Η δικαστική διαμάχη της Ασπασίας Ζαΐμη, ανιψιάς της Ελίζας Γουλανδρή, η οποία διεκδικεί το μερίδιό της στο κληροδότημα της θείας της έχοντας προσφύγει σε ελβετικά δικαστήρια, διαρκεί τουλάχιστον 22 χρόνια και αναμένεται να έχει ακόμη συνέχεια. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η Ασπασία Ζαϊμη διεκδικεί το 1/6 της συλλογής των έργων τέχνης, όταν οι υπόλοιποι πέντε κληρονόμοι της Ελίζας έχουν διαχωρίσει τη θέση τους εδώ και χρόνια και απορρίπτουν τις αξιώσεις της.
Διαθήκη
Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή άρχισαν να συλλέγουν έργα ήδη από τη δεκαετία του ‘60. Στα 83 αριστουργήματα της «χαμένης» συλλογής περιλαμβάνονταν έργα των Πικάσο, Μπρακ, Σεζάν, Σαγκάλ, Ντεγκά, Γκογκέν, Μανέ, Μιρό, Μονέ, Ερνστ, Πόλοκ, Ρενουάρ, Ματίς, Κλέε και Καντίνσκι. Ο Βασίλης Γουλανδρής πέθανε το 1994 και η Ελίζα το 2000. Στη διαθήκη της εκείνη όρισε γενικό κληρονόμο το Ιδρυμα και έξι κληροδότες τα ανίψια της, ένα από τα οποία και η Ασπασία Ζαΐμη. Στη διαθήκη η Ελίζα Γουλανδρή είχε ορίσει πως ό,τι δεν είναι παλαιό και δεν μπορεί να εκτεθεί σε μουσείο, θα πάει στα ανίψια της.
Σύμφωνα με την κυρία Ζαΐμη, οι πίνακες δεν είναι παλαιά αντικείμενα και δικαιούται το μερίδιό της από αυτούς. Το 2002 κατατέθηκε η πρώτη αγωγή σε ελβετικό δικαστήριο από την κ. Ζαΐμη η οποία ζητούσε να ενημερωθεί για την τύχη των έργων τέχνης. Υστερα από 22 χρόνια η υπόθεση «τρέχει» χωρίς να φαίνεται πως θα τελεσιδικήσει σύντομα. Ηδη πρόσφατα, όπως ανέφερε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η κ. Ζαΐμη, πραγματοποιήθηκε ακόμη μία πράξη στη δικαστική διαμάχη στην Ελβετία, με την απόφαση να αναμένεται πιθανόν μέσα στο 2025. «Δεν υπάρχει καμία εξέλιξη. Τα δικαστήρια συνεχίζονται στην Ελβετία, όπως είχαμε ένα ακόμη πρόσφατα, αλλά δεν έχει βγει απόφαση. Σίγουρα αυτό δεν θα είναι το τελευταίο δικαστήριο, θα υπάρξουν και άλλα», ανέφερε η κ. Ζαΐμη.
Δημοσίευμα
Αν και η δικαστική διαμάχη ξεκινά το 2002, στο φως της δημοσιότητας ήρθε το 2013 μέσα από άρθρο του Bloomberg, στο οποίο αναφερόταν τότε ως «η μεγαλύτερη αγνοούμενη συλλογή τέχνης στην Ιστορία, αξίας 3 δισ. δολαρίων».
Από τα 83 έργα τέχνης, μέρος των οποίων διεκδικεί η κ. Ασπασία Ζαΐμη, ορισμένα βρίσκονται στο Ιδρυμα Γουλανδρή και εκτίθενται στον χώρο διεθνούς τέχνης, στο Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Η κ. Ζαΐμη, μετά τον θάνατο της θείας της Ελίζας Γουλανδρή, το 2000, και το άνοιγμα της διαθήκης της, ταξίδεψε σε Ελβετία, Νέα Υόρκη, Βραζιλία και Λιχτενστάιν προκειμένου να εντοπίσει τα έργα τέχνης και να διεκδικήσει το μερίδιό της.
Κατά τις δικαστικές διαμάχες που δόθηκαν αποκαλύφθηκε ότι πολλά έργα της συλλογής είχαν πουληθεί μέσω offshore εταιριών, οι οποίες μετά την πώληση διαλύονταν. Οπως ο πίνακας του Πιερ Μπονάρ «Στο μπάνιο» που πουλήθηκε μέσω του οίκου Sotheby’s και ο οποίος ανήκε στην offshore Tricornio Holdings. Οπως και η υπεράκτια εταιρία Heredia Holdings η οποία πούλησε μέσω Sotheby’s το έργο «Les Comediennes» του Μαρκ Σαγκάλ.
Panama Papers
Οι offshore εταιρίες είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό, χρησιμοποιούσαν νομικές υπηρεσίες της δικηγορικής εταιρίας Mossack Fonseca, η οποία εμφανίζεται και στα περίφημα Panama Papers. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Panama Papers, ένα ακόμη έργο, το οποίο πουλήθηκε από τη συλλογή του εφοπλιστικού ζεύγους, ήταν το «Νεκρή φύση με πορτοκάλια» του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, το οποίο αποκτήθηκε έναντι του ποσού των 20 εκατομμυρίων δολαρίων. Οπως αναφέρουν τα Panama Papers, αγοραστές ήταν ο Αμερικανός εκατομμυριούχος Γκρεγκ Ρένκερ μέσω της υπεράκτιας εταιρίας Jacob Portfolio Incorporated.
