Ο νόμος αυτός, γνωστός ως «νόμος Κατρούγκαλου», για τις συντάξεις δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί στο σύνολό του και αυτά που κρύβουν οι διατάξεις του είναι πιο επώδυνα από τις ρυθμίσεις που έχουν τεθεί μέχρι στιγμής σε εφαρμογή.

Οι κρυφές «βόμβες» του νόμου 4387 φέρνουν νέες ανατροπές, που ξεκινούν από τις καταβαλλόμενες συντάξεις και φτάνουν στην έμμεση αύξηση των ορίων ηλικίας με τον ενιαίο Κανονισμό Ασφάλισης και Παροχών που θα εφαρμοστεί από το 2017 με την ενοποίηση όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης στον Ενιαίο Φορέα Κύριας Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) που θα έχει πυλώνα τις παροχές του ΙΚΑ.

Η ισχύς του νέου Κανονισμού Ασφάλισης και Παροχών από τον Ενιαίο Φορέα Κύριας Ασφάλισης θα σηματοδοτήσει το τέλος όλων των ειδικών καθεστώτων συνταξιοδότησης που έχουν σήμερα οι ασφαλισμένοι του Δημοσίου και των ταμείων ΔΕΚΟ και τραπεζών, καθώς από το 2017 οι ειδικές αυτές διατάξεις θα καταργηθούν και θα αντικατασταθούν από το νέο Κανονισμό Ασφάλισης και Παροχών του ΕΦΚΑ που θα εφαρμοστεί με Προεδρικό Διάταγμα όπως ορίζει ο νόμος 4387 στο κεφάλαιο για τη λειτουργία του ΕΦΚΑ!

Κύρια, δε, επίπτωση από την κατάργηση των επιμέρους καταστατικών διατάξεων που εξακολουθούν να εφαρμόζουν και σήμερα τα ασφαλιστικά ταμεία θα είναι, όπως συνέβη στο παρελθόν με αντίστοιχες ενοποιήσεις, αλλά και όπως παραδέχονται στελέχη του υπουργείου Εργασίας, η έμμεση αλλαγή των προϋποθέσεων θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος και η κατάργηση μιας σειράς ειδικών όρων, όπως είναι για παράδειγμα η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος και η κατοχύρωση ορίου ηλικίας κάτω των 67 ετών με 25ετία στο Δημόσιο μέχρι το 2012 για όσου ασφαλίστηκαν μέχρι το 1992.

Οι 8 «βόμβες» που κρύβονται στο νόμο 4387/2016 και αποκαλύπτει ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής εντοπίζονται στην εφαρμογή των εξής ρυθμίσεων:

1. Yπολογισμός τελικής σύνταξης: Yπάρχει ο νόμος 4336/15 που προβλέπει το διαχωρισμό ανάμεσα σε οργανικό και κατώτατο ποσό για ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα είτε πριν είτε μετά το 2015 και αποχωρούν με αίτηση συνταξιοδότησης από 1/7/2015 και μετά.

Ο νόμος αυτός ισχύει όπως ισχύουν και όλες οι συνταξιοδοτικές του ρυθμίσεις γιατί απλώς καμία δεν έχει καταργηθεί. Παρότι ο «νόμος Κατρούγκαλου» λέει ότι όσοι αποχωρούν μέχρι 12/5/2016 παίρνουν σύνταξη με όσα ίσχυαν μέχρι 31/12/2014, δηλαδή υπολογίζονται με το παλιό σύστημα, εντούτοις δεν ξεκαθαρίζει αν εξακολουθούν να ισχύουν ή όχι ως προς το κατώτατο ποσό σύνταξης οι διατάξεις του ν. 4336/15.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα κατώτατα όρια συντάξεων καθορίζονται σε ποσά κάτω και από τα 250 ευρώ για όσους έχουν αποχωρήσει από 1/7/2015 και μετά με λίγα ένσημα (15-20 έτη) και αυτό γιατί η εγκύκλιος που υπέγραψε το υπουργείο Εργασίας για το νέο νόμο (4387/16) αναφέρει όσα ισχύουν για όσους αποχωρούν μέχρι 12/5/2016 και από 13/5/2016 χωρίς να ξεκαθαρίζει αν ισχύουν οι διατάξεις του ν. 4336/15 που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή από τα Ταμεία εδώ και μήνες!

Tα ποσά που βγαίνουν για όσους αποχώρησαν από 1/7/2015 και μετά είναι χαμηλότερα από τα 487 ευρώ, καθώς οι ασφαλισμένοι παίρνουν μόνον τη σύνταξη που αναλογεί στις εισφορές τους (οργανικό ποσό), που είναι σχεδόν τα μισά.

