Ο Φρίντριχ Μερτς υπέστη ένα σοκαριστικό πλήγμα, καθώς δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία στην πρώτη κοινοβουλευτική ψηφοφορία για την επικύρωση της εκλογής του ως επόμενου καγκελάριου της Γερμανίας.

Συγκεκριμένα, ο 69χρονος Μερτς, ο οποίος ηγήθηκε των συντηρητικών του CDU/CSU στις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου και στη συνέχεια εξασφάλισε μια συμφωνία για κυβέρνηση συνασπισμού με τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες (SPD), κέρδισε μόλις 310 ψήφους ενώ χρειαζόταν 316 για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία. Υπέρ του ψήφισαν 310 (ο συνασπισμός CDU/CSU-SPD διαθέτει 328 βουλευτές), κατά 307, ενώ υπήρξαν 3 αποχές και μία άκυρη ψήφος. Από τη διαδικασία απουσίαζαν εννέα βουλευτές.

Συνολικά 18 βουλευτές από το κυβερνητικό στρατόπεδο δεν ψήφισαν υπέρ του Μερτς, καταφέροντας ένα σοβαρό πλήγμα τόσο στον ίδιο όσο και στην κυβέρνηση.

Αμέσως μετά το άκουσμα του αποτελέσματος ο Μερτς αποχώρησε σκυθρωπός από την αίθουσα για έκτακτες συνομιλίες με την κοινοβουλευτική ομάδα CDU/CSU. Αν και θα μπορούσε να διεξαχθεί και εντός της ημέρας μια δεύτερη ψηφοφορία, τελικά δεν θα γίνει, επειδή ο Μερτς και η ομάδα του ανησυχούν για τον κίνδυνος μιας ακόμη ήττας. Για μια δεύτερη ψηφοφορία απαιτείται και πάλι απόλυτη πλειοψηφία.  Εάν και ο δεύτερος γύρος ψηφοφορίας δεν καταλήξει σε αποτέλεσμα, η εκλογική διαδικασία εισέρχεται σε τρίτη φάση, κατά την οποία πρέπει να διεξαχθούν αμέσως νέες εκλογές. Ο υποψήφιος που λαμβάνει τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων (σχετική πλειοψηφία) εκλέγεται καγκελάριος. Εκτός από τον Μερτς, θεωρητικά μπορούν – πλέον – να υποβάλουν υποψηφιότητα και άλλοι υποψήφιοι. Κάθε υποψήφιος πρέπει και σε αυτή την περίπτωση να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία (πλειοψηφία καγκελαρίου).

Αντιδράσεις και πολιτικές πιέσεις

Η αποτυχία αυτή έδωσε την ευκαιρία στο ακροδεξιό κόμμα AfD, που ήρθε δεύτερο στις εκλογές του Φεβρουαρίου με 20,8%, να απαιτήσει νέες εθνικές εκλογές. Η ηγέτιδα του κόμματος, Άλις Βάιντελ, έγραψε στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter) ότι το αποτέλεσμα αναδεικνύει τη σαθρή βάση της κυβερνητικής συμμαχίας, την οποία «οι ψηφοφόροι απέρριψαν».

Από την πλευρά του SPD, οι ανησυχίες για εσωτερικές διαφωνίες απορρίφθηκαν. Ο βουλευτής Ραλφ Στέγκνερ δήλωσε στο BBC: «Δεν έχω την παραμικρή ένδειξη ότι η κοινοβουλευτική μας ομάδα δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της».

Ο Μερτς χρειαζόταν 316 ψήφους από τις 630 έδρες της Bundestag, αλλά έλαβε μόλις 310, γεγονός που χαρακτηρίζεται άνευ προηγουμένου στην ιστορία της σύγχρονης Γερμανίας. Παρά το γεγονός ότι η συμμαχία του με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) κατέχει θεωρητικά την πλειοψηφία, 18 βουλευτές που αναμένονταν να τον στηρίξουν φαίνεται να διαφώνησαν.

Η ψηφοφορία ήταν μυστική, γεγονός που καθιστά αδύνατο να εντοπιστούν οι αποστάτες. Εννέα βουλευτές απουσίαζαν, τρεις απείχαν και μία ψήφος κρίθηκε άκυρη.

Το αποτέλεσμα αυτό βύθισε εκ νέου τη Γερμανία σε πολιτική αβεβαιότητα, ενώ είχε επικρατήσει η πεποίθηση ότι η ψηφοφορία θα ήταν απλά τυπικό. Πλέον, το Κοινοβούλιο έχει στη διάθεσή του δύο εβδομάδες για να εγκρίνει την υποψηφιότητα του Μερτς σε δεύτερη ψηφοφορία.

Η δυναμική του AfD και ο ρόλος του εξωτερικού

Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το οποίο ήρθε δεύτερο στις εκλογές, εκμεταλλεύτηκε άμεσα την αποτυχία του Μερτς, ζητώντας νέες εκλογές. Ταυτόχρονα, η εντεινόμενη πίεση από την κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ προσθέτει επιπλέον στρες στη γερμανική πολιτική σκηνή, η οποία δείχνει εύθραυστη.

Ο Μερτς είχε ανακοινώσει τον σχηματισμό κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), σε μια σπάνια συνεργασία μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων του μεταπολεμικού κατεστημένου. Η σύμπραξη αυτή στόχευε στο να απομονώσει το AfD από την εξουσία – κάτι που παραμένει ζητούμενο μετά την αποτυχία της πρώτης ψηφοφορίας.

«Ημέρα χάους» για τη Γερμανία

Σε παρόμοιο ύφος με τον εγχώριο Τύπο αντιδρούν και τα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού για τις εξελίξεις στη Γερμανία. Το αμερικανικό CNN γράφει: «Τώρα ο Μερτς αναμένεται πως θα καταφέρει να αναλάβει την εξουσία, όμως το αποτέλεσμα της πρώτης ψηφοφορίας βυθίζει τη Γερμανία σε ακόμη μεγαλύτερο πολιτικό χάος. Τις εκλογές του Φεβρουαρίου διαδέχθηκε μία μακρά περίοδο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης και διαπραγματεύσεων, κατά την οποία το κατεστημένο της χώρας δεχόταν επιθέσεις από την ακροδεξιά AfD, αλλά και από την ολοένα και πιο παρεμβατική κυβέρνηση Τραμπ. Οι Γερμανοί περίμεναν πως η σημερινή ψηφοφορία θα έθετε τέλος στην αβεβαιότητα – αντ’ αυτού όμως προκάλεσε νέα προβλήματα».

«Η σημερινή αποτυχία του Μερτς είναι άνευ προηγουμένου», σχολιάζει η ιταλική Corriere della Sera. «Η Γερμανία βρίσκεται σε μία πρωτοφανή συνθήκη, η οποία αποδυναμώνει σημαντικά τον Μερτς. Όλοι προετοιμάζονταν για έναν θρίαμβο – στην Μπούντεσταγκ υπήρχαν ακόμη και αντιπροσωπείες άλλων κρατών, προκειμένου να συγχαρούν τον νέο καγκελάριο – και αντ’ αυτού η σημερινή ημέρα είναι ημέρα χάους, που αφήνει άναυδη τη Γερμανία, αλλά και εντείνει την ανησυχία των Ευρωπαίων συμμάχων της».

Η δε τσεχική Hospodářské noviny σχολιάζει από την πλευρά της χαρακτηριστικά: «Για όλα υπάρχει μία πρώτη φορά, αλλά η Γερμανία βιώνει το τελευταίο διάστημα υπερβολικά πολλές “πρώτες φορές”. Στις φετινές εκλογές αναδείχθηκε δεύτερη η ακροδεξιά AfD και τώρα μάλιστα φαίνεται να προηγείται σε ορισμένες δημοσκοπήσεις. Η γερμανική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τρίτο συναπτό έτος δίχως οικονομική ανάπτυξη. Και τώρα το γερμανικό κοινοβούλιο δεν εξέλεξε καγκελάριο – κάτι που από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κι έπειτα δεν έχει συμβεί ποτέ άλλοτε».