Οπως είπε η κ. Ζαΐμη στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, το πρόσφατο δικαστήριο στην Ελβετία δεν ήταν και το τελευταίο, κάτι το οποίο ενστερνίζεται και η πλευρά του Ιδρύματος, το οποίο, μέσω του δικηγόρου Jean Christophe Diserens, που εκπροσωπεί τον διευθυντή του Ιδρύματος και εκτελεστή της διαθήκης του εφοπλιστικού ζεύγους, επισήμανε στον «Ε.Τ. της Κυριακής ότι «η διαδικασία στην Ελβετία είναι σε εξέλιξη και δεν αναμένεται δικαστική απόφαση, πιθανότατα ούτε εντός του 2025. Δεν έχει εκδοθεί καμία απόφαση για αυτή την υπόθεση στην Ελβετία τα τελευταία χρόνια».
«Ανοιχτή» υπόθεση
Ο κ. Diserens, ο οποίος είχε μιλήσει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και παλαιότερα, είχε εξηγήσει ότι «όπως μπορώ να σας ενημερώσω, εντός των ορίων του επαγγελματικού απορρήτου, για περισσότερα από 20 χρόνια οι δικαστικές απαιτήσεις της κ. Ζαΐμη για την περιουσία της αείμνηστης Ελίζας Γουλανδρή δεν έχουν γίνει αποδεκτές. Είτε στην Ελλάδα είτε στην Ελβετία είτε στο Λιχτενστάιν είτε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποτέ δεν κέρδισε την υπόθεση όπως δείχνουν οι δικαστικές αποφάσεις που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια». Σύμφωνα με τον Γάλλο δικηγόρο, η υπόθεση είναι ακόμη ανοιχτή και αναμένονται εξελίξεις. «Κάποιες δικαστικές διαδικασίες είναι ακόμη σε εξέλιξη και δεν μπορώ να πω περισσότερα αυτή τη στιγμή, εκτός του ότι αυτά τα οποία υποστηρίζει η κ. Ζαΐμη, τα οποία αμφισβητούνται, δεν έχουν αναγνωριστεί από κανένα δικαστήριο».
ΑΠΟ ΤΟ 1950
Δεινοί συλλέκτες έργων ξένων και Ελλήνων ζωγράφων
Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή άρχισαν να συλλέγουν έργα τέχνης ήδη από τη δεκαετία του 1950. Ενώ πολλοί δημιουργοί υπήρξαν προσωπικοί τους φίλοι, όπως ο διάσημος Γάλλος ζωγράφος Μαρκ Σαγκάλ, το έργο του οποίου «Ο μπλε βιολιστής» κοσμούσε τον τοίχο του πολυτελούς σαλέ της οικογένειας στο Γκστάαντ της Ελβετίας. Ο συγκεκριμένος πίνακας εκποιήθηκε το 2005, έντεκα χρόνια μετά τον θάνατο του εφοπλιστή, αντί 2,3 εκατ. δολαρίων μέσω του διάσημου οίκου δημοπρασιών Sotheby’s.
Ο Ανδριώτης εφοπλιστής λάτρευε τη σύζυγό του Eλίζα, η οποία έτρεφε το ίδιο πάθος για την τέχνη και κυρίως για τη ζωγραφική. Μετά τη μετεγκατάστασή τους από τη Νέα Υόρκη στη Λωζάννη της Ελβετίας, επισκέπτονταν μουσεία και gallery ενώ συναναστρέφονταν με ανθρώπους των τεχνών. Αγαπημένη τους συνήθεια, να αγοράζουν ό,τι τους κέντριζε το ενδιαφέρον, τόσο το προσωπικό όσο και το επενδυτικό. Ετσι εμπλούτιζαν τη συλλογή τους με πίνακες που έφεραν τις υπογραφές σπουδαίων ζωγράφων.
Σήμερα, η Συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές που δημιουργήθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Πρωταρχικός σκοπός του νέου μουσείου που ανεγέρθηκε στην Αθήνα είναι να στεγάσει αυτή τη συλλογή και να την κάνει προσβάσιμη στο κοινό, σύμφωνα με την επιθυμία των ιδρυτών.
Κριτήρια
Οπως ισχύει για κάθε συλλογή, έτσι και με τη συγκεκριμένη, τα κριτήρια επιλογής των έργων που τη συγκροτούν υπήρξαν καθαρώς υποκειμενικά. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, αν και περιβάλλονταν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 από διακεκριμένους ιστορικούς και επαγγελματίες της τέχνης, επέλεξαν τα συγκεκριμένα έργα με μοναδικό γνώμονα τις προσωπικές προτιμήσεις τους και τους δικούς τους αισθητικούς κώδικες. Σχεδόν επί πενήντα χρόνια έχτιζαν τη συλλογή τους με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση, με απώτερη βλέψη, κάποια μέρα, να εκτεθεί στο μουσείο που είχαν κατά νου.
Η συλλογή επικεντρώνεται στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, περιλαμβάνοντας σπάνια έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων που σημάδεψαν τον 19ο και 20ό αιώνα, όπως Cézanne, Van Gogh, Gauguin, Monet, Degas, Rodin, Toulouse-Lautrec, Bonnard, Picasso, Braque, Léger, Miró, Klee, Giacometti, Bacon, Pollock, Lichtenstein, Chagall, Botero, καθώς και έργα σημαντικών νεότερων και σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως Παρθένης, Μπουζιάνης, Βασιλείου, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Μόραλης, Τέτσης, Στάμος, Takis, Chryssa κ.ά.
Ειδήσεις σήμερα
Βασίλης Καρράς: Ένας χρόνος πέρασε από τον θάνατο του άρχοντα – Συγκίνηση στο ετήσιο μνημόσυνό του
Γιώργος Λιάγκας: Ανέβασε βίντεο με τη Μαρία Αντωνά: Δεν είχε καταλάβει ότι…
Αργίες 2025: Πάρτε χαρτί και μολύβι – Αυτά είναι τα τριήμερα
Ροή Ειδήσεων 
