Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, εν δυνάμει εκτεθειμένοι στον κίνδυνο ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για χρέη στο Δημόσιο είναι 1,7 εκατ. φορολογούμενοι που χρωστούν σήμερα στην εφορία πάνω από 500 ευρώ και άγνωστος αριθμός από τα υπόλοιπα 3,5 εκατ. οφειλετών που μπορούν να περάσουν το όριο αυτό τους επόμενους μήνες.

Μέχρι στιγμής το Δημόσιο δεν έχει δείξει επιθετική τακτική στο θέμα των πλειστηριασμών σε φυσική μορφή. Ωστόσο, η συνεχής αύξηση των οφειλών των ιδιωτών σε εφορία (100,7 δισ. στο τέλος Νοεμβρίου) και τα ασφαλιστικά ταμεία (23 δισ. τον Οκτώβριο), σε συνδυασμό με τις πιέσεις από τους δανειστές, που περιγράφονται και στην Τρίτη αναθεώρηση του μνημονίου, δείχνει ότι το εργαλείο των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, που ξεκινούν επισήμως από τις 21 Φεβρουαρίου, θα χρησιμοποιηθεί περισσότερο στο μέλλον, δημιουργώντας ανεξέλεγκτες καταστάσεις.

Τούτο με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των υπερχρεωμένων νοικοκυριών έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές και στις τράπεζες και στο Δημόσιο. Συνεπώς, η εύκολη και φθηνή λύση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, σε συνδυασμό και με την αναθεώρηση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις τράπεζες και ανεξέλεγκτες καταστάσεις με τους οφειλέτες οι οποίοι δεν είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές, αλλά έχουν αποδεδειγμένα αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους.

Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πέντε προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί από Δημόσιο και ιδιώτες:

1. Ο πολίτης να βρεθεί ανάμεσα στις «διασταυρούμενες απαιτήσεις» του Δημοσίου και ενός ιδιώτη και εν προκειμένω κάποιας τράπεζας. Για παράδειγμα, κάποιος φορολογούμενος που έχει ένα στεγαστικό δάνειο που εξυπηρετεί κανονικά ή με μικρή καθυστέρηση (πάντως η σύμβαση δεν έχει καταγγελθεί) και έχει αρρύθμιστα χρέη στο Δημόσιο. Αν το Δημόσιο προχωρήσει σε κατάσχεση και πλειστηριασμό της κατοικίας – παρότι αυτή είναι προσημειωμένη έναντι δανείου στην τράπεζα – το θύμα θα είναι ο φορολογούμενος. Με την κατάσχεση του ακινήτου η τράπεζα θα καταστήσει αυτόματα ληξιπρόθεσμο και άμεσα απαιτητό το υπόλοιπο του στεγαστικού δανείου. Κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει μια νέα γενιά κόκκινων δανείων τα επόμενα χρόνια, τη στιγμή που οι τράπεζες θα πιέζονται για νέες μεγαλύτερες προβλέψεις που θα πρέπει να σχηματίζουν για νέα κόκκινα δάνεια.

2. Η διανομή του τιμήματος του πλειστηριασμού αν κάποιος έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε Δημόσιο και σε ιδιώτη με εμπράγματα δικαιώματα (όπως π.χ. μια τράπεζα με προσημείωση κατοικίας). Σε αυτή την περίπτωση το Δημόσιο θα εισπράξει πολύ λιγότερα από όσο υπολογίζει αφού ανεξάρτητα από το εάν θα είναι ο επισπεύδων του πλειστηριασμού, θα πληρωθεί μετά από την τράπεζα. Μάλιστα, με τις διατάξεις του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας όσοι έχουν εμπράγματα δικαιώματα θα πληρώνονται το 65% του τμήματος κάθε πλειστηριασμού (ανεξάρτητα αν πρόκειται για επιχειρήσεις ή ιδιώτες) και το Δημόσιο και οι ιδιώτες πιστωτές χωρίς εγγυήσεις θα λαμβάνουν το υπόλοιπο 35%. Το χειρότερο είναι ότι ο οφειλέτης θα μείνει να χρωστά και στην τράπεζα και στο Δημόσιο, καθώς οι πλειστηριασμοί θα γίνονται με βάση τις εμπορικές αξίες οι οποίες θα ορίζονται κατά περίπτωση και κατά συνέπεια το τίμημα δεν θα φτάνει για να εξοφληθεί ούτε ο ιδιώτης πιστωτής ούτε και το Δημόσιο.

3. Δεν υπάρχει -και μάλλον δεν πρόκειται να υπάρξει και στο μέλλον- πρόβλεψη για προστασία πρώτης κατοικίας για χρέη στο Δημόσιο. Τις επόμενες μέρες το υπουργείο Οικονομικών θα φέρει μια τροπολογία για το δικαίωμα να εκπλειστηριάζει ακίνητα με αξία χαμηλότερη της αντικειμενικής αξίας, ώστε να υπάρξει σχετική προσαρμογή με τον κώδικα είσπραξης δημοσίων εσόδων. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία κυρίων των τραπεζών με το υπουργείο Ανάπτυξης για αποκλεισμό από τους πλειστηριασμούς ακινήτων με εμπορική αξία κάτω από 300.000 δεν ισχύει για το Δημόσιο.

4. Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι περισσότερο ηθικό παρά πρακτικό και αφορά την επιλογή των υπερθεματισμών κάθε πλειστηριασμού. Οπως είναι γνωστό, στις ηλεκτρονικές δημοπρασίες μπορούν να συμμετέχουν μόνο όσοι θα πιστοποιούνται από τον αρμόδιο για τον πλειστηριασμό συμβολαιογράφο. Οι συμμετέχοντες μπορούν να δίνουν προσφορές είτε οι ίδιοι είτε εκπρόσωποι και πληρεξούσιοί τους από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Στις περιπτώσεις κατοίκων του εξωτερικού δεν θα υπάρχει έλεγχος πόθεν έσχες (καθώς δεν θα υπάρχει ελληνικό ΑΦΜ) για τα χρήματα που θα δίνονται ως τίμημα. Η ανάγκη ύπαρξης ελληνικού ΑΦΜ για τη μεταβίβαση του ακινήτου μπορεί να καλυφθεί και με μια εταιρεία- «σφραγίδα», γεγονός που δημιουργεί κινδύνους ακόμη και για ξέπλυμα παράνομου χρήματος.

5. Αφορά τα υποκείμενα των πλειστηριασμών και τη συνταγματικότητα της μειωμένης δημοσιότητας που παρέχουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Συγκεκριμένα και η διενέργεια της διαδικασίας σε ένα κλειστό κύκλο αντιτίθεται στη λαϊκή κυριαρχία (παράγραφοι 2 και 3 άρθρο 1 του Συντάγματός μας) και κατ’ αναλογία εφαρμογή της παραγράφου 2 άρθρο 93 Σ (περί δημοσιότητας των συνεδριάσεων της δικαστικής εξουσίας).

Οι οφειλέτες που θα χάσουν την περιουσία τους με τη διαδικασία του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού έχουν, επομένως, το δικαίωμα ανακοπής κατά του πλειστηριασμού λόγω ακυρότητας της διαδικασίας, πρέπει όμως να βιαστούν να το γνωστοποιήσουν στο δικηγόρο τους, αφού οι προθεσμίες για τις ανακοπές είναι σύντομες.

Τάσος Δασόπουλος
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]