Η πρώην ισχυρά -για κάποιους- σιδηρά κυρία της Ευρώπης, όσο και αν στην περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα διαφαινόταν μια κάποια ελαφρά συμπάθεια, μάλλον δεν είχε καλό λόγο για κανένα. Ιδίως για τον πρώην πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, η μεταφράστρια που δούλεψε το βιβλίο από το πρωτότυπο κείμενο, δηλαδή από την καλή και από την ανάποδη, είναι σαφέστατη και κατηγορηματική: «Η Μέρκελ εκθέτει ανεπανόρθωτα τον Τσίπρα». Οσο για την ατάκα σχετικά με τα «καλά αγγλικά του Τσίπρα», παραμένει ένα μυστήριο…
Είστε ένας από τους ανθρώπους που έζησαν «από μέσα» το βιβλίο της Μέρκελ. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά τη μετάφραση με δεδομένο το σχεδόν παγκόσμιο, σίγουρα όμως πανευρωπαϊκό, πολιτικό και ιστορικό βάρος του κειμένου;
Το κείμενο καθαυτό είναι βατό. Για τους λόγους ωστόσο που επισημαίνετε, επέμεινα σχεδόν ψυχαναγκαστικά στην ακριβή απόδοση του πρωτοτύπου·πιστεύω πως το κατάφερα, χωρίς να μειωθεί η ποιότητα του ελληνικού κειμένου.
Μπορείτε να ξεχωρίσετε ορισμένα σημεία του πρωτότυπου κειμένου των οποίων η ελληνική μετάφραση σας προβλημάτισε ιδιαιτέρως, γνωρίζοντας βεβαίως ότι τα ίδια γεγονότα είχαν διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο, σε μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας; Αναφέρομαι στην περιβόητη εκδοχή των Μνημονίων.
Βεβαίως – το εξής ένα: ο επιρρηματικός προσδιορισμός που συνοδεύει την απάντηση του Τσίπρα στη Μέρκελ και στον Ολάντ, στο ερώτημα ποια θα είναι η σύστασή του στον ελληνικό λαό για το δημοψήφισμα. «”Οχι, φυσικά”, απάντησε νέτα σκέτα». ‘Η, μήπως, «ορθά κοφτά»; Αν με απασχόλησε η λεπτή διαφορά ανάμεσα στα δύο, είναι διότι ήθελα να αποδώσω όσο πιο παραστατικά γίνεται την κωμικότητα του σκηνικού αυτού: η Μέρκελ άναυδη! Δεν είναι και λίγο αυτό που κατάφερε ο τότε πρωθυπουργός μας.
Ποια άποψη σχηματίσατε ήδη από το πρωτότυπο, σχετικά με τη στάση της Ανγκελα Μέρκελ απέναντι στον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα; Συμφωνείτε με την άποψη ότι τον εκθειάζει ή δικαιώνει τις πολιτικές του επιλογές;
«Ο Τσίπρας μού εξήγησε πως ήταν σημαντικό να δείξει στους πολίτες με πειστικό τρόπο ότι η νέα κυβέρνηση είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο προκειμένου να απαλλαγεί από τη μισητή τρόικα» (Αναμνήσεις, σ. 457). Δηλαδή -δικό μου σχόλιο- έχοντας ο ίδιος λάβει εξ αρχής τις αποφάσεις του, θέλησε να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση πως εντέλει αποφασίζει ο «κυρίαρχος λαός». Με αυτή και μόνο την αποκάλυψη -που ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει διαψεύσει- θεωρώ πως η Μέρκελ τον εκθέτει ανεπανόρθωτα και εν επιγνώσει της, ειδικά καθώς ο ίδιος είχε ταχθεί επίσημα υπέρ του «όχι». Τα εγκώμια που προηγούνται στο ίδιο κεφάλαιο -ειλικρινή ή όχι, είναι μεγάλη κουβέντα- δεν αλλάζουν τίποτα ως προς αυτό.
Τα περί «προσχεδιασμένης στρατηγικής» (εφ. Αυγή, 27.11) και «ξεκάθαρου σχεδίου που είχε σκοπό τη σωτηρία της χώρας» (ανταπάντηση του Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ στην ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της Ν.Δ.), τα οποία άκριτα υιοθέτησαν δημοσιογράφοι άλλων εντύπων και που αμέλησε να ελέγξει το Γ.Τ. της Ν.Δ. προκειμένου να απαντήσει στην ανακοίνωση του Γ.Τ. του ΣΥΡΙΖΑ, δεν υπάρχουν στις «Αναμνήσεις».
Πέθανε ο πρώην υπουργός και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Μπαντουβάς
Εντοπίσατε στο πρωτότυπο κείμενο σημεία που αναφέρονται στην περιπέτεια της Ελλάδας που τυχόν προδίδουν αρνητική ή ειρωνική διάθεση της Μέρκελ;
Ενας μόνο εσωτερικός μονόλογος της Μέρκελ στη διάρκεια μιας σύσκεψης προδίδει μια δυσφορία της για το ελληνικό πρόβλημα, γεννώντας αντίστοιχα μια αντιπάθεια στον Ελληνα αναγνώστη: «Ολοι εδώ θέλουν κάτι από σένα. Γιατί κανείς δεν πιέζει την Ελλάδα να κάνει οικονομίες;». Σε άλλο πάντως σημείο δείχνει να έχει κατανοήσει απόλυτα πως «οι άνθρωποι με χαμηλό εισόδημα υπέφεραν πολύ από τις μεταρρυθμίσεις».
Εχετε εξήγηση για τη φράση της σχετικά με τα «καλά αγγλικά» του Τσίπρα;
Θα ήθελα να είναι ειρωνική, φοβάμαι πως δεν είναι.
Σε κάθε περίπτωση, διαφωνώ κάθετα με άστοχα σχόλια του τύπου «αυτή έτσι κι αλλιώς η μόνη γλώσσα που ξέρει καλά είναι τα ρωσικά» και άλλα παρόμοια, από ορισμένους δημοσιογράφους, οι οποίοι υπερεκτιμούν τη σχέση της με τον Πούτιν – πράγμα που σημαίνει πως, αν διάβασαν βέβαια το βιβλίο, δεν κατάλαβαν τίποτα.
Η άποψή σας για την ίδια μέσα από το βιβλίο της; Πόσο ίδια ή πόσο διαφορετική είναι από τη γνωστή δημόσια και φυσικά παγκόσμια εικόνα της;
«Πολύ καλή κυρία», απεφάνθη κάποτε, off the record, ένας ηλικιωμένος Ελληνας πολιτικός, μετά από μια συμπαθητική επαφή με την τότε καγκελάριο,·προφανώς, κατά την αντίληψή του, μια «σιδηρά κυρία» δεν μπορεί παρά να περιφρονεί τη μελιστάλαχτη γλώσσα της διπλωματίας και, κυρίως, δεν κυκλοφορεί πουθενά χωρίς το μαστίγιό της… Οπως και να ’ναι, αυτή ήταν η κυρίαρχη εικόνα για την πρώην καγκελάριο: «Σιδηρά κυρία».
Εγώ θα έλεγα απλά ότι πρόκειται για μια γυναίκα με ασυνήθιστα στιβαρή κράση – πνευματική, ψυχική, σωματική. Η Μέρκελ έχει σαφώς μια ορθολογική συγκρότηση. Παιδεία διαθέτει, επίσης. Είναι εξωστρεφής, αλλά και στοχαστική. Ευφυής, αλλά και «street smart». Η φυσική της ευελιξία ευνόησε τη διπλωματική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με τις γνώσεις της, που ανανέωνε διαρκώς, και με ένα επίπεδο αυτοκυριαρχίας (σημαντικό εργαλείο προσωπικής ισχύος) που επίσης προσπαθούσε να βελτιώνει διαρκώς.
Και χιούμορ διαθέτει – ένα περιέργως απολαυστικό γερμανικό χιούμορ.
Αίσθησή μου είναι πάντως πως η πρώην καγκελάριος δεν ξεπέρασε ποτέ το μπούλινγκ που υπέστη, όχι μόνο λόγω του φύλου της, αλλά πρώτιστα ως πρώην «Ανατολική». Το ίδιο μπούλινγκ συνεχίζεται και σήμερα, στην προσπάθεια πολλών να αποδομήσουν την προσωπικότητα και τις επιλογές της. Δεν είμαι «οπαδός» της κ. Μέρκελ, προτιμώ απλώς τα στέρεα επιχειρήματα αντί των πρόχειρων ερμηνειών, οι οποίες προδίδουν μια διάχυτη αντίληψη πως η καθυστέρηση των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών σε όλα τα επίπεδα, καθιστά αυτομάτως και τους πολίτες τους «καθυστερημένους».