Η περιεκτικότητα των λαχανικών σε όλα τα παραπάνω στοιχεία εξαρτάται από το είδος και την ποικιλία του λαχανικού, τις καλλιεργητικές φροντίδες, τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, το βαθμό ωρίμανσής τους, τον τρόπο συγκομιδής και διαχείρισής τους μετά τη συγκομιδή, καθώς και από την ώρα που θα μεσολαβήσει από τη στιγμή που θα φτάσει στο πιάτο μας.

Τα λαχανικά, λόγω του ότι συνεχίζουν να λειτουργούν και μετά τη συγκομιδή τους, χάνουν θρεπτικά συστατικά τα οποία δεν μπορούν να αναπληρώσουν, με αποτέλεσμα όσο απομακρυνόμαστε χρονικά από το σημείο της συγκομιδής τους τόσο να μειώνεται η θρεπτική τους αξία. Αρκετοί καταναλωτές προτιμούν τη λύση των κατεψυγμένων λαχανικών, καθώς αυτά, εφόσον καταψυχθούν άμεσα και με το σωστό τρόπο, διατηρούν τις θρεπτικές τους ιδιότητες. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η ωφελιμότητα των λαχανικών εξαρτάται από το πόσο φρέσκα θα καταναλωθούν.

Πόσο εύκολο είναι, όμως, για έναν καταναλωτή να έχει πάντα στο πιάτο του φρεσκότατα και άρα υψηλής διατροφικής αξίας λαχανικά;

1. Πώς να οργανώσω ένα λαχανόκηπο: Οδηγίες και χρήσιμες συμβουλές

Ο μοναδικός τρόπος για να έχει ένας καταναλωτής φρέσκα και υψηλής διατροφικής αξίας λαχανικά στο πιάτο του είναι να οργανώσει ένα λαχανόκηπο, στον οποίο θα μπορούσε να καλλιεργήσει πολλά από τα είδη που χρησιμοποιεί στην καθημερινή του διατροφή.

Α) Επιλογή θέσης

Οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν στην επιλογή της θέσης του λαχανόκηπου είναι:

• Ο προσανατολισμός: Ο λαχανόκηπος πρέπει να βρίσκεται σε ηλιόλουστη θέση (πρωινός ήλιος) με δυνατότητες σκίασης.
• Η παροχή νερού: Ο λαχανόκηπος πρέπει να βρίσκεται πολύ κοντά σε παροχή νερού. Μια κοινή παροχή ύδρευσης είναι αρκετή για να ποτιστεί ένας λαχανόκηπος που δεν θα ξεπερνά τα 100 τ.μ.
• Πρόσβαση: Καλό θα ήταν ο λαχανόκηπος να έχει εύκολη πρόσβαση, αλλά να είναι περιφραγμένος για να μην έχουν πρόσβαση σε αυτόν κατοικίδια και άλλα μεγάλα ζώα.

Εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο χωράφι, λαχανόκηπο μπορούμε να δημιουργήσουμε και σε παρτέρια που θα κατασκευάσουμε από ξύλο ή άλλα δομικά υλικά. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να φροντίσουμε για την καλή στράγγιση των παρτεριών και την πλήρωσή τους με κατάλληλο εδαφικό μίγμα το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει μήλη (χώμα από όχθες ποταμών), κοπριά ή κόμποστ και τύρφη.

Β) Προετοιμασία εδάφους

Η προετοιμασία του εδάφους είναι μια εργασία που γίνεται κάθε φορά πριν την εγκατάσταση μιας νέας καλλιέργειας και περιλαμβάνει:

α) Την απομάκρυνση ή ενσωμάτωση των φυτικών υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας. Τα φυτικά υπολείμματα που απομακρύνονται μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα κομπόστ για μερικούς μήνες και να χρησιμοποιηθούν έπειτα ως εδαφοβελτιωτικό υλικό με το οποίο θα εμπλουτιστεί το έδαφος του λαχανόκηπου.

β) Την κατεργασία του εδάφους. Είναι η εργασία κατά την οποία αναμοχλεύουμε το έδαφος σε βάθος 20 εκατοστών και έπειτα θρυμματίζουμε τα σβόλια. Με τον τρόπο αυτό αφρατεύουμε το έδαφος. Η εργασία μπορεί να γίνει είτε με εργαλεία χειρός, όπως το πατόφτυαρο ή το σκαλιστήρι και η τσουγκράνα, είτε με μηχανήματα όπως το σκαπτικό και το φρεζάκι.

