Στην δεύτερη ψηφοφορία ο Μέρτς έλαβε τελικά 325 θετικές ψήφους έχοντας δηλαδή και πάλι τρεις απώλειες. Τα «όχι» ήταν 289 και υπήρξε μία αποχή. Στην πρώτη του τοποθέτηση ο νέος Καγκελάριος της Γερμανίας δήλωσε ότι αποδέχεται το αποτέλεσμα κι αισθάνεται μεγάλη ευθύνη Η επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης του κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία Άλις Βάιντελ κάλεσε τον Μερτς να παραιτηθεί δηλώνοντας ότι δεν μπορεί καν να επιτύχει την σύμπνοια των πολιτικών δυνάμεων που συμφώνησαν στον συνασπισμό.  Μιλώντας στην DW ζήτησε την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «κανείς δεν μπορεί πλέον να τον πάρει στα σοβαρά».

Ποιοι ψήφισαν κατά

Ούτε ο Μερτς ούτε οι σύμμαχοί του, ούτε κανείς άλλος ξέρει ποιοι ψήφισαν κατά. Η ψηφοφορία έγινε με μυστική κάλπη. Αυτό καθιστά πιο δύσκολο για τα κόμματα του συνασπισμού να εντοπίσουν τους «αντάρτες». Όπως μεταδίδει ο Guardian, ο απερχόμενος καγκελάριος Όλαφ Σολτς, φαινόταν στις κάμερες να ήταν από τους πιο εκνευρισμένους πολιτικούς από την έκβαση της πρώτης ψηφοφορίας κάτι που συνεπάγεται κατά το βρετανικό μέσο, πως δεν ήταν ένας από τους «αντάρτες».

Νωρίτερα το SPD απέρριψε οποιεσδήποτε εικασίες ότι οι «αντάρτες» βουλευτές προέρχονταν από τις τάξεις του. «Θεωρούμε ότι από εμάς δεν υπήρξε διαρροή. Επίσης δεν απουσίαζε κανείς», ανέφεραν πηγές από το περιβάλλον του αρχηγού του κόμματος Λαρς Κλινγκμπάιλ, σύμφωνα με την BILD.

Υπενθυμίζεται πως η συμμαχία CDU-CSU κέρδισε τις εκλογές τον Φεβρουάριο, αλλά με ποσοστό μόλις 28,5% των ψήφων και για αυτό χρειαζόταν τουλάχιστον έναν εταίρο για την καγκελαρία.

Ο Μερτς πέτυχε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), οι οποίοι ωστόσο είχαν εξασφαλίσει ποσοστό μόλις 16,4% στις εκλογές, καταγράφοντας το χειρότερο αποτέλεσμά τους στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας.

Μάλιστα χθες το CDU/CSU και το SPD υπέγραψαν την προγραμματική συμφωνία τους, ανοίγοντας τον δρόμο για τον σχηματισμό του νέου ομοσπονδιακού κυβερνητικού συνασπισμού. «Η συμφωνία που υπογράφουμε μαρτυρά ακριβώς αυτή τη βούληση για σοβαρή, επικεντρωμένη και με επίγνωση των προβλημάτων συνεργασία», δήλωσε τη Δευτέρα ο Μερτς. «Γνωρίζουμε ότι είναι ιστορική μας υποχρέωση να οδηγήσουμε αυτόν τον συνασπισμό στην επιτυχία. Είμαστε από κοινού αποφασισμένοι να το πράξουμε.

Η κυβερνητική ομάδα είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει τώρα ακριβώς αυτό το σχέδιο, με βασική προτεραιότητα να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο για τη Γερμανία», πρόσθεσε ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός.

Το άπιαστο ρεκόρ της Μέρκελ

Η μεγαλύτερη πλειοψηφία που έχει υπάρξει ποτέ ιστορικά σε εκλογή καγκελαρίου ήταν το Δεκέμβριο του 2013 για τη δεύτερη κυβέρνηση Μέρκελ. Υπέρ της είχαν ψηφίσει 462 και κατά 150. Συγκέντρωσε τότε 146 ψήφους περισσότερες από την προβλεπόμενη πλειοψηφία.

