Ολα ξεκινούν έναν αιώνα πριν, το 1923, όταν η Πολιτεία εγκαινιάζει στην ερημική περιοχή της πρωτεύουσας, που μέχρι τότε ονομάζεται Ποδαράδες, 400 ξύλινα σπίτια για να εγκατασταθούν αντίστοιχες οικογένειες προσφύγων από τη μαρτυρική Ιωνία, γι’ αυτό, άλλωστε, η περιοχή ονομάζεται Νέα Ιωνία.

Λίγο διάστημα μετά, ένας πρώην ψαράς από τον Μαρμαρά, δουλεύοντας βαθιά μέσα στη γη για την κατασκευή πηγαδιού (στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η απαρχή των ολυμπιακών εγκαταστάσεων στη Λεωφόρο Κύμης), αντί νερού, φέρνει στην επιφάνεια κάρβουνο. Το εντυπωσιακό εύρημα επιβεβαιώνεται, μάλιστα, από το αρμόδιο υπουργείο που μιλά για «ύπαρξη εκτεταμένου κοιτάσματος λιγνίτη στην περιοχή μεταξύ «Ομορφοκκλησιάς – Λεωφόρου Κηφισίας – σιδηροδρομικής γραμμής Λαυρίου μέχρι Ν. Φιλαδέλφεια και Ριζούπολη».

Το 1940 παραχωρείται με Βασιλικό Διάταγμα το δικαίωμα κυριότητας και εκμετάλλευσης του λιγνίτη της Καλογρέζας στους Κ. Αλαβάνο και Κ. Σανταμούρη και εκείνοι με τη σειρά τους το μισθώνουν στους εφοπλιστές Κ. Μίχαλο και Εμμ. Μιχαλινό. Στη διάρκεια της Κατοχής το λιγνιτωρυχείο επιτάσσεται από τους Γερμανούς, ενώ την επόμενη εικοσαετία εξορύσσονται μεγάλες ποσότητες κάρβουνου εξαιρετικής ποιότητας, συντελώντας καθοριστικά στην οικονομία της περιοχής, αφού εκεί εργάζονται χιλιάδες κάτοικοι κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Η κακή διοικητική διαχείριση, η υπερεκμετάλλευση του κοιτάσματος, που φέρνει καθιζήσεις στην επιφάνεια, και οι καθυστερήσεις πληρωμών των εργαζομένων, που οδηγούν σε απεργίες, οδηγούν στο κλείσιμο του λιγνιτωρυχείου το 1960.

Ηδη, όμως, από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή δεσμεύει την έκταση, ώστε να δημιουργηθούν εκεί το νέο Ολυμπιακό Στάδιο και αντίστοιχες αθλητικές υποδομές. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν γίνεται γνωστό ότι η Ολυμπιακή Επιτροπή παρακάμπτει κάποια μεγάλα οικόπεδα που βρίσκονται δίπλα στη Λεωφόρο Κηφισίας και φτάνει στη διπλανή έκταση 784 στρεμμάτων που κατοικείται και καλλιεργείται.

Εντός της περιοχής βρίσκονται πλέον 5.000 ελαιόδεντρα, 9.870 οπωροφόρα και καρποφόρα δέντρα που πρέπει άπαντα να κοπούν, 380 στρέμματα λαχανόκηποι, 80 στρέμματα αμπέλια, πολλά φυτώρια, 120 σπίτια, 55 πηγάδια -τα 15 εκ των οποίων ηλεκτροκίνητα-, πλήρες ηλεκτρικό δίκτυο και 180 οικογένειες που ζουν και εργάζονται εκεί. Ολα τα παραπάνω πρέπει να σαρωθούν και ισοπεδωθούν από την… ολυμπιακή μπουλντόζα.

Οι κάτοικοι της περιοχής διαμαρτύρονται όχι μόνο για το ξερίζωμά τους, αλλά και για τις μηδαμινές αποζημιώσεις που θα λάβουν για την υποχρεωτική απαλλοτρίωση. Η διαμάχη κρατά χρόνια, οι κάτοικοι υποδεικνύουν άλλα μέρη για να δημιουργηθούν οι εγκαταστάσεις, όπως το κτήμα Συγγρού και η Γλυφάδα ή τη Νέα Σμύρνη, αλλά, παρά τα επεισόδια που γίνονται στις δικαστικές αίθουσες, οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης δεν τους δικαιώνουν και οι απαλλοτριώσεις συνεχίζονται κανονικά.

Φρέντυ Γερμανός και Δημήτρης Ψαθάς παίρνουν θέση

Με τα προβλήματα των κατοίκων της Καλογρέζας εκείνη την εποχή ασχολούνται δύο «μύθοι» της ελληνικής δημοσιογραφίας: Οι Φρέντυ Γερμανός και Δημήτρης Ψαθάς. Ο πρώτος το 1957 κατεβαίνει στις στοές του κάρβουνου για να μιλήσει με τους απεργούς και καταγράφει στην εφημερίδα «Ελευθερία» την εμπειρία: «Κρατώντας το συρματόσκοινο από την άκρη γλίστρησα σε βάθος 150 μέτρων όπου βρίσκονται οι απεργοί. Η θερμοκρασία εκεί είναι αποπνικτική. Αυτές οι στοές που οι λιγνιτωρύχοι διάλεξαν να θάψουν τους εαυτούς τους έχουν ύψος ένα μέτρο περίπου. Η καρβουνόσκονη αιωρείται στην ατμόσφαιρα. Οι πιο ηλικιωμένοι βήχουν αδύναμα. Εχουν να βάλουν κάτι στο στόμα τους δύο εικοσιτετράωρα. Οι ανεμιστήρες δεν λειτουργούν».

Ενας εξασθενημένος απεργός τού λέει λιτά: «Είμαι 36 χρόνων και σου ζητώ ένα πράγμα. Γράψε τίμια αυτό που είδες. Τίποτε άλλο».

Εναν χρόνο μετά, ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος γράφει στο χρονογράφημά του στα «Νέα» για το… άλμα εις μήκος που έκανε η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή: «…Εδωσαν ένα σάλτο από την οδό Κηφισίας, πέρασαν πάνω από τις ιδιοκτησίες των πλουσίων και έφτασαν στις ιδιοκτησίες των φτωχών, που φρόντισαν να απαλλοτριώσουν για να φτιάξουν το Στάδιο. Με δυο λόγια, δηλαδή, ενώ στην περιοχή που διάλεξαν υπάρχουν μεγαλοϊδιοκτησίες, ωστόσο τα παρέκαμψαν όλα αυτά, δεν έθιξαν κανένα κι άνοιξαν ανάμεσα από αυτά μία δίοδο για να φτάσουν στα χωραφάκια των φουκαράδων».

Ο γνωστός συγγραφέας συνεχίζει με την ίδια πικρή χιουμοριστική διάθεση: «Θα συγχαρώ, βέβαια, τα μέλη της Ολυμπιακής Επιτροπής γι’ αυτό το θαυμάσιο άλμα εις μήκος, αλλά θα παρατηρήσω συγχρόνως ότι ο τόπος που πέσανε δεν ήταν ο κατάλληλος για να τους χειροκροτήσουμε και να τους δώσουμε τον κότινο της δικαιοσύνης».