Γ) Λίπανση

Για τη λίπανση του λαχανόκηπου καλό είναι να χρησιμοποιούμε οργανικά λιπάσματα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η καλά χωνεμένη κοπριά (για τουλάχιστον ένα χρόνο) από αγελάδες ή κατσίκες και το χώμα που προέρχεται από κομποστοποιημένα υλικά. Τα οργανικά λιπάσματα, εκτός των θρεπτικών στοιχείων, προσδίδουν στο έδαφος καλή δομή και υδατοϊκανότητα.

Στην περίπτωση που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε χημικά λιπάσματα, πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτά είναι συνήθως σύνθετα (πλήρη) λιπάσματα, που συνδυάζουν δηλαδή πολλά ιχνοστοιχεία, όπως άζωτο, φώσφορο, κάλιο ως κύρια συστατικά, καθώς και άλλα, όπως σίδηρος, ασβέστιο, μαγνήσιο κ.ά. Τα χημικά λιπάσματα απαντώνται σε στερεή (κοκκώδη) μορφή και σε υγρή. Προτιμάμε την κοκκώδη σύσταση γιατί αποδομούνται με αργούς ρυθμούς στο έδαφος και αξιοποιούνται καλύτερα από τα φυτά.

Η λίπανση του λαχανόκηπου καλό είναι να πραγματοποιείται πριν την εγκατάσταση της νέας καλλιέργειας. Δεν λιπαίνουμε ποτέ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές (30^οC) και κατά τη διάρκεια του χειμώνα όταν κάνει παγωνιά (κάτω από 2^οC).

Η ποσότητα του λιπάσματος εξαρτάται πάντα από τις απαιτήσεις της καλλιέργειάς μας. Μια γενική οδηγία για την ποσότητα είναι 30-50 γρ./τ.μ., όταν πρόκειται για χημικό λίπασμα σε κοκκώδη μορφή. Οταν πρόκειται για οργανικό λίπασμα ζωικής προέλευσης, η ποσότητα πρέπει να κυμαίνεται στα 2 κιλά/τ.μ. και όταν πρόκειται για κομπόστ 4 κιλά/τ.μ.

Τέλος, είναι εξαιρετικά σημαντικό μετά την εφαρμογή της λίπανσης οποιασδήποτε μορφής, φυσικής ή χημικής, να γίνεται καλή ενσωμάτωση με το έδαφος είτε με κάποιο εργαλείο είτε ποτίζοντας το λαχανόκηπο, όταν έχουμε χρησιμοποιήσει χημικό λίπασμα.

Δ) Σπορά – φύτευση

Η εποχή σποράς ή φύτευσης (μεταφύτευσης) των ετήσιων φυτών σε ένα λαχανόκηπο μπορεί να γίνει είτε το φθινόπωρο, από μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Νοεμβρίου, είτε την άνοιξη, από μέσα Μαρτίου έως τέλη Μαΐου. Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά υπαίθριες κυρίως ετήσιες καλλιέργειες με την εποχή της σποράς (Σ) ή μεταφύτευσής (Μ) τους:

Πριν τη σπορά, πρέπει να προηγείται πάντα η καλή κατεργασία του εδάφους. Για να σπείρουμε στο έδαφος, καλό είναι αυτό να βρίσκεται σε κατάσταση ρόγου, δηλαδή να μην είναι πολύ ξερό, αλλά ούτε και πολύ υγρό. Το βάθος εξαρτάται από το μέγεθος του σπόρου. Μικροί σπόροι, όπως είναι συνήθως των λαχανοκομικών φυτών, σπέρνονται επιφανειακά. Ενας πολύ χρήσιμος κανόνας είναι αυτός που ορίζει ότι το βάθος της σποράς κάθε σπόρου είναι ανάλογο της διαμέτρου του σπόρου και δεν πρέπει να ξεπερνά το τριπλάσιό της. Οταν πρόκειται να μεταφυτεύσουμε φυτά σε μόνιμες θέσεις στο λαχανόκηπο, τα μεταφυτεύουμε σε τέτοιο βάθος όσο αυτό που βρισκόταν το φυτό στο προηγούμενο περιβάλλον του έως ελάχιστα περισσότερο.

Οι αποστάσεις σποράς και μεταφύτευσης εξαρτώνται επίσης από το είδος της καλλιέργειας. Γενικά, όταν σπέρνουμε ή μεταφυτεύουμε, σκεφτόμαστε πάντα το φυτό σε κατάσταση πλήρους ανάπτυξης και, έτσι, ορίζουμε και τις αποστάσεις σποράς και μεταφύτευσης. Εάν, παρεμπιπτόντως, η καλλιέργεια σπαρθεί πυκνότερα, τότε λίγο μετά το φύτρωμα των σπόρων πρέπει να γίνει αραίωση των φυτών. Υπάρχουν σπορές που γίνονται γραμμικά, υπάρχουν σπορές που γίνονται σπαρτά, καταλαμβάνουν δηλαδή μια επιφάνεια. Μετά από κάθε σπορά ή μεταφύτευση πάντα ποτίζουμε.

Ε) Αρδευση

Η ποσότητα του νερού που θα χρησιμοποιήσουμε για το πότισμα του λαχανόκηπου εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας. Γενικά, τα λαχανοκομικά φυτά έχουν αυξημένες απαιτήσεις σε νερό, ιδιαίτερα την περίοδο της ανάπτυξής τους. Το πότισμα μπορεί να γίνει:

• Με κατάκλιση, όταν δηλαδή αφήνουμε το νερό να τρέχει μέσα σε ένα αυλάκι που έχουμε κάνει δίπλα από τη γραμμή της καλλιέργειας. Ενδείκνυται για γραμμικές καλλιέργειες.
• Με ποτιστήρι που στην άκρη διαθέτει ειδικό ακροφύσιο για κατάβρεξη (διασπορά του νερού ως βροχή) της επιφάνειας.
• Με τεχνητή βροχή με ειδικά μπεκ που τροφοδοτούνται με νερό από ειδικό αγωγό που συνδέεται με την παροχή. Ενδείκνυται για καλλιέργειες που καταλαμβάνουν μια επιφάνεια.
• Με στάγδην άρδευση με ειδικούς σταλακτοφόρους αγωγούς που συνδέονται με την παροχή. Ενδείκνυται όταν έχουμε φυτά σε γραμμική καλλιέργεια. Είναι καλύτερο σύστημα επειδή μπορούμε να ελέγξουμε την ποσότητα του νερού και, έτσι, κάνουμε και οικονομία.

ΣΤ) Φυτοπροστασία

Τα λαχανοκομικά φυτά προσβάλλονται από διάφορους εχθρούς και ασθένειες, όπως τα ζιζάνια, τα έντομα, οι μύκητες και τα βακτήρια. Υπάρχουν βιολογικοί και χημικοί τρόποι καταπολέμησης αυτών των εχθρών και ασθενειών. Εάν αποφασίσουμε να καταπολεμήσουμε τους εχθρούς και τις ασθένειες των φυτών μας με χημικά μέσα, τότε πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγάλη εξειδίκευση σε φάρμακα (εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα κ.λπ.), τα οποία εφαρμόζονται στις καλλιέργειες τις περισσότερες φορές διαλυμένα σε νερό με ειδικούς ψεκαστήρες (πεντάλιτρος κυλινδρικός ψεκαστήρας είναι ικανοποιητικός για να καλύψει ένα λαχανόκηπο έως 100 τ.μ.). Σε αυτή την περίπτωση, αφενός αναζητούμε τη γνώμη ενός ειδικού που θα μας συμβουλέψει για το είδος του φαρμάκου και τη δοσολογία που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για κάθε φορά, αφετέρου, όταν χρησιμοποιούμε τα φάρμακα, πρέπει να το κάνουμε παίρνοντας προφυλάξεις (γάντια, μάσκα, γυαλιά). Για τη βιολογική καταπολέμηση των εχθρών και ασθενειών των καλλιεργειών, που ενδεχομένως να είναι προτιμότερη στην περίπτωση του μικρού λαχανόκηπου, μπορούμε αφενός να χρησιμοποιήσουμε ειδικές τεχνικές, όπως ο συνδυασμός καλλιεργειών (συγκαλλιέργεια, αμειψισπορά), μηχανική καταπολέμηση των ζιζανίων κ.ά. και, αφετέρου, βιολογικά σκευάσματα.

Ζ) Μηχανήματα, εργαλεία

Υπάρχει ποικιλία εργαλείων που θα μας βοηθήσει με τις εργασίες στο λαχανόκηπο. Τα πιο κλασικά και αυτά που πρέπει οπωσδήποτε να διαθέτουμε είναι:

1. Εργαλεία, όπως πατόφτυαρο (μυτερό φτυάρι), τσουγκράνα, τσάπα, σκαλιστήρι, φυτευτήρι, κλαδευτήρι, ποτιστήρι, τροχήλατο καρότσι κ.λπ.
2. Μηχανήματα τα οποία είναι απαραίτητο να υπάρχουν όταν ο λαχανόκηπος είναι μεγάλος, όπως σκαπτικό ή φρεζάκι.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις