Στις 64 αυτές κατηγορίες περιλαμβάνονται ποσά που θεωρούνται «εισοδήματα» αλλά απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος ή φορολογούνται αυτοτελώς στην πηγή. Τα ποσά αυτά, κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων, θα επιβαρυνθούν με ειδική εισφορά αλληλεγγύης 2,2%-10%, εφόσον το άθροισμα όλων των εισοδημάτων των φορολογουμένων που τα απέκτησαν το 2019 υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ. Ορισμένα άλλα ποσά απαλλασσόμενα από το φόρο εισοδήματος θα απαλλαγούν και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, δηλαδή δεν θα υποστούν καμία επιβάρυνση κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων.

Επιπλέον φόροι

Η κάλυψη προστιθέμενης διαφοράς εισοδήματος που προκύπτει λόγω τεκμηρίων είναι απαραίτητη για τους φορολογουμένους για πολλούς λόγους. Ο βασικότερος είναι ότι σε κάθε τέτοια περίπτωση ο φορολογούμενος γλιτώνει από την υποχρέωση να πληρώσει επιπλέον ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για το πρόσθετο -μη πραγματικά αποκτηθέν- εισόδημα που του προσδιορίζουν τα τεκμήρια. Επίσης, σε περίπτωση κάλυψης προστιθέμενης διαφοράς εισοδήματος προκύπτουσας λόγω τεκμηρίων, το συνολικό εισόδημα του φορολογουμένου και της οικογενείας του που θα ληφθεί υπόψη για να κριθεί εάν δικαιούται διαφόρων επιδομάτων και παροχών (επιδομάτων τέκνων, ενοικίου κ.λπ.), χορηγουμένων βάσει εισοδηματικών κριτηρίων, θα είναι το πραγματικό δηλωθέν, που είναι χαμηλότερο του τεκμαρτού εισοδήματος, δηλαδή του εισοδήματος το οποίο θα έχει προκύψει από την εφαρμογή των τεκμηρίων. Ετσι, αν το τεκμαρτό εισόδημα είναι υψηλότερο του ισχύοντος εισοδηματικού ορίου για τη χορήγηση ενός επιδόματος ή παροχής, αλλά το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογουμένου είναι μικρότερο του ορίου αυτού, αυτός θα γλιτώσει τον αποκλεισμό από την είσπραξη του επιδόματος ή της παροχής και θα λάβει κανονικά το ποσό που δικαιούται. Κι αυτό διότι θα κριθεί αν πληροί το εισοδηματικό κριτήριο βάσει του δηλωθέντος εισοδήματος κι όχι βάσει του τεκμαρτού.

Τα μυστικά

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι προστιθέμενες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν λόγω τεκμηρίων μπορούν να καλυφθούν με:

Α) Εισοδήματα που απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται αυτοτελώς κατά την καταβολή τους, αλλά υπόκεινται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης 2,2%-10%. Τα εισοδήματα αυτά είναι τα εξής:

1) Τα μερίσματα. Στα μερίσματα περιλαμβάνονται τα εισοδήματα που προκύπτουν από μετοχές, ιδρυτικούς τίτλους, ή άλλα δικαιώματα συμμετοχής σε κέρδη, καθώς και τα εισοδήματα από άλλα εταιρικά δικαιώματα, στα οποία περιλαμβάνονται τα μερίδια, οι μερίδες, συμπεριλαμβανομένων των προμερισμάτων και μαθηματικών αποθεματικών, οι συμμετοχές σε κέρδη προσωπικών επιχειρήσεων, οι διανομές των κερδών από κάθε είδους νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, καθώς και κάθε άλλο συναφές διανεμόμενο ποσό.

2) Οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων.

3) Οι τόκοι των συμφωνιών επαναγοράς (repos/reverse repos).

4) Τα δικαιώματα. Ο όρος «δικαιώματα» σημαίνει το εισόδημα που αποκτάται ως αντάλλαγμα για τη χρήση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή σε αντάλλαγμα πληροφοριών που αφορούν βιομηχανική, εμπορική ή επιστημονική πείρα, οι πληρωμές για τη χρήση βιομηχανικού, εμπορικού ή επιστημονικού εξοπλισμού, για τη χρήση τεχνικών μεθόδων παραγωγής, τεχνικής ή τεχνολογικής βοήθειας, τεχνογνωσίας (know how), αποτελεσμάτων ερευνών, αναδημοσίευσης άρθρων και μελετών, καθώς και οι πληρωμές για συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά μέσω δικτύων πληροφορικής σε βάση δεδομένων επίλυσης προβλημάτων, την ηλεκτρονική λήψη (downloading) λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή.

5) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση μεριδίων ή μερίδων σε προσωπικές εταιρίες.

6) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση κρατικών ομολόγων και εντόκων γραμματίων ή εταιρικών ομολόγων.

7) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.

8) Οι τόκοι ομολόγων ή έντοκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.

9) Τα κέρδη από την πώληση εισηγμένων μετοχών με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 0,5%.

10) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση εισηγμένων κινητών αξιών (απόκτηση πριν από 1.1.2009).

11) Τα αφορολόγητα κέρδη από ημεδαπά Ε.Ε./ΕΟΧ/ΕΖΕΖ αμοιβαία κεφάλαια.

12) Τα κέρδη από την πώληση προϊόντων για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ευρεσιτεχνία διεθνώς αναγνωρισμένη (άρθ. 71Α ν. 4172/2013).

13) Τα κέρδη από τη διάθεση παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 10 KW.

14) Το εισόδημα φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής που εργάζονται σε πρεσβείες, προξενεία κ.λπ.

15) Η διατροφή συζύγου και τέκνων.

16) Οι συντάξεις των αναπήρων πολέμου ή των θυμάτων πολέμου ή των αναπήρων που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους.

17) Το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε αναπήρους και το οποίο συγκεντρώνει τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος, όπως περιοδικότητα και μόνιμη πηγή προέλευσης.

18) Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε αναπήρους με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 80%.

19) Τα επιδόματα αναγνωρισμένων πολιτικών προσφύγων.

20) Ποσοστό 65% των επιδομάτων επικίνδυνης εργασίας και της από 11.10.2018 καταβαλλόμενης πτητικής αποζημίωσης στους πιλότους πολιτικής αεροπορίας και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.

21) Το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης.

22) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση τίτλων φορολογικού κατοίκου χώρας με την οποία υπάρχει ΣΑΔΦ και είναι υπόχρεος για υποβολή δήλωσης από άλλη αιτία.

23) Το ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης.

24) Οι «πράσινες» και συνδεδεμένες αγροτικές ενισχύσεις μέχρι 12.000 ευρώ αθροιζόμενες.

25) Οι λοιπές εισοδηματικές αγροτικές ενισχύσεις.

26) Η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης.

27) Τα ποσά που καταβάλλονται με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθ. 166 του ν. 4001/2011, στο πλαίσιο της εγκατάστασης του αγωγού φυσικού αερίου.

28) Οι αμοιβές που καταβάλλονται από την Παγκόσμια Ενωση Αναπήρων Καλλιτεχνών σε φορολογικούς κάτοικους Ελλάδος.

Β) Εισοδήματα που απαλλάσσονται και από το φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Τα εισοδήματα αυτά είναι:

29) Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των ολικά τυφλών ή κινητικά αναπήρων 80% και άνω.

30) Η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης.

31) Οι αμοιβές υπαλλήλων της Ε.Ε. (Διατάξεις Προνομίων – Ασυλιών της Ε.Ε.).

32) Οι αμοιβές των εργαζομένων στην Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου (Διατάξεις του άρθρου 52 της Ιδρυτικής Συμφωνίας της τράπεζας).

33) Οι αποδοχές που καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στους υπαλλήλους του (Διατάξεις της Σύμβασης για τα προνόμια και Ασυλίες των Ηνωμένων Εθνών).

34) Το επίδομα παιδιού του άρθρου 214 του ν. 4512/2018, το οποίο έχει καταβάλει ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).

35) Η εκλογική αποζημίωση (παρ. 1. αρ. 108 Π.Δ. 26/2012).

36) Τα μερίσματα των εταιριών της παρ. 5 του άρθρου 45 του ν. 4141/2013.

37) Το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων.

38) Οι μισθοί και οι εν γένει αποδοχές των υπαλλήλων του NATO.

39) Το εισόδημα που με βάση τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας απαλλάσσεται και από το φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης.

40) Το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (ΑΝΗΚΟ) του ν. 4551/2018.

Από τα παραπάνω, τα ποσά που αφορούν στο επίδομα παιδιού δεν προσμετρώνται στο φορολογητέο εισόδημα κανενός μέλους της οικογένειας για να κριθεί εάν δικαιούται το ίδιο το επίδομα και άλλες παροχές κοινωνικού χαρακτήρα. Το ίδιο ισχύει και για το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους.

Γ) Λοιπές κατηγορίες εισοδημάτων που φορολογούνται με ειδικό τρόπο, όπως:

41) Το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ, του ΓΕΝΕ και του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ που εισπράχθηκε μέσα στο φορολογικό έτος 2019. Το επίδομα ανεργίας απαλλάσσεται από το φόρο εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του φορολογουμένου δεν υπερβαίνει ετησίως τις 10.000 ευρώ. Εάν δηλώνεται επίδομα ανεργίας και τα λοιπά εισοδήματα του φορολογουμένου (πραγματικό, τεκμαρτό, απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο) υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ, τότε το ποσό του επιδόματος ανεργίας προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημά του.

