χάρμον, ενός ορφανού κοριτσιού -ιδιοφυΐα στο σκάκι- από το Κεντάκι που τη δεκαετία του 1960-1970 προσπαθεί να γίνει η «Βασίλισσα του Σκακιού», ενώ παλεύει με εθισμούς από χάπια και αλκοόλ, αντιμετωπίζει σεξιστικές συμπεριφορές και κάνει τα πάντα για να κυριαρχήσει σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, κερδίζοντας άνδρες «Grandmaster» (μεγάλη διάκριση που απονέμεται σε σπουδαίους σκακιστές) τον έναν μετά τον άλλο.

Η σειρά βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Γουόλτερ Τέβις, που κυκλοφόρησε το 1983, με τον ίδιο τίτλο. Το σκακιστικό «ταξίδι» της Μπεθ την οδηγεί σε τουρνουά στο Λας Βέγκας, στην Πόλη του Μεξικού και το Παρίσι. Οι ιθύνοντες της σειράς υποστηρίζουν πως αποτελεί πολιτιστικό φαινόμενο για τους λάτρεις του σκακιού, ενώ οι σκηνές σκακιστικού παιχνιδιού είναι οι πιο υπέροχες και οι πιο ακριβείς που έχουν καταγραφεί σε τηλεοπτικό προϊόν.

Αλλωστε, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ήταν παρόντες ο θρυλικός παγκόσμιος πρωταθλητής Grandmaster, Γκάρι Κασπάροφ, και ο διάσημος εκπαιδευτής Μπους Παντολφίνι. Υπέδειξαν στους ηθοποιούς πώς να κινούν σωστά τα πιόνια, να χτυπούν το ρολόι, την ορολογία στο σενάριο και άλλα σημεία, καθώς πολλές από τις σκηνές δείχνουν πραγματικές παρτίδες.

Εκμεταλλευόμενοι το ενδιαφέρον που έχει προκαλέσει η σειρά γύρω από το σκάκι, οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας «Chess.com» δημιούργησαν ένα ειδικό παιχνίδι σχετικό με τη σειρά, στο οποίο οι χρήστες μπορούν να παίξουν ως Μπεθ και να γίνουν για λίγο «σκακιστικές ιδιοφυΐες» όπως εκείνη. Το παιχνίδι περιλαμβάνει διάφορα επίπεδα δυσκολίας και μέχρι στιγμής σημειώνει γύρω στους 500.000 χρήστες που το παίζουν καθημερινά.

Γυναικεία διάσταση

Η Τζούντιθ Πόλγκαρ από την Ουγγαρία, η σπουδαιότερη γυναίκα σκακίστρια και Grandmaster στην ηλικία των 15 ετών, πιστεύει πως η σειρά μπορεί να αλλάξει τη δυναμική του αθλήματος, που ακόμη και σήμερα θεωρείται ένα παιχνίδι που απευθύνεται στους πολύ έξυπνους και, κυρίως, τους άνδρες. «Η σειρά μπορεί να διαδώσει το σκάκι στα κορίτσια και πιστεύω ότι αν περισσότερα νεαρά κορίτσια έχουν τη στήριξη των γονιών και των δασκάλων τους και έχουν ταλέντο μπορούν να φτάσουν στο ανώτατο επίπεδο των δυνατοτήτων τους», δηλώνει στο CNN.

Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Λάντα, επικεφαλής του τμήματος Μάρκετινγκ της Διεθνούς Σκακιστικής Ομοσπονδίας, οι γυναίκες συνήθως αποτελούν το 16% των σκακιστών κάθε χώρας, ένα στατιστικό που η ομοσπονδία θα ήθελε να βελτιώσει. Ο οργανισμός εκτιμά πως 30 εκατομμύρια παιδιά συμμετέχουν σε κάποιο σκακιστικό πρόγραμμα αυτήν τη στιγμή και αναμένουν ο αριθμός αυτός να φτάσει τα 50 εκατομμύρια μέσα στις επόμενες μέρες.

Οι αναφορές σε κινηματογράφο και τηλεόραση

Ο κινηματογράφος και η ποπ κουλτούρα έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να αποτυπώσουν την ένταση και τη μαγεία του αθλήματος. Μία από τις πιο εμβληματικές σκηνές σκακιστικού παιχνιδιού γυρίστηκε στην ταινία του Ινγκμαρ Μπέργκμαν το 1958 «Η Εβδομη Σφραγίδα» (φωτό πάνω), όπου ο ιππότης Αντόνιος Μπλοκ παίζει μια παρτίδα με τον (μεταμφιεσμένο) Θάνατο, ένα αλληγορικό παιχνίδι που, τελικώς, κρίνει τη ζωή του πρωταγωνιστή.

Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που ο Χάρι Πότερ παίζει μαγικό σκάκι, ένα από τα σημεία-κλειδιά του λαβύρινθου που οδηγούν στη Φιλοσοφική Λίθο. Στην ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», υπάρχει μια εμβληματική σκηνή όπου διεξάγεται ένας σκακιστικός αγώνας μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Σε επεισόδιο της σειράς «The Simpsons» ο πρωταγωνιστής, Χόμερ Σίμπσον, «παίζει» σκάκι με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Μάγκνους Κάρλσεν. Στην ταινία «Αναζητώντας τον Μπόμπι Φίσερ», περιγράφεται η προσπάθεια του Τζος Βάιτζκιν, που είναι παιδί-θαύμα και θέλει να γίνει πρωταθλητής στο άθλημα, σε μια κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του Αμερικανού Ρόμπερτ Μπόμπι Φίσερ, κατά πολλούς είναι ο μεγαλύτερος σκακιστής του 20ού αιώνα.

ΦΡΕΝΙΤΙΔΑ

• Η εφαρμογή σκακιού βρίσκεται στο Νο3 των προτιμήσεων των χρηστών τηλεφώνων iPhone στις ΗΠΑ και στο Νο2 στη Βρετανία.
• Η Goliath Games, που πουλάει έξι διαφορετικά σετ σκακιού, αύξησε τις πωλήσεις κατά 1.048% στις ΗΠΑ.
• Το e-Bay κατέγραψε αύξηση ζήτησης 270% στα σκακιστικά σετ και αξεσουάρ από την πρεμιέρα της σειράς του Netflix «Το Γκαμπί της Βασίλισσας».
• Οι αναζητήσεις στην πλατφόρμα της Amazon για «σετ σκακιού» αυξήθηκαν κατά 857%.
• Οι πωλήσεις βιβλίων για το σκάκι εκτοξεύτηκαν κατά 603%.
• Η εταιρία πολυτελών επίπλων Rinck πρόσθεσε στη συλλογή της για το 2021 τραπέζι-σκακιέρα.
• Η βάση παικτών της διαδικτυακής πλατφόρμας «Chess.com» σχεδόν διπλασιάστηκε από πέρσι κατά 6,5 εκατομμύρια λογαριασμούς (συνολικά 11,1 εκατομμύρια).
• Μόνο τον Οκτώβριο του 2020, η σελίδα κατέγραψε 125 εκατομμύρια παιχνίδια.

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr