Γράφει ο Λυκούργος Χατζάκος

Το αντικείμενο της συναντήσεώς μας ήταν η πρώτη απόπειρα λειτουργίας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, ενός νέου θεσμού: του Λυκείου Επιδαύρου, το οποίο και διοργανώνει εφέτος το Διεθνές Σχολείο Αρχαίου Δράματος, στην Επίδαυρο από τις 4 έως και 19 Ιουλίου.

Η υποδοχή θερμή και η κα Κακουδάκη χείμαρρος. Στις σημερινές, γκρίζες συνθήκες μιζέριας που προκαλεί η γενικότερη κατάσταση της χώρας και που οι περισσότεροι -ίσως και δικαιολογημένα-, μεταμορφωνόμαστε σε ευρωκυνηγούς και θυσιάζουμε ακόμη και την ψυχή μας απαξιώνοντας ανθρώπους και υποτιμούντες πνευματικές αξίες, είναι πραγματικά όμορφο και αισιόδοξο να συναντάς ανθρώπους με πίστη σε αυτό που δημιουργούν και που υπηρετούν με όλη τους την δύναμη το έργο που τους έχει ανατεθεί.

Η κα Κακουδάκη και οι συνεργάτες της ανήκουν σε αυτές τις περιπτώσεις. Από την πρώτη στιγμή που συζητά κανείς μαζί της, καταλαβαίνει ότι όχι μόνον είναι παθιασμένη με το αντικείμενό της, αλλά και ότι το κατέχει άριστα.
Με σπουδές στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π. Αθηνών μεταπτυχιακό στην θεατρική εκπαίδευση και πλούσιο συγγραφικό έργο στον τομέα αυτό, αποδέχθηκε την πρόσκληση του καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ κου Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, ο οποίος είχε όραμα την δημιουργία ενός χώρου σπουδής του αρχαίου δράματος. Η επιθυμία ήταν κοινή. Κατήρτισαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Φεστιβάλ και δημιούργησαν το Λύκειο Επιδαύρου. Εφέτος, για πρώτη φορά το Φεστιβάλ, έχει οργανωμένα και στοχευμένα προγράμματα εκπαίδευσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και το Λύκειο Επιδαύρου ένα διεθνές θερινό σχολείο εφαρμοσμένης μελέτης του αρχαίου δράματος,, που θα λειτουργεί κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, στην περιοχή της Αρχαίας Επιδαύρου και απευθύνεται σε φοιτητές/τριες των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών με κατεύθυνση θεατρικής πρακτικής και φοιτητές δραματικών σχολών, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ήδη έχουν δηλώσει συμμετοχή περί τους 100 Έλληνες φοιτητές και 40 αλλοδαποί, κυρίως από το Ιράν, τις ΗΠΑ, την Ινδία, Βραζιλία, Λιθουανία, Γαλλία κ.ά.

Κα Κακουδάκη, εκτός από το πτυχίο σας από το τμήμα θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, είσθε και απόφοιτος δραματικής σχολής. Τι σας έκανε να στραφείτε στην θεατρική εκπαίδευση, ένα πεδίο που στην χώρα μας «πάσχει» και ίσως, αρκετοί υποτιμούν ως αντικείμενο.

Αυτό συναρτάται με την οπτική που προσεγγίζει κάποιος το Θέατρο. Το προσεγγίζει ως παραγωγή θεάματος ή το προσεγγίζει ως μία διερεύνηση μιας δημιουργικής διαδικασίας.

Η ρηχότητα και η κενοφάνεια του χώρου με κατεύθυνε στην εκπαίδευση. Αυτό μου άνοιξε έναν μαγικό ορίζοντα. Μαγικός γιατί θεωρώ ότι το θέατρο είναι δράση όχι μόνο των μετεχόντων σε μία παράσταση, σε ένα καταναλωτικό προϊόν θεάματος, αλλά είναι και δράση της κοινωνίας. Καλοί θεατές, σημαίνει ενεργοί και ισορροπημένοι πολίτες.

Δεν είναι τυχαίο ότι, το θέατρο αναπτύχθηκε σε μία πόλη που η Δημοκρατία ήταν το εργαλείο διακυβερνήσεώς της. Αυτό εννοώ όταν σας μίλησα περί διαδικασίας δημιουργίας. Στο θέατρο, και δη στο αρχαίο δράμα, βλέπουμε για πρώτη φορά να εξελίσσεται ο τρόπος και να υπάρχει ο τόπος όπου δύο άτομα μιλάνε ισότιμα. Εκφράζονται δύο διαφορετικές γνώμες, οι οποίες τίθενται υπό την κρίση –σκεφθείτε την έννοια υποκριτής-, του κοινού της πόλης.
Αυτή είναι και η γενεσιουργός αιτία της δημιουργίας του Λυκείου Επιδαύρου και του διεθνούς θερινού σχολείου αρχαίου δράματος. Μιας δομής, δηλαδή, που σήμερα λειτουργεί ως παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου και φιλοδοξούμε να εξελιχθεί σε έναν δημιουργικό και παραγωγικό θεσμό.

Με δύο λόγια τι θα λέγατε ότι είναι το Λύκειο Επιδαύρου;

Το Λύκειο Επιδαύρου φιλοδοξεί να καταξιωθεί ως ένας θεσμός που εμπνέεται από την εξέλιξη της παράδοσης- και αξιοποιεί τον πολιτισμό και την φύση της περιοχής.

Ποια είναι λοιπόν η φιλοσοφία των δράσεων που υλοποιούνται για πρώτη φορά εφέτος από το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.

Η προσπάθεια αυτή, εκτός από το Λύκειο, αφορά σε μία σειρά παράλληλων δράσεων, που έχουν διπλή κατεύθυνση. Απευθύνονται τόσο στους καλλιτέχνες, όσο και στους θεατές και τους πολίτες της περιοχής της Επιδαύρου και της Αργολίδας.

Με χρηματοδότηση του Δήμου Ναυπλιέων και της Αντιπεριφέρειας Αργολίδας, πραγματοποιήσαμε σεμινάρια σε θεατροπαιδαγωγούς της περιφέρειας, οι οποίοι με την σειρά τους παραδίδουν θεατροπαιδαγωγικά μαθήματα σε ενήλικες, παιδιά και εφήβους, τα οποία θα διαρκέσουν μέχρι τον Ιανουάριο.

Πραγματοποιήσαμε σειρά διαλέξεων για το αρχαίο δράμα, με περιεχόμενο από τα έργα που θα ανέβουν φέτος στην Επίδαυρο. Αυτές οι διαλέξεις παραδόθηκαν σε όλο το φάσμα των ηλικιών, από τα νηπιαγωγεία μέχρι τα ΚΑΠΗ.

Με δυο λόγια, η φιλοσοφία που διέπει την προσπάθεια αυτή καθώς και τις παράλληλες δράσεις είναι η δημιουργία «καλών θεατών».

Όσον αφορά στο θερινό σχολείο αρχαίου δράματος, σκοπός είναι να μείνουν οι φοιτητές στον χώρο και να κάνουν πράγματα διαδραστικά. Να αναζητήσουμε την ρίζα της τραγωδίας. Όχι υπό αρχαιολαγνική θεώρηση. Δεν είναι σκοπός μας να δούμε πώς παίζεται καλύτερα ή πώς παιζόταν το αρχαίο δράμα. Σκοπός μας είναι να βρούμε, μέσα από ένα υλικό που κατοχυρώθηκε σε μία κοινωνία, η οποία επέτυχε να φθάσει σε μία πνευματική και πολιτική ολοκλήρωση, πώς αυτό το προϊόν λειτουργεί σε σχέση με την σύγχρονη Τέχνη στο επίπεδο όψης, φόρμας και περιεχομένου.