Η ασάφεια μεταξύ των δύο νόμων θα πρέπει να ξεκαθαριστεί με νέες συμπληρωματικές οδηγίες, όπως εκτιμούν αρμόδια στελέχη και ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο «νόμος Κατρούγκαλου» λέει ότι όσες συντάξεις καταβάλλονται μέχρι και 12/5/2016 θα επανυπολογιστούν με βάση το νέο τρόπο που ισχύει από 13/5/2016 και μετά.

Η ουσία όμως είναι ότι όσοι έχουν πάρει μικρότερη σύνταξη βάσει του ν. 4336/15 και με τον επανυπολογισμό είναι να πάρουν κάτι ευρώ παραπάνω θα περιμένουν μια… πενταετία για να τους δώσουν τα ρέστα, και αυτό μόνο στην περίπτωση που το επιτρέψουν τα οικονομικά της χώρας και του ΕΦΚΑ!

2. Υπολογισμός συντάξεων με το νέο ασφαλιστικό βάσει του μέσου όρου αποδοχών από το 2002 μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης – έναρξης συνταξιοδότησης: Στα επίμαχα άρθρα του ν. 4387/16 (άρθρο 8 για το Δημόσιο και 28 για τα υπόλοιπα Ταμεία) αναφέρεται ότι για αιτήσεις που υποβάλλονται το 2016 ισχύουν οι μέσες αποδοχές (ή το μέσο εισόδημα που υπόκειται σε εισφορές όσον αφορά στους ελεύθερους επαγγελματίες) από το 2002 και μετά.

Η γενική αρχή όμως στον υπολογισμό των συντάξεων που αναφέρουν τα δύο άρθρα είναι ότι οι συντάξεις υπολογίζονται με το μέσο όσο αποδοχών ή εισοδήματος που υπόκειται σε εισφορές για όλα τα χρόνια του εργασιακού βίου αναπροσαρμοζόμενες με στατιστικούς δείκτες.

Η ειδική αναφορά (παρ. 3 του άρθρου 28 και άρθρο 8 του νόμου) ότι στις αιτήσεις του 2016 λαμβάνονται υπόψη οι μέσες αποδοχές από το 2002 αφήνει κενά ως προς το τι θα ισχύσει για τις αιτήσεις του 2017, του 2018, του 2019 και των επόμενων ετών, δεδομένου ότι θα πρέπει να αναζητούνται οι αποδοχές όλου του εργασιακού-ασφαλιστικού βίου βάσει της εξέλιξης των μισθών που τηρεί η Στατιστική Αρχή.

Αυτό σημαίνει -κατά την άποψη ειδικών- ότι οι συντάξεις από το 2017 θα υπολογίζονται κατά τα δύο άρθρα (8 και 28 του νόμου) με βάση τους μισθούς και των ετών πριν από το 2002 (20ετίας, 35ετίας, 37ετίας, 40ετίας) και οι μειώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.

3. Υπολογισμός συντάξεων με κενά ασφάλισης και ανεργία πριν και μετά το 2002: Και εδώ κρύβονται πρόσθετες μειώσεις για ασφαλισμένους που υποβάλλουν αίτηση το 2016 ή το 2017 αλλά δεν είχαν και διαστήματα ανεργίας.

Ο «νόμος Κατρούγκαλου» «μιλά» για υπολογισμό σύνταξης με βάση τις μέσες αποδοχές εργασίας και έχει μείνει αδιευκρίνιστο πώς θα υπολογιστούν οι συντάξεις όσων από τα τελευταία 16 χρόνια, για παράδειγμα, είχαν 2 έτη ανεργίας και δεν έπαιρναν μισθό αλλά επίδομα ή δεν είχαν ούτε επίδομα.

Η εγκύκλιος που βγήκε αφορά μόνο στο πώς θα υπολογίζεται η προσωρινή σύνταξη και όχι στο πώς θα υπολογίζονται και ποιες θα είναι οι αποδοχές που θα μετρούν για την έκδοση της τελικής σύνταξης.

Η «βόμβα» που κρύβει η διάταξη φέρνει μειώσεις για όσους έμειναν άνεργοι, γιατί, αν οι συντάξεις τους υπολογιστούν από το 2002 όπως λέει ο νόμος, ενώ θα έχουν και 2 ή 3 χρόνια ανεργίας, τότε ο μέσος όρος αποδοχών θα είναι σημαντικά μειωμένος, οπότε και η ανταποδοτική βάσει εισφορών σύνταξη θα βγει πολύ μικρότερη.

