Γράφει ο Ανδρέας Ντίνης

Όπως θα διαπιστώσατε και εσείς το νέο τεύχος του ET Magazine του EleftherosTypos.gr  είναι θεματικό και τιμά όλους εκείνους τους αγωνιστές και ΉΡΩΕΣ της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Σε αυτό το κείμενο θα δούμε την ζωή των μεγάλων αυτών ανθρώπων που έκανα πράξη το «Να υπερασπίζω με πίστην και αφοσίωσιν, μέχρι της τελευταίας ρανίδος του αίματος μου, τας Σημαίας».

Προσωπικότητες οι οποίες βοήθησαν μέχρι και με την ίδια τους την ζωή να απελευθερωθεί η Ελλάδα από Τούρκικο ζυγό. Ας δούμε όμως αυτούς που ξεχώρισαν και μας οδήγησαν στην «Ελευθερία».

Οι μεγάλοι οπλαρχηγοί

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (Ραμαβούνι Μεσσηνίας 1770 – Αθήνα 1843) μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818 και αναδείχθηκε μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Aρχιστράτηγος της Πελοποννήσου, ο «Γέρος του Μοριά» ηγήθηκε σε νικηφόρες για τους επαναστατημένους Έλληνες πολεμικές επιχειρήσεις (Καλαμάτα, Τριπολιτσά, Βαλτέτσι, Βέρβενα, Δολιανά, Δερβενάκια). Ως το τέλος της Επανάστασης του 1821 διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα. Στα πρώτα βήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους υποστήριξε θερμά τον Καποδίστρια και την εκλογή του Όθωνα. Η σθεναρή ωστόσο αντίδρασή του στην πολιτική της Αντιβασιλείας οδήγησε στη δίωξη και τη θανατική του καταδίκη, η οποία δεν εκτελέστηκε, καθώς με την ενηλικίωση του Όθωνα πήρε χάρη. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα «Απομνημονεύματά» του που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836».

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ή Καραΐσκος ήταν Έλληνας επαναστάτης, αρχικά υπήρξε σπουδαίος αρματωλός και στη συνέχεια κατέστη στρατηγός της Επανάστασης του 1821. Το επίθετό του είναι υποκοριστικό του Καραΐσκος όπου απαντάται ως οικογενειακό επώνυμο στις επαρχίες Βάλτου, Καρπενησίου, Φαρσάλων, Καρδίτσας, Βόνιτσας κ.α. Κατά μια εκδοχή το οφείλει στον πιθανολογούμενο πατέρα του, τον αρματολό Δημήτριο Καραΐσκο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή «το όνομα Καραϊσκάκης αποτελεί σύνθεση από τη λέξη καρά (μαύρος στα Τούρκικα) και ίσκα, εξαιτίας του αψίκορου χαρακτήρα του».

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828) ήταν γόνος φαναριώτικης οικογένειας και αξιωματικός του ρωσικού στρατού. Αποδέχθηκε με ενθουσιασμό την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας-της μυστικής οργάνωσης που προετοίμασε την ελληνική επανάσταση- και κήρυξε την Επανάσταση στο Ιάσιο της Μολδαβίας στις 24 Φεβρουαρίου 1821. Ο στρατός του όμως συνετρίβη στο Δραγατσάνι, στη σημερινή νότια Ρουμανία, στις 7 Ιουνίου 1821. Σε αυτήν τη μάχη, 500 Έλληνες σπουδαστές από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και σχολές, που πολέμησαν ως εθελοντές και απάρτισαν τον Ιερό Λόχο, έπεσαν μαχόμενοι κατά των Τούρκων.

Το σχέδιο του Υψηλάντη για την ταυτόχρονη εξέγερση των υποδούλων της Βαλκανικής απέτυχε, δημιούργησε όμως ισχυρό αντιπερισπασμό στο στρατό του Σουλτάνου, επιτρέποντας έτσι την εδραίωση της Επανάστασης στην Πελοπόννησο.