Εσωτερικά ρήγματα και εύθραυστη πλειοψηφία

Πέρα από την εξωτερική διάσταση, η αποτυχία Μερτς εκθέτει τις εσωτερικές ρωγμές της ίδιας της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Δεν πρόκειται για μια αποτυχία εξαιτίας της αντιπολίτευσης —η οποία ήταν ενιαία στην καταψήφιση— αλλά για αποσύνδεση μέσα στο ίδιο το στρατόπεδο του Μερτς. Η αιτία; Πιθανόν η δυσαρέσκεια βουλευτών της συντηρητικής πτέρυγας, εξαιτίας της πρόθεσης του Μερτς να παρακάμψει το συνταγματικό όριο χρέους και να προωθήσει φιλόδοξο σχέδιο δαπανών ύψους 1 τρισ. ευρώ για τις ένοπλες δυνάμεις και τις υποδομές.

Ταυτόχρονα, και οι Σοσιαλδημοκράτες μπαίνουν πληγωμένοι στη συγκυβέρνηση, καθώς το SPD υπέστη τη χειρότερη εκλογική του επίδοση των τελευταίων δεκαετιών. Ο Λαρς Κλίνγκμπαϊλ, που αναμενόταν να αναλάβει Αντικαγκελάριος και Υπουργός Οικονομικών, αντιμετωπίζει ήδη εσωκομματική αμφισβήτηση.

Πολιτικός κλονισμός και διεθνής αμηχανία

Η αποτυχία αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία. Η γερμανική οικονομία παραμένει στάσιμη μετά από δύο χρόνια ύφεσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, ενώ το ακροδεξιό AfD ενισχύεται επικίνδυνα, ιδίως στα ανατολικά κρατίδια. Μέσα σε αυτό το φόντο, η αποδυνάμωση της ηγετικής εικόνας του Μερτς ήδη από την πρώτη ημέρα δημιουργεί μια δυσάρεστη δυναμική: αμφισβήτηση εσωτερική και επιφυλάξεις εξωτερικές. Οι αγορές δεν έμειναν ασυγκίνητες. Ο γερμανικός δείκτης DAX υποχωρεί κατά 1,7%, ενώ ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 καταγράφει απώλειες απώλειες 0,8%, αντανακλώντας την ανησυχία για την πολιτική σταθερότητα στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Υπό πίεση και τα ομόλογα με την απόδοση του δεκαετούς να ανεβαίνει έως το 2,55%. Όπως επισημαίνουν αναλυτές η πρόκληση είναι διπλή για Γερμανία και Ευρώπη.

«Ιστορικό φιάσκο» για τον Μερτς και τη Γερμανία

«Πρώτη φορά συμβαίνει κάτι τέτοιο στην ιστορία της Γερμανίας», γράφει το SPIEGEL για την «ιστορική ήττα» του Φρίντριχ Μερτς. Η ειρωνεία μάλιστα είναι πως, αν και δημοσιεύματα στον γερμανικό Τύπο έκαναν χθες λόγο για το τέλος του πολιτικού τέλματος στη χώρα, η αποτυχία του Μερτς «λαμβάνει χώρα ακριβώς έξι μήνες μετά την κατάρρευση του συνασπισμού Φανάρι. Έτσι, μέσα σε μισό χρόνο η Γερμανία βιώνει δύο πρωτοφανή πολιτικά γεγονότα». Η Γερμανία «θεωρούνταν όαση πολιτικής σταθερότητας. Όμως αυτό πλέον φαίνεται πως ανήκει στο παρελθόν. Ακόμη και αν ο Μερτς εκλεγεί σε δεύτερη ψηφοφορία, η σημερινή καταστροφή στην Μπούντεσταγκ δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η πλειοψηφία του κυβερνητικού συνασπισμού».

Για «ιστορικό φιάσκο» κάνει λόγο και η Süddeutsche Zeitung, ενώ προσθέτει πως ακόμη και να αναλάβει την καγκελαρία ο Μερτς, «η θητεία του είναι ήδη ιστορική – γιατί έχασε την εμπιστοσύνη του ιδίου του συνασπισμού του ήδη από την αρχή. Αντί να ταξιδέψει την Τετάρτη στο Παρίσι και τη Βαρσοβία, ο Μερτς τώρα τρέμει για τη δεύτερη ψηφοφορία. Πρόκειται για φιάσκο τόσο για τον ίδιο όσο και για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας συνολικά.