Προσπαθούμε να διερευνήσουμε και την κατεύθυνση δημιουργίας μιας μικρής κοινότητας συγκατοίκησης. Αυτό φέτος δεν κατέστη δυνατόν, αλλά, τον επόμενο χρόνο, θέλουμε να δημιουργήσουμε μία οργανωμένη κατασκήνωση σε χώρο που μας έχει παραχωρήσει ο Δήμος Ληγουριού.

Το μοίρασμα –τροφής, στέγης, της ζέστης ή του κρύου κ.λπ.-, δημιουργεί κανόνες συνύπραξης. Αυτό θα είναι πολύ ενδιαφέρον για την διερεύνηση της ρίζας της αρχαίας τραγωδίας και της ρωγμής που ανοίγεται σε μία κοινότητα όταν αυτή υποδέχεται ξένους και καθορίζει το πώς τους διαχειρίζεται. Θεωρούμε το θέμα αυτό στις μέρες μας από τα πλέον σημαντικά, δεδομένων των αυξημένων μεταναστευτικών ροών.

Βέβαια, όλοι οι σπουδαστές που μετέχουν στο πρόγραμμα, θα λάβουν μέρος σε παράσταση, της οποίας την φροντίδα έχει η κα Μάρθα Φριντζήλα από το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος και η χορευτική ομάδα Rootles Root.

Το πρόγραμμα είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχει στον νέο καλλιτέχνη τα εφόδια που θα τον βοηθήσουν να ξέρει πώς θα κινήσει το σώμα του, να βρει την σύνδεσή του με την φύση και το περιβάλλον εν γένει, να αντιλαμβάνεται την κατασκευή του αρχαίου κειμένου. Δηλαδή, να αποκτά ενσυναίσθηση, πολιτειακή σκέψη, αφύπνιση και να αυξήσει τις προσλαμβάνουσες εμπειρίες σε σχέση με το αρχαίο δράμα και συνακολούθως με το θέατρο συνολικά.

Τι θα διδαχθεί ο σπουδαστής που θα παρακολουθήσει το Λύκειο και ποιοι θα διδάξουν;

Οι βασικές θεματικές ενότητες είναι οι εξής:

1. «Ο ηθοποιός αντιμέτωπος με τις προκλήσεις του αρχαίου δράματος» Adolf Shapiro
2. «Fighting Monkey» Rootless Root – «Τεμαχίζοντας το Σώμα του Χορού» Μάρθα Φριντζήλα
3. «Dancing Birds» Koen Augustijnen, Rosalba Torres
4. «Μετατρέποντας όλο το σώμα σε μάτια» Φιλλίπ Ζαρρίλι – «Δημόσιο Πρόσωπο» Σίμος Κακάλας
5. «Από το Δρώμενο στο Δράμα» Μιράντα Τερζοπούλου – «Η φωνή στην τελετουργία του θρήνου στη νεότερη Ελλάδα, η σύνδεσή της με την αρχαιότητα και η χρήση της στη σκηνή» Ρηνιώ Κυριαζή – «Ο κύκλος και η τελεία» Κωνσταντίνος Ντέλλας
6. «Ανακαλύπτoντας τον κωμικό χαρακτήρα» Ενρίκο Μπανβέρα
7. «Σπουδή στην Ηλέκτρα» Simon Abkarian – Catherine Schaub Abkarian

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνολικά 170 ώρες πρακτικών και θεωρητικών εργαστηρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

Θα λειτουργήσουν 8-10 βασικά εργαστήρια από επιλεγμένους διδάσκοντες, τα οποία θα συμπληρώνονται από επιλεγόμενα εργαστήρια μικρότερης διάρκειας, όπου θα διδάσκονται από επιπλέον εξειδικευμένους καθηγητές ειδικών θεματικών και τεχνικών δεξιοτήτων του αρχαίου δράματος.

