Παρουσιάζοντας τη δεινή θέση της Ελλάδας στον συγκεκριμένο τομέα, θέση που την καθιστά υπόλογη για τις δεσμεύσεις της έναντι της ΕΕ, ο υπουργός συνόψισε τη σημερινή εικόνα σε τέσσερα ζοφερά στοιχεία:

• Η Ελλάδα, με ποσοστό 18,9%, κατέχει την 24η θέση στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών, που εφαρμόζουν την ανακύκλωση, ενώ αντίθετα είναι μία από τις πρώτες χώρες στην ταφή απορριμμάτων, με ποσοστό 80%.

• Στην Ελλάδα λειτουργούν ακόμη 53 παράνομες χωματερές (22 από αυτές στα νησιά και 21 στην Πελοπόννησο), για τη λειτουργία των οποίων η χώρα τιμωρείται με πρόστιμο 5 εκατ. ευρώ ανά έτος.

• Παρατηρείται πολύ χαμηλή απορροφητικότητα κονδυλίων από το ΕΣΠΑ για το θέμα. Από το σύνολο των 940 εκατ. ευρώ, μόνον 230 έχουν συμβασιοποιηθεί.

• Πονοκέφαλο δεν προκαλεί μόνον η διαχείριση των αστικών αποβλήτων, αλλά και των βιομηχανικών, και των γεωργοκτηνοτροφικών, και των νοσοκομειακών, και των κατασκευαστικών, τα οποία στο σύνολό τους ξεπερνούν σε όγκο τα αστικά. Ωστόσο, οι δομές είναι ελλιπείς, ουδείς ουσιαστικός σχεδιασμός υπάρχει για την ανασύσταση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων, ενώ για τη διαχείριση των βιομηχανικών οι υφιστάμενες δομές κρίνονται εξαιρετικά ανεπαρκείς.

«Σε πολλά από τα νησιά μας η κατάσταση με τα απορρίμματα είναι απογοητευτική. Η Κέρκυρα πνίγεται στα σκουπίδια, στη Σαντορίνη τα καίνε στην καλντέρα και στη Λευκάδα δεν υπάρχει καν ΧΥΤΑ. Επιπλέον, στο σημείο μηδέν βρίσκεται η Αττική, η περιφέρεια με την παραγωγή του μεγαλύτερου όγκου απορριμμάτων-αποβλήτων της χώρας, όπου η διορία λειτουργίας του ΧΥΤΑ της, στη Φυλή, λήγει σε έναν χρόνο» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης, ανακοινώνοντας την ανάθεση της σφαιρικής διαχείρισης του θέματος των αποβλήτων στη γενική γραμματεία του υπουργείου, προκειμένου όπως είπε, να συγκεντρωθούν οι κερματισμένες αρμοδιότητες και να «τρέξει» το συντομότερο δυνατό ο σχεδιασμός για την αντιμετώπιση του σοβαρού προβλήματος.

Οι προτεραιότητες του υπουργείου σε πλάνο τετραετίας έχουν ως εξής:

• Επικαιροποίηση του εθνικού σχεδιασμού με στόχους μετρήσιμους. «Χρειάζεται ορθολογικοποίηση των στόχων για ανάκτηση ανακύκλωση, ώστε έως το 2029 να προκύψουν μετρήσιμα αποτελέσματα. Ξεκινήσαμε με έμφαση στα δύο μεγάλα ρεύματα (καφέ και μπλε κάδους). Η νομοθεσία μιλάει για τέσσερα, αλλά η πραγματικότητα είναι άλλη. Το θέμα είναι να γίνει ένας ρεαλιστικός σχεδιασμός και να συνδεθούμε με την κοινή λογική. Για ποια τέσσερα ρεύματα να μιλήσουμε, όταν το 40% των μπλε κάδων επιστρέφει στις χωματερές;» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης.

• Εφαρμογή του μέτρου του καφέ κάδου (για τα οργανικά απόβλητα) σε ολόκληρη τη χώρα και ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργοστασίων.