Θα υπολογιστούν δηλαδή οι μέσες αποδοχές 12 ή 13 ετών εργασίας διά των ετών από το 2002 έως το 2016 ή ο υπολογισμός θα γίνει μόνο με βάση τα έτη που υπήρχε μισθός; Ποιες θα είναι οι αποδοχές των 2 ή 3 ετών ανεργίας;

Θα είναι το επίδομα ή τα έτη ανεργίας θα αφαιρεθούν τελείως από τον υπολογισμό για να μην τινάξουν στον αέρα το ποσό της σύνταξης;

4. Εφαρμογή νόμων 4093/12 για περικοπές αθροίσματος συντάξεων άνω των 1.000 ευρώ (κύριων, επικουρικών, μερισμάτων γήρατος αναπηρίας και θανάτου), 4024/11, για μειώσεις αθροίσματος κύριων συντάξεων στο τμήμα άνω των 1.300 ευρώ, στο τμήμα άνω των 1.200 ευρώ (ν. 4001/11) και σε όλο το ποσό σύνταξης άνω των 1.400 ευρώ (ν. 3863 και 3865/10): Οι νόμοι αυτοί με τις παλιές περικοπές δεν καταργήθηκαν και ισχύουν.

Το υπουργείο Εργασίας αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ισχύσουν οι ίδιες περικοπές και στις νέες -από εδώ και πέρα- οριστικές συντάξεις, όσες τουλάχιστον θα υπερβαίνουν σε άθροισμα είτε τα 1.000 ευρώ είτε τα 1.400 ευρώ.

5. Προστασία για μειώσεις συντάξεων άνω του 20% για το 2016, το 2017 και το 2018: Ο νόμος προβλέπει ότι στις νέες οριστικές συντάξεις οι μειώσεις που υπερβαίνουν το 20% θα έχουν «κόφτη», αλλά μόνο για το άνω του 20% της μείωσης ποσοστό.

Για το 2016 θα λαμβάνεται υπόψη το μισό ποσοστό από τη μείωση που θα υπερβαίνει το 20%, το 2017 θα λαμβάνονται υπόψη τα 2/3 της μείωσης που είναι άνω του 20% και το 2018 τα 3/4. Αυτό σημαίνει ότι αν μια σύνταξη το 2016 βγει στα 700 ευρώ ενώ με το παλιό καθεστώς θα έβγαινε στα 1.000 ευρώ, άρα με μείωση 30%, θα αναπροσαρμοστεί και δεν θα έχει μείωση 30% αλλά 25%.

Θα ληφθεί υπόψη δηλαδή το μισό ποσοστό της μείωσης που υπερβαίνει το 20% και έτσι, αντί για 30%, η περικοπή θα είναι 25%, οπότε η σύνταξη δεν θα είναι 700 αλλά 750 ευρώ (1.000-25%=750). Το 2017 όμως θα ληφθούν υπόψη τα 2/3 της άνω του 20% μείωσης, ήτοι το 67%, αντί 50%. Οπότε, μια σύνταξη του 2017 που αρχικά θα βγει στα 700 ευρώ και έχει μείωση 30%, θα υπολογιστεί με μείωση 27%, ήτοι από τα 700 θα πάει στα 730 ευρώ.

Το 2018 θα έχει μείωση 27,5%, ήτοι στα 725. Από το 2019 όμως η προστασία αυτή καταργείται και οι μειώσεις θα περνούν στο σύνολο του ποσού των νέων συντάξεων.

Ωστόσο, και παρότι οι ασφαλισμένοι υποβάλλουν αιτήσεις, το υπουργείο δεν έχει ξεκαθαρίσει πώς ακριβώς θα γίνεται αυτού του είδους η υποτυπώδης προστασία των συντάξεων από μεγάλες μειώσεις…

6. «Προσωπική διαφορά» στο ποσό παλιάς και νέας κύριας και επικουρικής σύνταξης: Ηδη, στις επικουρικές γίνεται επανυπολογισμός όλων των ποσών. Οσοι έχουν μικτό άθροισμα με την κύρια σύνταξη πάνω από 1.300 ευρώ έχουν μείωση στην επικουρική.

Οσοι είναι κάτω από 1.300 δεν έχουν μείωση και παρότι η νέα τους επικουρική είναι μικρότερη, εντούτοις η μείωση που προκύπτει τους καταβάλλεται ως «προσωπική διαφορά».