Ο Αθανάσιος Διάκος, ή Θανάσης Διάκος, ήταν ένας από τους Έλληνες πρωταγωνιστές ήρωες – οπλαρχηγούς του πρώτου έτους της Επανάστασης του 1821 που έδρασε στη Στερεά Ελλάδα. Γεννήθηκε κατ’ άλλους στην Αρτοτίνα Φωκίδας το 1788 και κατ’ άλλους στην Άνω Μουσουνίτσα Φωκίδος σύμφωνα με μαρτυρίες του Γκούρα,του Φιλήμονος, του Περραιβού και ξένων όπως του Finley και του Bartholdy αλλά και του Hertsberg. Και για το πραγματικό του όνομα υπάρχει αντιγνωμία. Μερικοί αναφέρουν ότι ήταν Αθανάσιος Γραμματικός και άλλοι πως ήταν Αθανάσιος Μασσαβέτας .

Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818 και το 1820 έγινε αρματολός στη Λιβαδειά. Τον Απρίλιο του 1821 σε συνεργασία με άλλους οπλαρχηγούς κατέλαβε το φρούριο της Λιβαδειάς και χρησιμοποιώντας το σαν ορμητήριο, έδωσε πολλές νικηφόρες μάχες. Κατέλαβε την γέφυρα της Αλαμάνας και στις 22 Απριλίου 1821 έδωσε μάχη με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη. Στη μάχη αυτή συνελήφθη και αφού μεταφέρθηκε στη Λαμία δολοφονήθηκε με ανασκολοπισμό (λογοτεχνικά αναφέρεται ότι “σουβλίστηκε”) από τους Τούρκους και κάηκε στις 24 Απριλίου 1821.
Ο Ελληνικός Στρατός του απένειμε τιμητικά τον βαθμό του Στρατηγού.

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος μπορεί να μην ήταν οπλαρχηγός αλλά θεωρείται δίκαια  πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων. Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι ότι ο πατέρας του ονομαζόταν Γεώργιος Κυριαζής (ο παππούς του Κωνσταντίνος Κυριαζής ή Κυρατζής από το Περιβόλι Γρεβενών εγκαταστάθηκε στο Βελεστίνο που είχε μεταβληθεί σε Περιβολιώτικη παροικία, στις αρχές του 18ου αιώνα), ενώ η μητέρα του ονομαζόταν Μαρία και φέρεται πως είχε μία αδελφή, την Ασήμω.

Ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ αναφέρει πως είχε και ένα αδελφό, τον Κωστή, ο οποίος μάλιστα συμμετείχε στην επανάσταση του 1821. Η οικογένεια του υπήρξε από τα θύματα της τουρκικής μανίας. Από αυτούς διασώθηκαν μόνο η μητέρα του με τον αδερφό του και μεταφέρθηκαν στη Βλαχία, όπου συντηρούνταν από τον Ρήγα.

Ο Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας (το κανονικό του όνομα ήταν Γεώργιος Δημ. Φλέσσας, πράγμα το οποίο αμφισβητείται, μεταξύ άλλων, από ιστορικούς της εποχής, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Γεώργιος Δημ. Δικαίος. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, το επώνυμο “Φλέσσας” θεωρείται προσωνύμιο της οικογένειας των Δικαίων) (1788-1825) ή περισσότερο γνωστός ως Παπαφλέσσας ή Γρηγόριος Δικαίος ή Μπουρλοτιέρης των ψυχών[4] ήταν κληρικός, πολιτικός και αγωνιστής, ήρωας της Eλληνικής Επανάστασης του 1821.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης (Ψαρά 1790; – Αθήνα 1877). Θρυλικός μπουρλοτιέρης της Eπανάστασης του 1821 και πολιτικός, σύμβολο ενότητας κατά την πρώτη πεντηκονταετηρίδα του ελληνικού κράτους. Διετέλεσε Υπουργός των Ναυτικών (1843, 1854) και πρωθυπουργός (1864, 1864-1865, 1877).

Τα παράτολμα κατορθώματα του γενναίου μπουρλοτιέρη της Ελληνικής Επανάστασης, όπως η ανατίναξη της οθωμανικής ναυαρχίδας του Καρά Αλή στη Χίο τον Ιούνιο του 1822, η πυρπόληση μεγάλου οθωμανικού δικρότου στην Τένεδο τον Οκτώβριο του 1822, καθώς και η απόπειρα κατάκαυσης του αιγυπτιακού στόλου μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας τον Αύγουστο του 1825, προκάλεσαν ενθουσιασμό στον επαναστατημένο Ελληνισμό και εντυπωσίασαν την διεθνή κοινή γνώμη της εποχής για τον ηρωισμό τους.

Ο Ανδρέας Μιαούλης (Ύδρα ή Φύλλα Ευβοίας 1769 – Αθήνα 1835) ήταν Υδραίος πλοιοκτήτης και ναύαρχος της Ελληνικής Επανάστασης. Συμμετείχε στα κορυφαία γεγονότα του ναυτικού αγώνα, όπως στη ναυμαχία του Γέροντα το 1824 και τον εφοδιασμό του Μεσολογγίου (1825). Διετέλεσε αρχηγός του Ναυτικού Διευθυντηρίου (1833) και γενικός επιθεωρητής του στόλου (1834).

Ο Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ή Τουρκοφάγος (1782-1849) γεννήθηκε στη Νέδουσα (Μεγάλη Αναστάσοβα), ένα μικρό χωριό που βρίσκεται στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 25 χλμ από την πόλη της Καλαμάτας. Καταγόταν από το χωριό Τουρκολέκα, του δήμου Φαλαισίας της Μεγαλόπολης. Ήταν ανηψιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Υπέγραφε και με το όνομα Τουρκολέκας ή Τουρκολακιώτης και μ΄ αυτό αναφέρεται σε μερικά δημοτικά τραγούδια. Τελικά όμως επικράτησε το επώνυμο Σταματελόπουλος από το βαπτιστικό όνομα του πατέρα του (Σταματέλος).

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1790 κατά μία άποψη στην Πρέβεζα, και κατά δεύτερη άποψη στην Ιθάκη και δολοφονήθηκε με ξυλοδαρμό στην Ακρόπολη των Αθηνών στις 5 Ιουνίου του 1825. Ήταν επιφανής αγωνιστής οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 και γιος του οπλαρχηγού Ανδρούτσου. Το όνομα της οικογένειας (ιταλ. Andruzzo) αναφέρεται στο περίφημο Λίμπρο ντ’Όρο του νησιού, και μητέρα του ήταν η Ακριβή Τσαρλαμπά, από την Πρέβεζα. Επίσης ως προς το έτος γεννήσεως, κατ’ άλλους, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος γεννήθηκε μεταξύ των ετών 1788-1790.

 Ο αγωνιστής και αφηγητής του Αγώνα

Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης (Αβορίτι Δωρίδας 1797- Αθήνα 1864) μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. Στρατιωτικός με πολιτική δράση υπήρξε από τους πρωταγωνιστές της επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για την παραχώρηση Συντάγματος από τον Όθωνα. Κατέλιπε μοναδικές μαρτυρίες για τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας με την συγγραφή των Απομνημονευμάτων του. Άφησε επίσης μια πολύτιμη εικαστική μαρτυρία: μια σειρά πινάκων που εξιστορούν τα σημαντικότερα γεγονότα, μάχες και ναυμαχίες του Αγώνα, όπως ο ίδιος τα έζησε.

Τη σκέψη του Μακρυγιάννη ανέλαβε να εκτελέσει ο Παναγιώτης Ζωγράφος, παλιός αγωνιστής και αγιογράφος, με τους δύο γιούς του.

Καρπός της τρίχρονης συνεργασίας τους υπήρξε μια σειρά εικοσιτεσσάρων ξύλινων κάδρων, από τα οποία σώζονται μόνο οκτώ στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Φιλοτέχνησαν επίσης άλλες τέσσερεις σειρές (υδατογραφίες σε χαρτόνι), αντίγραφα της πρώτης, τις οποίες ο Μακρυγιάννης προσέφερε στον βασιλέα Όθωνα και τους ηγεμόνες των Προστατίδων Δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Οι πίνακες των Μακρυγιάννη – Ζωγράφου, έργα λαϊκής ζωγραφικής με μεταβυζαντινά τεχνοτροπικά στοιχεία, αποτελούν ένα πολύτιμο μνημείο της νεοελληνικής τέχνης.
Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια του αγωνιστή που δωρήθηκαν το 1926 από την οικογένειά του.

 Ο πρώτος Κυβερνήτης

Ο Ιωάννης Καποδίστριας (Κέρκυρα, 1776 – Ναύπλιο 1831), πολιτικός και διπλωμάτης διεθνούς κύρους με πρωταγωνιστικό ρόλο στα ευρωπαϊκά ζητήματα την πρώτη εικοσαετία του 19ου αιώνα, ανέλαβε το 1828 τη διακυβέρνηση της περιορισμένης και ερειπωμένης Ελλάδας. Εργάστηκε συστηματικά για την ανόρθωσή του κράτους, εφαρμόζοντας πρωτοποριακά μέτρα στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική. Το αρνητικό κλίμα που δημιουργήθηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους για το πρόγραμμά του οδήγησε στην δολοφονία του από τους Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, γεγονός με βαρύτατες ιστορικές συνέπειες για την εξέλιξη του Νεοελληνικού Κράτους.

Ο Λάζαρος Κουντουριώτης (1769-1852) υπήρξε πρόκριτος της Ύδρας και μια από τις σημαντικότερες πολιτικές φυσιογνωμίες της εποχής του. Έθεσε τα πλοία, τα πληρώματα και την περιουσία του στην υπηρεσία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Διακρίθηκε για τη σύνεση, τις πολιτικές του ικανότητες και το χάρισμα να επιβάλλεται στους Έλληνες πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες. Αναγνωριζόταν από όλους τους Υδραίους ως πρώτος ανάμεσα στους προκρίτους. Στο αρχοντικό του, που χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, έγιναν σημαντικές διαβουλεύσεις για θέματα της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1828) και φιλοξενήθηκαν σημαίνουσες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και οι βασιλείς Όθων και Αμαλία.

Οι γυναίκες της επανάστασης

Η Μαντώ Μαυρογένους (Τεργέστη 1796/7 – Πάρος 1840) ήταν γόνος του μυκονιάτικου κλάδου της διακεκριμένης οικογένειας Μαυρογένη. Αγωνίστρια της επανάστασης του 1821, στήριξε ηθικά και υλικά τον Αγώνα διαθέτοντας ολόκληρη την περιουσία της και ενεργώντας για την ευαισθητοποίηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Τιμήθηκε με το βαθμό του αντιστρατήγου κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Η Λασκαρίνα Μπούμπουλη (1776-1825), η ξακουστή Μπουμπουλίνα, Σπετσιώτισσα καπετάνισσα με καταγωγή από την Ύδρα, ήταν από τις ελάχιστες γυναίκες που πρωταγωνίστησαν στην Επανάσταση ου 1821. Δυο φορές χήρα, κατόρθωσε να αυξήσει την περιουσία που κληρονόμησε, διαθέτοντάς την αργότερα στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Με το πλοίο της «Αγαμέμνων» πήρε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις, ενώ συμμετείχε ισότιμα στις συσκέψεις των οπλαρχηγών. Το όνομά της έγινε θρυλικό στην Ευρώπη από το πρώτο ήδη έτος της Επανάστασης.

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]