Σκοπίμως γενικές οι δηλώσεις των ηγετών οι δηλώσεις των ηγετών που συναντήθηκαν στο Ζάππειο, όπως και η κοινή διακήρυξη ώστε να μην κατηγορηθούν για ομαδοποίηση, τόνισαν τη «βούληση να ενισχύσουμε τη συνοχή και την ενότητα Ευρώπης, συμβάλλοντας σε έναν διάλογο, ο οποίος πρέπει να οδηγήσει σε ένα νέο όραμα για την Ευρώπη». Το όραμα, πίσω από τις περιφράσεις για τον πολιτισμό, την αλληγεγγύη και την ανάδειξη της Ευρώπης ως ήπιας δύναμης, υποδεικνύει λιγότερη λιτότητα, περισσότερους πόρους για ανάπτυξη και μεγαλύτερη συμμετοχή στην απορρόφηση των προσφύγων και μεταναστών, ενίσχυση των ευρωπαϊκών συνόρων, θέματα που αφορούν κυρίως τις χώρες του Νότου.

Η απάντηση ήλθε πριν καν ξεκινήσει η Σύνοδος από τον Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε στο Eurogroup, ο οποίος στις δηλώσεις του υποβάθμισε την Σύνοδο των ηγετών σε μία σύνοδο αρχηγών σοσιαλιστικών κομμάτων για να προσθέσει ότι από τις συναντήσεις των σοσιαλιστικών κομμάτων ποτέ δεν προκύπτει τίποτε σοφό. Η Die Welt πάντως όπως και η Handelsblatt, σε άρθρα τους μίλησαν για μία ομαδοποίηση των χωρών του Νότου έναντι του Βερολίνου, που αποτελεί κίνδυνο για τη Μέρκελ. Στο ίδιο πλαίσιο ο Γερμανός επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ, επέκρινε σφοδρά την διεξαγωγή της συνόδου κορυφής των μεσογειακών χωρών, και επιτέθηκε στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα: «Ο Έλληνας πρωθυπουργός Τσίπρας θα μπορούσε να πει ένα ευχαριστώ στην Ευρώπη για την αλληλεγγύη της πριν προσπαθήσει να δημιουργήσει συμμαχίες. Δεν χρειαζόμαστε κάθε λίγους μήνες νέες απαιτήσεις από την Αθήνα, αλλά πρέπει να εφαρμοστούν πρώτα πλήρως οι συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις. Σε αυτό ο κύριος Τσίπρας καθυστερεί όμως».

Εκ των πραγμάτων η χθεσινή Σύνοδος αποκτά αυξημένη σημασία ενόψει της άτυπης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στην Μπρατισλάβα, όπου θα συζητηθεί το μέλλον της Ευρώπης μετά το Brexit και θα αντιπαρατεθούν δύο ριζικά διαφορετικές απόψεις που δείχνουν και την διαίρεση της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επισήμανε ότι «Επιθυμούμε να είμαστε – και θα συνεχίσουμε να είμαστε- μια πρωτοβουλία διαλόγου που στόχο έχει να ενώσει ακόμη περισσότερο την Ευρώπη και όχι να διχάσει…Γιατί αυτός είναι ο στόχος μας. Ούτε λιγότερη ούτε περισσότερη, αλλά καλύτερη Ευρώπη. Ευρώπη που θα εμπνεύσει ξανά τους Ευρωπαίους πολίτες».

Στο ίδιο πλαίσιο και ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ σημείωσε ότι: «Θελήσαμε, λοιπόν, στη Μπρατισλάβα να μπορέσουμε να συμβάλουμε με τις δικές μας σκέψεις και τα δικά μας συμπεράσματα για το τι θα πρέπει να αποτελεί ώθηση και προώθηση της Ευρώπης και στην προστασία των συνόρων, στην ασφάλεια, στον έλεγχο της μετανάστευσης που δεν θα πρέπει να αποκλείει το δικαίωμα ασύλου».

Ο Γάλλος πρόεδρος όμως αναφέρθηκε και στο θέμα των συμμαχιών: «Να μπορέσουμε, επίσης, στο μέτρο του δυνατού να χαράξουμε πολιτικές συμμαχίες… Χρειαζόμαστε ένα μεγάλο αναπτυξιακό πρόγραμμα…Γι’ αυτό, λοιπόν, είναι σημαντικό αυτή τη στιγμή, την τόσο σημαντική στιγμή ιστορικά μετά το Brexit -και την ίδια στιγμή που οι λαϊκιστές και οι εξτρεμιστές ελπίζουν στο μπλοκάρισμα της Ευρώπης- να στείλουμε ένα μήνυμα συνοχής και να συμβάλλουμε, να συνεισφέρουμε, από τη Νότια Ευρώπη».

Παρομοίως και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματτέο Ρέντσι υπογράμμισε ότι: «Η πραγματική πρόκληση αυτής της συνάντησης, είναι να σκιαγραφήσουμε το μέλλον μας στην Σύνοδο της Μπρατισλάβα, ενόψει και της Προεδρίας της Μάλτας», και εξήγησε: «Η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να απαριθμεί κανόνες, τεχνικισμούς, δημοσιονομικά και λιτότητα. Η αυριανή Ευρώπη θα πρέπει να βασίζεται στις βαθύτερες αξίες που την διέπουν: κοινωνική Ευρώπη, Ευρώπη των ιδεωδών, Ευρώπη της ομορφιάς…Οι Αμερικανοί μιλούν για την λεγόμενη «soft power», για την ήπια δύναμη και η Ευρώπη είναι η ήπια δύναμη».

Πιο συγκεκριμένος ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα: «Διατρανώνουμε τη θέλησή μας να υποστηρίξουμε την αλληλεγγύη ως προς τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, που είναι τα κοινά μας σύνορα με τον υπόλοιπο κόσμο. Πιστεύουμε στον καταμερισμό ευθυνών όταν πρέπει να δεχθούμε πρόσφυγες στα εδάφη μας, κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει με ανισότητα και ανισομέρεια, αλλά με αλληλέγγυο τρόπο και με μία ίση και δίκαιη κατανομή…».

Ο πρωθυπουργός της Μάλτας Τζόεφ Μουσκάτ σημείωσε: «Νομίζω ότι αυτό το forum θα αποτελέσει ένα τακτικό σημείο αναφοράς τα επόμενα χρόνια και μήνες…». Σημείωσε είναι πολύ σημαντικά για το μέλλον της Ευρώπης, ο διπλασιασμός των πόρων του σχεδίου Γιούνκερ και ανάγκη αναθεώρησης της συνθήκες του Δουβλίνου για το Μεταναστευτικπο, κατά τρόπο που να συμβαδίζει με την πραγματικότητα. Τόνισε δε ότι: «είναι η πρώτη φορά, εδώ και πολλούς μήνες που μία ομάδα χωρών επισημαίνει την ανάγκη για την κοινωνική Ευρώπη».