Η «βόμβα» που κρύβει η διάταξη αυτή είναι ότι η προσωπική διαφορά δεν θεωρείται πλέον σύνταξη και ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταργηθεί ή να μειωθεί. Το ίδιο θα γίνει και στις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις από τον Σεπτέμβριο.

Ούτε εδώ όμως έχουν δοθεί διευκρινίσεις και κυρίως δεν έχουν καθοριστεί ο ορισμός, ο σκοπός και εν τέλει το αν η προσωπική διαφορά θα αποτελεί ή όχι σύνταξη. Το βέβαιο είναι ότι με το κόλπο της προσωπικής διαφοράς οι συντάξεις μειώνονται λογιστικά και είναι θέμα χρόνου να κοπούν και στην πραγματικότητα τα ποσά αυτά.

7. Αναπροσαρμογή συντάξεων ανά διετία κατόπιν μελέτης βιωσιμότητας: Ο ν. 4387 λέει ότι από το 2017 και ανά δύο χρόνια θα γίνεται μελέτη στον ΕΦΚΑ και αν τα οικονομικά επιδεινώνονται θα αναπροσαρμόζονται ανάλογα (μειώνονται) και οι συντάξεις, με στόχο στη μελέτη αυτή η αύξηση της δαπάνης συντάξεων να μην ξεπερνά το 2,5% του ΑΕΠ έως το 2060! Κοινώς, η διάταξη αυτή εισάγει αυτόματη ρήτρα μείωσης όλων των συντάξεων ανάλογα με την πορεία των ελλειμμάτων στο ασφαλιστικό, με πρώτο τεστ το έτος 2019.

8. Κρυφές αυξήσεις στα όρια ηλικίας από το 2017 και «ψαλίδια» σε επιδόματα καταβαλλόμενων συντάξεων με τον ενιαίο Κανονισμό Ασφάλισης και Παροχών του ΕΦΚΑ: Η παράγραφος 3 του άρθρου 58 του ν. 4387 λέει ότι «με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κατόπιν εισήγησης του Δ.Σ. του ΕΦΚΑ, καταρτίζεται Κανονισμός Ασφάλισης και Παροχών του ΕΦΚΑ, στη βάση πορίσματος Επιτροπής…». Στην πράξη από το 2017 και με την έκδοση του νέου Κανονισμού, καταργούνται όλες οι επιμέρους διατάξεις που έχουν τα Ταμεία ως προς τους όρους θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος, επιδομάτων κ.λπ.

Ο πυλώνας των ενοποιήσεων θα είναι το ΙΚΑ και ο νέος Κανονισμός θα «πατάει» στα όρια ηλικίας και τις προϋποθέσεις θεμελίωσης του ΙΚΑ. Για παράδειγμα, σήμερα (2016) ένας ασφαλισμένος με 35 χρόνια στο Δημόσιο και ηλικία 58 συνταξιοδοτείται στα 59, γιατί «κλείδωσε» την ηλικία εξόδου όταν είχε 25 χρόνια ασφάλισης.

Στο ΙΚΑ για να πάρει ένας ασφαλισμένος σύνταξη στα 59 θα έπρεπε να είχε τα 35 χρόνια το 2010 ή το 2011. Αν τα έχει σήμερα, θα πάει για σύνταξη είτε στα 63,6 μήνες είτε θα περιμένει να φτάσει στα 40 χρόνια για να βγει στα 62.

Στις γυναίκες με ανήλικο, οι ασφαλισμένες στο Δημόσιο που έγιναν 50-52 και 55 βγαίνουν με πλήρη σύνταξη, ενώ στο ΙΚΑ στις ίδιες ηλικίες χορηγείται μόνον μειωμένη.

Ο Κανονισμός του ΕΦΚΑ από 1/1/2017 θα «καταργήσει» όλα τα ειδικά καθεστώτα εξόδου στη σύνταξη και θα φέρει τα όρια ηλικίας στα επίπεδα του ΙΚΑ, για Δημόσιο, ΔΕΚΟ και άλλα Ταμεία, και μάλιστα για τους παλαιούς ασφαλισμένους που έχουν πιο ευνοϊκό καθεστώς από το ΙΚΑ.

Επιπλέον ο ενιαίος Κανονισμός θα φέρει όλα τα επιδόματα στα επίπεδα του ΙΚΑ, που σημαίνει ότι το επίδομα εξομάλυνσης για τις παλιές συντάξεις του Δημοσίου, όπως και τα συνταξιοδοτικά επιδόματα των ειδικών μισθολογίων (ενστόλων, γιατρών, πανεπιστημιακών) βαίνουν προς κατάργηση.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΙΚΟΣ

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής