Με βάση τον προϋπολογισμό για το 2025, οι δαπάνες υπό κατανομή για τον επόμενο χρόνο φτάνουν τα 17,6 δισ. ευρώ και είναι αυξημένες κατά 3,3 δισ. ευρώ σε σχέση με τα 13,3 δισ. ευρώ που περιλάμβανε η ίδια κατηγορία δαπανών το 2024. Στην ανάλυση του ποσού αυτού, εκτός από τα 14,1 δισ. ευρώ που θα φτάσει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων της επόμενης χρονιάς, περιλαμβάνονται και άλλες μεγάλες «ελαστικές» δαπάνες.

Αναλυτικότερα

Για παράδειγμα, υπάρχει κονδύλι 650 εκατ. ευρώ για προσλήψεις, ποσό 1,25 δισ. ευρώ ως αποθεματικό έκτακτων αναγκών, ποσό 450 εκατ. ευρώ για ανάγκες των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, κονδύλι 300 εκατ. ευρώ για την κάλυψη μέρους του Claw-back των φαρμακευτικών εταιριών, 50 εκατ. ευρώ για την εξυπηρέτηση ευάλωτων οφειλετών και 180 εκατ. ευρώ για την εξυπηρέτηση των αναγκών των μεταναστευτικών ροών.

Παράλληλα, το υπουργείο Οικονομίας δηλώνει ότι για το 2024 τα πρόσθετα έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα φτάσουν το 1,8 δισ. ευρώ αλλά για το 2025 δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη. Η επίσημη εξήγηση από το υπουργείο είναι ότι αυτής της κατηγορίας τα έσοδα δεν μπορούν να «προϋπολογιστούν», αλλά μόνο να καταγραφούν απολογιστικά. Με άλλα λόγια, θα πρέπει πρώτα να καταγραφούν στην υλοποίηση του προϋπολογισμού και στη συνέχεια να ανοίξει κάποια συζήτηση για νέα μέτρα στήριξης τα οποία μπορούν να χρηματοδοτήσουν.

Στην παρούσα φάση από το υπουργείο Οικονομίας εκφράζεται η θέση ότι θα πρέπει πρώτα να υλοποιηθούν τα μέτρα προϋπολογισμού 1,1 δισ. ευρώ που ψηφίστηκαν πρόσφατα από τη Βουλή και αφορούν σε 12 αυξήσεις εισοδημάτων και 12 μειώσεις φόρων για τον επόμενο χρόνο.

Δύο παράγοντες

Τα περιθώρια για νέα μέτρα, ίσως και μέσα στο 2025, θα δοθούν από δύο παράγοντες: Την «ελαστικότητα» που έχει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών υπό κατανομή. Τούτο με την έννοια ότι κάθε χρόνο οι προϋπολογισμοί ενσωματώνουν δαπάνες, οι οποίες τελικά δεν υλοποιούνται. Στον απολογισμό του 2023, στην έκθεση του ελεγκτικού συνεδρίου για το 2023, παρατηρείται ότι για τον προηγούμενο χρόνο περίπου 2 δισ. ευρώ δαπανών δεν έγιναν ποτέ. Αν επαναληφθεί το ίδιο και τον επόμενο χρόνο, το υπουργείο Οικονομίας θα μπορεί να προτείνει πρόσθετα μέτρα μέσα στον χρόνο χωρίς να φοβάται για την οροφή αύξησης των δαπανών.

Τα μέτρα είναι πιθανό να έχουν άμεση εφαρμογή από τον Σεπτέμβριο, όταν θα υπάρχει καθαρή εικόνα και για το ύψος των φορολογικών εσόδων από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, καθώς και την ενδεχόμενη υπέρβαση των φορολογικών εσόδων από τις πάγιες φορολογικές υποχρεώσεις (φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ και ΦΠΑ).

Η μείωση των προγραμματισμένων μεν, αλλά μη κατανεμημένων δαπανών, σε συνδυασμό με τα επιπλέον φορολογικά έσοδα, δίνουν το έναυσμα για την υλοποίηση πρόσθετων μέτρων ελάφρυνσης ή κατά περίπτωση στήριξης.

Τα επιδόματα που βρίσκονται στο τραπέζι και η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος

Στο τραπέζι για εφαρμογή μέσα στον επόμενο χρόνο είναι μέτρα τα οποία έχουν συζητηθεί από πέρσι, αλλά δεν μπήκαν τελικά σε προτεραιότητα και έμειναν στα «προσεχώς». Ειδικότερα:

1 Σχεδιάζεται η επανάληψη του έκτακτου επιδόματος, το οποίο έχει ως βάση τους συνταξιούχους με προσωπική διαφορά, οι οποίοι δεν θα πάρουν την αύξηση 2,4% που θα δοθεί τον επόμενο χρόνο. Για φέτος, το κόστος του επιδόματος φτάνει τα 247 εκατ. ευρώ και θα περιλάβει, εκτός από τους συνταξιούχους, επιπλέον 1,5 εκατ. οικονομικά ασθενέστερους. Ειδικότερα, από την έκτακτη ενίσχυση θα ωφεληθούν:

• Οι δικαιούχοι επιδόματος παιδιού ΟΠΕΚΑ, οι οποίοι θα λάβουν μία επιπλέον μηναία δόση.
• Οι δικαιούχοι επιδόματος ΑμεΑ ΟΠΕΚΑ και αναπηρικών επιδομάτων e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι θα ενισχυθούν με 200 ευρώ.
• Οι ανασφάλιστοι υπερήλικες, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ, και οι δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, για τους οποίους προβλέπεται καταβολή προσαυξημένης μηνιαίας δόσης κατά 50%. Το επίδομα αυτό θα δοθεί με την ίδια περίμετρο δικαιούχων και για το 2025, αλλά με κόστος που θα προσεγγίζει τα 200 εκατ. ευρώ, αφού οι συνταξιούχοι που είναι δικαιούχοι του επιδόματος για φέτος, θα μειωθούν.

2 Επίδομα επικινδυνότητας για 80.000 ένστολους. Το επίδομα θα θεσμοθετηθεί αναγνωρίζοντας την επικινδυνότητα της εργασίας, χωρίς όμως να επηρεάσει τη λίστα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Η οικονομική ενίσχυση, αν και σημαντική, δεν θα φτάνει το ύψος των 200 ευρώ που ισχύει για το επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας. Το μέτρο είχε προγραμματιστεί να εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο, αλλά είναι πιθανό η καταβολή του να ξεκινήσει από το τελευταίο τρίμηνο του 2025. Το επίδομα θα καλύψει τουλάχιστον 80.000 ένστολους που υπηρετούν σε μάχιμες θέσεις.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ενστόλων που θα ωφεληθούν από το νέο επίδομα είναι οι αστυνομικοί της ομάδας ΔΙΑΣ, οι πυροσβέστες που συμμετέχουν σε διασώσεις και οι λιμενικοί που επιχειρούν σε επικίνδυνες συνθήκες, κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων διάσωσης μεταναστών στο Αιγαίο.

3 Ενα μέτρο που συζητείται είναι η πλήρης κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος και για τα περίπου 300.000 νομικά πρόσωπα. Με άλλα λόγια, ο επόμενος στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι η πλήρης κατάργηση του τελευταίου μνημονιακού φόρου. Ωστόσο, η υλοποίησή του θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν μετά τα μέσα τους επόμενου χρόνου.

Τεκμήρια διαβίωσης: Σταδιακή μείωση από το 2026

 Βέβαιο είναι πάντως, ότι το μέτρο της σταδιακής μείωσης των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% θα εξαγγελθεί μεν το 2025 αλλά θα αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά από το 2026. Η εφαρμογή του μέτρου έχει αναβληθεί κατά ένα χρόνο, μέχρι να υπάρξει καλύτερη εικόνα για τα έσοδα που θα προκύψουν από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αφού από τον αρχικό σχεδιασμό αυτός ήταν ο πόρος για τη χρηματοδότηση του μέτρου.

Επίσης, πριν από την εφαρμογή του, η ειδική ομάδα που έχει συστήσει το υπουργείο Οικονομίας θα πρέπει να δώσει το πόρισμά της για τις νομοθετικές «τρύπες» που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια σε συγκεκριμένους κλάδους οι οποίοι συνεχίζουν να διαφεύγουν έως έναν βαθμό από την τσιμπίδα των τεκμηρίων διαβίωσης. Μάλιστα αυτή η δευτερογενής νομοθεσία θα πρέπει να προηγηθεί της βασικής νομοθετικής ρύθμισης για το μέτρο.