Το πρόγραμμα θα εμπλουτιστεί με διαλέξεις, περιπάτους και άλλες δραστηριότητες- μερικές από αυτές από κοινού με την τοπική κοινότητα και το ευρύ κοινό.

Τα μαθήματα που σχετίζονται με σώμα, κίνηση, μουσική και τραγούδι θα διδάσκονται κάθε χρόνο από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο Φεστιβάλ Επιδαύρου και δασκάλους από συνεργαζόμενους φορείς και σχολές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Επειδή ζούμε σε ημέρες περιορισμένων οικονομικών, πώς καλύπτεται το κόστος αυτού του προγράμματος;

Ένα μέρος του κόστους καλύπτεται από τους φοιτητές που συμμετέχουν. Συγκεκριμένα, οι Έλληνες καταβάλουν αντίτιμο 450 € και οι αλλοδαποί, αναλόγως της χώρας προελεύσεως και με βάση τον προσδιορισμό της UNESCO, από 600 έως και 1000 ευρώ. Φέτος, επειδή είναι η πρώτη χρονιά λειτουργίας, οι φοιτητές έρχονται κατά κάποιον τρόπο με υποτροφία. Κατανοούμε ότι για ένα άτομο το κόστος είναι αρκετά μεγάλο, αλλά, σκεφθείτε ότι 140 άτομα θα φιλοξενηθούν επί 15 ημέρες, θα μετακινηθούν σε γύρω περιοχές με τουριστικά λεωφορεία και φυσικά θα λαμβάνουν τρία γεύματα κάθε ημέρα. Προσπαθούμε και αναζητούμε χορηγίες και αρκετοί από εκείνους που απευθυνθήκαμε ανταποκρίθηκαν. Βασικός χορηγός όμως, παραμένει το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου.

Εκτός από το ενδιαφέρον για το αρχαίο δράμα και την αρχαία ελληνική γραμματεία, τι άλλο κίνητρο έχει ένας νέος ώστε να παρακολουθήσει το θερινό σχολείο;

Βασικός συνεργάτης μας είναι το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και εδώ θέλω να τονίσω την σημαντική του συμβολή. Μαζί με την διδάσκουσα κα Χριστίνα Ζώνιου –η οποία, διδάσκει υποκριτική- και τον καθηγητή Κο Λεοντάρη, ο οποίος διδάσκει σκηνοθεσία, πετύχαμε μία εξαιρετική σύμπραξη, η οποία εκτός από το θεωρητικό κομμάτι της, έχει και ένα απολύτως πρακτικό μέρος. Το Πανεπιστήμιο θα δίνει μονάδες ects, ώστε ο σπουδαστής που θα παρακολουθεί το θερινό σχολείο θα θεωρείται ότι πέρασε περίπου ενάμιση μάθημα. Αυτό ήταν δύσκολο και πολύπλοκο θέμα και απαιτούσε την συνέργεια πολλών, π.χ. Πρυτανείας, Συγκλήτου κ.λπ., αλλά, είναι μία μεγάλη επιτυχία, γιατί δικαιώνει την επιλογή των νέων να μετάσχουν. Ταυτοχρόνως, η θεσμική εγκύρωση από ένα τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα και το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, προσδίδει κύρος και αξιοπιστία στην δράση και είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι το θέατρο είναι εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό μας δίνει την δυνατότητα να ισχυριζόμαστε ότι δημιουργήσαμε έναν λειτουργικό θεσμό.