42) Τα συνολικά καθαρά κέρδη που αναλογούν στα φυσικά πρόσωπα-εταίρους προσωπικών εταιριών που τηρούν απλογραφικά βιβλία (O.E., Ε.Ε., κοινωνίες αστικού δικαίου που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα, αστικές εταιρίες, κοινοπραξίες κλπ.), μετά την αφαίρεση του φόρου του νομικού προσώπου. Τα εισοδήματα αυτά φορολογούνται μόνο στο όνομα των νομικών προσώπων. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 29 του ν. 4172/2013 εξαντλείται με το φόρο του νομικού προσώπου η φορολογική υποχρέωση των εταίρων και περαιτέρω δεν πραγματοποιείται παρακράτηση φόρου στα κέρδη που διανέμονται.

Για να καλυφθούν πρόσθετες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν από την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, οι φορολογούμενοι μπορούν να επικαλεστούν και ορισμένα ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα, όπως:

43) Εσοδα από πωλήσεις ακινήτων.

44) Η εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από Ταμεία Πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και Επαγγελματικά Ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.

45) Εσοδα από την πώληση λοιπών περιουσιακών στοιχείων (αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ.).

46) Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.

47) Δάνεια.

48) Κληρονομιές.

49) Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών.

50) Κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΤΟ, Αθλητικό Στοίχημα κ.λπ.

51) Χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται με βάση τις διατάξεις της παρ. 1 άρθρου 168 του ν. 4001/2011 για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου.

52) Αποζημίωση για ηθική βλάβη.

53) Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος και της παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016.

54) Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/ δανείων. Επιστροφή καταβεβλημένων κεφαλαίων/ δανείων κ.λπ. μπορεί να συμπληρωθεί μόνο όταν το έτος που καταβλήθηκαν τα ποσά υπάγονταν σε τεκμήριο. Συγκεκριμένα, μπορεί να δηλωθεί επιστροφή εταιρικού ή μετοχικού κεφαλαίου ή χρηματικού ποσού δανείου που επιστρέφεται από το δανειολήπτη μόνο εφόσον τα έτη που καταβλήθηκαν αυτά τα ποσά (ως καταβεβλημένο κεφάλαιο για αγορά επιχείρησης, σύσταση ή συμμετοχή σε αύξηση κεφαλαίου, για αγορά χρεογράφων, για χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε) αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και είχαν δηλωθεί ορθά και συνεπώς είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν. Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτησή τους μειώνει τα ποσά αυτά και αναγράφεται μόνο η τυχόν διαφορά που προκύπτει.

55) Κοινωνικό μέρισμα.

56) Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου.

57) Ποσά που προκύπτουν από πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεολυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου (κωδικοί 727-728 του Πίνακα 5).

58) Οι προνοιακές παροχές σε χρήμα που διαχειρίζεται και χορηγεί ο ΟΠΕΚΑ σε άτομα με αναπηρία που αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών της αναπηρίας τους. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται συγκεκριμένα:

* Το επίδομα κίνησης για τους παραπληγικούς, τους τετραπληγικούς και τους ακρωτηριασμένους.

* Το διατροφικό επίδομα για νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους πνευμόνων και μυελού των οστών, καθώς και τους αλλοδαπούς και ομογενείς νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους καρδιάς, ήπατος.

* Η οικονομική ενίσχυση των ατόμων με βαριά αναπηρία ή με βαριά νοητική υστέρηση.

* Η οικονομική ενίσχυση παραπληγικών – τετραπληγικών και ακρωτηριασμένων ανασφάλιστων και ασφαλισμένων του Δημοσίου.

* Η ενίσχυση ατόμων με συγγενή αιμολυτική αναιμία ή συγγενή αιμορραγική διάθεση, Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS).

* Η οικονομική ενίσχυση κωφών και βαρήκοων ατόμων, ατόμων με αναπηρία όρασης και ατόμων με εγκεφαλική παράλυση.

* Η εισοδηματική ενίσχυση ασθενών και αποθεραπευμένων χανσενικών και μελών των οικογενειών τους.

59) Το Επίδομα Στεγαστικής Συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες (υποπερίπτωση αα’ της περίπτωσης στ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018).

60) Η εισοδηματική ενίσχυση Οικογενειών Ορεινών Μειονεκτικών Περιοχών (υποπερίπτωση ββ’ της περίπτωσης στ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018).

61) Το επίδομα στέγασης που χορηγείται με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του ν. 4472/2017.

62) Οι παροχές και υπηρεσίες του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας σύμφωνα με το ν. 3050/2002 (περίπτωση δ’ του άρθρ. 4 του ν. 4520/2018).

63) Το επίδομα ομογενών προσφύγων που χορηγείται βάσει των διατάξεων του ν.δ. 57/1973 (Α’ 149) στο πλαίσιο παροχής Προγραμμάτων Κοινωνικής Προστασίας.

64) Οι έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν σε άτομα ή οικογένειες που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.