Για την καταστροφή που έλαβε χώρα στην Μπούντεσταγκ όμως ευθύνεται και ο επικεφαλής του SPD, Λαρς Κλίνγκμπαϊλ. Από τις εκλογές και έπειτα συγκέντρωσε στο πρόσωπό του όλες τις εξουσίες στο κόμμα – και ως εκ τούτου και όλη την ευθύνη. Μιας και οι αποστάτες βρίσκονται κατά πάσα πιθανότητα στις τάξεις της δικής του παράταξης, ευθύνεται και ο Κλίνγκμπαϊλ για το ότι ο συνασπισμός Χριστιανικής Ένωσης και SPD – εάν τελικά αναλάβει πράγματι τη διακυβέρνηση της χώρας – ξεκινάει τη θητεία του με μία τόσο ντροπιαστική εξέλιξη».

Φρίντριχ Μερτς: Στις «Συμπληγάδες» του Τραμπ και της ακροδεξιάς

Ο Μερτς έχει δεσμευτεί να αναλάβει μεγαλύτερο ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη και θα επιδιώξει να υλοποιήσει την υπόσχεσή του αμέσως μετά την τελετή ορκωμοσίας. Την Τετάρτη σχεδιάζει να ταξιδέψει στη Βαρσοβία και το Παρίσι σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το λεγόμενο «Τρίγωνο της Βαϊμάρης» μεταξύ Πολωνίας, Γερμανίας και Γαλλίας – μια άτυπη συμμαχία που θεωρεί κλειδί για την προώθηση μιας πιο δυναμικής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. Λίγο αργότερα, αναμένεται να ταξιδέψει στο Κίεβο.

Πολλοί Ευρωπαίοι «περιμένουν από εμάς να συμβάλουμε για άλλη μια φορά δυναμικά στην επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος», δήλωσε χθες ο Μερτς από το Βερολίνο. «Ζούμε σε εποχές βαθιών αλλαγών, βαθιών αναταραχών… Και γι’ αυτό γνωρίζουμε ότι είναι απολύτως ιστορικό μας καθήκον να οδηγήσουμε αυτόν τον συνασπισμό στην επιτυχία».

Εντούτοις, ο νέος ηγέτης της γερμανικής κυβέρνησης ξεκινά την καγκελαρία του ήδη ως μια εξασθενημένη προσωπικότητα. Ακόμη και κατά την περίοδο μεταξύ της νίκης του στις εκλογές του Φεβρουαρίου και της ανάληψης της ηγεσίας, τα ποσοστά αποδοχής του έχουν μειωθεί περαιτέρω. Η κυβέρνηση συνασπισμού που ηγείται ο Μερτς διαθέτει μια από τις πιο ισχνές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με μόλις 52% των εδρών.

Σε αυτήν την συγκυρία, ο παραδοσιακά σημαντικότερος και ισχυρότερος σύμμαχος της Γερμανίας εδώ και δεκαετίες – οι Ηνωμένες Πολιτείες – έχει αρχίσει να υπονομεύει τον Μερτς σε κάθε βήμα. Η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει την πρόθεση να τον αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο ενισχύοντας πολιτικούς του αντιπάλους, κυρίως το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).

Μπορεί η ομοσπονδιακή υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας να χαρακτήρισε την AfD την περασμένη εβδομάδα ως «αποδεδειγμένα» εξτρεμιστική οργάνωση — τροφοδοτώντας τη μακροχρόνια εσωτερική συζήτηση για το αν θα απαγορευτεί η AfD βάσει των διατάξεων της γερμανικής νομοθεσίας που αποσκοπούν στην αποτροπή μιας επανάληψης του ναζιστικού παρελθόντος — όμως από εκείνη τη στιγμή και μετά το ακροδεξιό κόμμα έλαβε υποστήριξη από υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ.

«Η εξτρεμιστική ετικέτα είναι τυραννία μεταμφιεσμένη», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, σε μια ανάρτηση στο X, που συνέχισε λέγοντας ότι «αυτό που είναι πραγματικά εξτρεμιστικό δεν είναι το δημοφιλές AfD, αλλά μάλλον οι θανατηφόρες πολιτικές μετανάστευσης ανοιχτών συνόρων του κατεστημένου, στις οποίες αντιτίθεται το AfD».