Κυρία Κακουδάκη αναφερθήκατε και σε άλλες παράλληλες δράσεις. Ποιες είναι αυτές και σε τι αποσκοπούν;

Προαναφέραμε εκπαίδευση του κοινού της Αργολίδας στο αρχαίο δράμα που και που αποσκοπεί στην θεατρική ανάπτυξη του κοινού, την δημιουργία μιας νέας γέφυρας που προσλαμβάνει ο θεατής προκειμένου να «μπει» στην αρχαία τραγωδία και στην νέα αισθητική που προτείνει το σύγχρονο θέατρο και να συμφιλιωθεί με την νέα οπτική ή να αποκτήσει την αισθητική ικανότητα ώστε να κρίνει δίκαια.Επίσης, τις ώρες των παραστάσεων θα λειτουργεί τμήμα δημιουργικής απασχόλησης για τα παιδιά των οποίων οι γονείς θα παρακολουθούν την παράσταση. Τα παιδιά θα απασχολούνται από ειδικά εκπαιδευμένους παιδαγωγούς τέχνης και θεατροπαιδαγωγούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όταν μετά την παράσταση γονείς και παιδιά θα μπούν στο αυτοκίνητο θα έχουν να συζητήσουν κάτι κοινό. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω ότι ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της δράσης έχει αναλάβει η θεατρολόγος κα Αγγελική Τσάκωνα την οποία και θέλω να ευχαριστήσω θερμά.

Το τμήμα αυτό λειτούργησε και πέρυσι με επιτυχία και συμμετοχή παιδιών από διαφορετικές χώρες.

Κα Κακουδάκη, αυτές οι δράσεις που περιγράφετε, προκειμένου να λειτουργήσουν και μάλιστα αποτελεσματικά, φαντάζομαι ότι απαιτούν έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων για την υποστήριξή τους, γεγονός που θα συνεπάγεται και αυξημένο σημαντικά κόστος.

Αυτό θα ίσχυε γενικώς, αλλά όχι στην περίπτωσή μας. Στηριζόμαστε σε ένα μεγάλο δίκτυο εθελοντών από τους φοιτητές θεατρολογίας και σχολών δραματικής τέχνης. Και βεβαίως, υπάρχει και η αμέριστη υποστήριξη των συνεργατών μου στο Φεστιβάλ όπως, η κα Τζίνα Ζορμπά, η οποία έχει την ευθύνη οργάνωσης της παραγωγής, ο κος Χρήστος Καρανάτσης ο οποίος έχει την ευθύνη της σπουδαστικής μέριμνας και η κα Λίνα Αξιωτάκη, η οποία έχει ως αντικείμενο την διαχείριση και τα θέματα των εθελοντών. Σημειώστε ότι η κα Αξιωτάκη κάνει την πρακτική της στο Φεστιβάλ και είναι η πρώτη φορά που το Φεστιβάλ δέχεται φοιτητές για πρακτική άσκηση. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι –συνεργάτες και εθελοντές-, καταβάλουν εργώδη προσπάθεια σε δύσκολες συνθήκες προκειμένου να παράξουν αποτέλεσμα, το οποίο πιστέψτε μας, θα είναι άρτιο.

Επίσης, ιδιαίτερη αναφορά οφείλουμε και στην ομάδα των διδασκόντων, οι οποίοι είναι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες με μακρά και επιτυχημένη πορεία στον τομέα τους.

Τέλος θα μου επιτρέψετε να επισημάνω ότι στην όλη, αυτή προσπάθειά μας είχαμε την απόλυτη συνεργασία και υποστήριξη του Δήμου Επιδαύρου, της Π.Ε Αργολίδας και της Εφορίας Αρχαιοτήτων που εδρεύει στο Ναύπλιο.

_Κυρία Κακουδάκη σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και την πολύ καλή ενημέρωση.
_Εγώ σας ευχαριστώ και θα σας περιμένουμε στην Επίδαυρο, ώστε να σχηματίσετε άμεση αντίληψη της διαδικασίας, στον τόπο και χρόνο που αυτή θα λαμβάνει χώρα.
_Να είστε βέβαιη ότι θα ανταποκριθούμε στην πρόσκληση.

ΣΣ: περισσότερες πληροφορίες για το Λύκειο Επιδαύρου, μπορεί να βρει ο αναγνώστης στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ ΕΔΩ