• Επέκταση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) ακόμη και μέσω ΣΔΙΤ. Σήμερα υπάρχουν έξι, από τις οποίες οι τρεις αποτελούν ΣΔΙΤ και λειτουργούν με νέα τεχνολογία, ενώ σε δημοπράτηση είναι 12 έργα, τρία σε αναμονή (στην Πελοπόννησο) και πέντε σε κατασκευή. Όπως σημείωσε ο κ. Γραφάκος, η κατασκευή του εργοστασίου στην Πελοπόννησο, που «σέρνεται» τα τελευταία χρόνια, αναμένεται εντός του 2019, καθώς, όπως είπε, οι τοπικές Αρχές στηρίζουν τη λειτουργία του.

• Ενίσχυση του ποσοστού ανακύκλωσης από 18,9% σε 30%. «Πρέπει να ξεκολλήσουμε από το υπάρχον ποσοστό» είπε ο κ. Γραφάκος και εξήγησε πως επιδιώκεται ο διπλασιασμός του κονδυλίου της Ελληνικής Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) για τροφοδοσία μπλε κάδων, που θα απλωθούν στο σύνολο της χώρας. Επιπλέον, όπως είπε, θα ισχύσουν προγράμματα επιβράβευσης νοικοκυριών, που υιοθετούν και προωθούν την ανακύκλωση. Ένα από αυτά είναι και η «πράσινη κάρτα», με την οποία οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν προϊόντα με έκπτωση από επιχειρήσεις ευαίσθητες σε περιβαλλοντικά θέματα.

• Κατάρτιση ολοκληρωμένου σχεδίου για την επεξεργασία των χημικών και των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων. Δρομολογείται η κατασκευή συστημάτων περισυλλογή και διαχείρισης πλαστικών συσκευασιών, που περιέχουν χημικά προϊόντα. Για δε τα βιομηχανικά απόβλητα, ο προσανατολισμός είναι να πειστούν οι «παραγωγοί» να δημιουργήσουν δικές τους εγκαταστάσεις για τη διαχείρισή τους.

• ‘Αμεση αντιμετώπιση του προβλήματος διαχείρισης απορριμμάτων στις τουριστικές περιοχές. Για ευθεία σύνδεση του πολιτισμού με τη διαχείριση των απορριμμάτων, έκανε λόγο ο κ. Γραφάκος, διευκρινίζοντας πως στις άμεσες προτεραιότητες είναι η επίλυση του προβλήματος στις τουριστικές περιοχές, καθώς με τη διατήρησή του υποβιβάζεται διαρκώς το τουριστικό προϊόν.

«Ως γνωστόν, το κάθε νησί/δήμος έχει την ευθύνη για τη διαχείριση των απορριμμάτων του. Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό δεν λειτουργεί. Εκείνο που μπορούμε εμείς να κάνουμε, είναι να θωρακίσουμε την αυτοδιοίκηση ώστε να μπορέσει να τα καταφέρει» διευκρίνισε από την πλευρά του ο κ. Χατζηδάκης.

• Απορρόφηση όλων των διαθέσιμων πόρων του ΕΣΠΑ.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο θέμα των νοσοκομειακών αποβλήτων, τα οποία συχνά είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και χρήζουν εξειδικευμένης διαχείρισης. Όπως σημείωσε ο κ. Γραφάκος, στόχος είναι να βρεθεί φόρμουλα συνεργασίας με τις μικρές κλινικές και τα ιατρεία.

Αλλά και η διαχείριση των λυμάτων φαίνεται πως είναι ένα από τα μελανά σημεία της περιβαλλοντικής πολιτικής στη χώρα, καθώς, όπως σημείωσε ο γγ του υπουργείου, παρατηρούνται σοβαρές καθυστερήσεις σε διαγωνισμούς, οι πολίτες δεν συνδέονται με το δίκτυο και η Ελλάδα καλείται κάθε χρόνο να καταβάλλει 10 εκατ. ευρώ σε πρόστιμα για το Θριάσιο και τα Μεσόγεια.

Σε ερώτηση για το θέμα της Φυλής, ο κ. Χατζηδάκης απάντησε ότι αναμένονται οι σχετικές αποφάσεις του περιφερειακού συμβουλίου.