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, επανέλαβε το ίδιο συναίσθημα, λέγοντας ότι «το γερμανικό κατεστημένο» ουσιαστικά ανοικοδομεί το Τείχος του Βερολίνου.

Για την αμερικάνικη κυβέρνηση, ο Μερτς — ηγέτης των κεντροδεξιών Χριστιανοδημοκρατών (CDU)— αποτελεί μέρος του γερμανικού κατεστημένου, το οποίο επανειλημμένα με δηλώσεις τους έχουν υποτιμήσει οι οι Ρούμπιο και Βανς.

Παρά την υπόσχεσή του του να ηγηθεί μιας αυστηρής καταστολής της μετανάστευσης, ο Μερτς αρνήθηκε να κυβερνήσει σε συνεργασία με το αντιμεταναστευτικό AfD, το οποίο κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις εκλογές του Φεβρουαρίου – το καλύτερο αποτέλεσμα για την ακροδεξιά στην μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας – θεωρώντας το κόμμα υπερβολικά ακραίο. Αντ’ αυτού, επέλεξε το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), το οποίο σημείωσε το χειρότερό του αποτέλεσμα σε εθνικές εκλογές από τον 19ο αιώνα.

Αυτό θέτει τον Μερτς σε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη πολιτική θέση. Καθώς η ακροδεξιά προελαύνει, βρίσκεται στην ηγεσία ενός συνασπισμού κομμάτων που κάποτε μπορεί να κυριαρχούσαν στο πολιτικό τοπίο της Γερμανίας, όμως σήμερα καταρρέουν.

Οι κεντρώες κυβερνήσεις που σχηματίζονταν τα τελευταία χρόνια μετά από συμφωνίες του SPD και των Χριστιανοδημοκρατών ονομάζονταν παραδοσιακά «μεγάλοι συνασπισμοί» λόγω των σαρωτικών τους πλειοψηφιών. Όμως τίποτα το επιβλητικό δεν υφίσταται στον τρέχοντα «μεγάλο συνασπισμό»: είναι η πιο αδύναμη τέτοια συνεργασία στην ιστορία και αφήνει τον Μερτς εκτεθειμένο σε κατηγορίες ότι ηγείται των υπολειμμάτων μιας τάξης που εξαφανίζεται.

Η άνοδος του AfD

Κατά την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, ο Μερτς θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στις επιθέσεις της ακροδεξιάς, που θα είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο. Οι ηγέτες του AfD παρουσιάζουν αδιάκοπα τον Μερτς ως κρυφό αριστερό λόγω της άρνησής του να κυβερνήσει μαζί τους και λόγω της υιοθέτησης δαπανών που τροφοδοτούνται από το χρέος μετά την εκλογική του νίκη, αντιστρέφοντας τη ρητορική της προεκλογικής του εκστρατείας.

Ήδη το AfD φαίνεται να επωφελείται από αυτή τη δυναμική. Το κόμμα ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις, καθώς το CDU του Μερτς υποχωρεί.

Η επίμονη υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ προς το AfD θα μπορούσε να αποστιγματίσει περαιτέρω το ακροδεξιό κόμμα στη Γερμανία και να ενισχύσει την αφήγησή του ότι έχει στοχοποιηθεί άδικα για πολιτικές διώξεις από το πολιτικό κατεστημένο.

«Δεδομένου ότι το AfD είναι το ισχυρότερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή, θέλουν να καταστείλουν την αντιπολίτευση και την ελευθερία του λόγου», έγραψε χαρακτηριστικά στο Χ η συμπρόεδρος του AfD, Άλις Βάιντελ.

«Η αμερικανική υποστήριξη προς το AfD μπορεί κάλλιστα να υπερισχύσει όλων των άλλων δυσκολιών στη βορειοατλαντική συμμαχία», δήλωσε ο Ντόμινικ Τόλκσντορφ, ειδικός στις διατλαντικές σχέσεις του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ενός ιδιωτικού, μη κερδοσκοπικού οργανισμού με έδρα στο Βερολίνο που συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της κατανόησης της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών σχέσεων.

«Αυτό θα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για τον Μερτς και τουλάχιστον εξίσου σοβαρό με πολλές από τις άλλες συζητήσεις που διεξάγονται αυτή τη στιγμή για το εμπόριο, το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία», θεωρεί ο Τόλκσντορφ.