Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος

Είτε είστε fan των επιτραπέζιων παιχνιδιών, είτε όχι, κάποια στιγμή θα έχετε αισθανθεί την ανάγκη να βιώσετε αυτό το παρεΐστικο κλίμα, με το πάθος για τη νίκη, την έξαψη και την αντιπαλότητα που μόνο τα επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν να προσφέρουν!

Ένα λοιπόν από τα δημοφιλέστερα παιχνίδια, το οποίο είτε στα χρόνια της νιότης μας, είτε και ως μεγαλύτερους μας έχει κάνει να νιώσουμε πιο ανταγωνιστικοί από ποτέ, είναι η Monopoly! Πόσα και πόσα τραπέζια δεν τινάχθηκαν στο τραπέζι, όταν αναγκαζόμασταν να «χρεοκοπήσουμε» επειδή το πιόνι μας «στάθμευσε» στην οδό Αμαλίας ή στο Παρίσι; Πόσα κοσμητικά επίθετα δεν εκτοξεύθηκαν κατά του παίκτη-ιδιοκτήτη, ο οποίος μας ζητούσε να πληρώσουμε κάποιο αστρονομικό ποσό για τη «διαμονή» στο «ξενοδοχείο» του, με ένα σαρκαστικό χαμόγελο μέχρι τα… αυτιά;

Πράγματι, η Monopoly είναι ένα απολαυστικό επιτραπέζιο παιχνίδι που έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές, όμως για εκείνο το διάστημα που παίζεται, το οποίο συνήθως είναι πολύωρο (!), οι παίκτες μετατρέπονται σε πλεονέκτες και αδίστακτους τοκογλύφους!  Για να γίνει ωστόσο αυτό, φαίνεται ότι κάτι πήγε… πολύ στραβά, καθώς ο σκοπός του παιχνιδιού ήταν πολύ διαφορετικός!

Στο νέο τεύχος του ET Magazine στο EleftherosTypos.gr, ετοιμάσαμε ένα χορταστικό αφιέρωμα στη Monopoly, το οποίο θα σας παρουσιάσει την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία της και θα σας εξηγήσει το πώς τελικά εξόκειλε από τον αρχικό της στόχο! Τα πιόνια στην αφετηρία και… ξεκινάμε!

Τι είναι η Monopoly

Πρόκειται για ένα επιτραπέζιο παιχνίδι αγοραπωλησίας ιδιοκτησιών που εκδίδεται από την εταιρία Parker σε συνεργασία με την Hasbro. Αναμφίβολα, είναι από τα πιο δημοφιλή παιδικά παιχνίδια στη σύγχρονη ιστορία, που κατάφερε να αποκτήσει παγκόσμια απήχηση και να αποτελέσει μέρος του ελεύθερου χρόνου εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Οι αδελφοί Πάρκερ από τη Μεγάλη Βρετανία ήταν οι πρώτοι που κυκλοφόρησαν ευρέως τη Monopoly στην παγκόσμια αγορά.

Η πρώτη εμφάνισή της στα ράφια των καταστημάτων έγινε στις 5 Νοεμβρίου του 1935. Οι παίκτες συμμετέχουν σε έναν κόσμο οικονομικής δολοπλοκίας και απεμπόλησης με σκοπό να αποκτήσουν πλούτο μέσω οικονομικών δραστηριοτήτων. Το παιχνίδι περιλαμβάνει αγορά και ενοικίαση ιδιοκτησιών με χρήματα του παιχνιδιού, καθώς οι παίκτες περιφέρονται διαδοχικά στο ταμπλό, σύμφωνα με την κάθε ζαριά.

Παίρνει την ονομασία του από τον όρο «μονοπώλιο», την κυριαρχία στην αγορά μιας μόνο επιχείρησης. αποτελεί μια προσομοίωση του τρόπου που λειτουργεί η αγορά και ο καπιταλισμός στον κόσμο των ενηλίκων μαθαίνοντας μας ήδη από τα παιδικά μας χρόνια να αγαπάμε το ρίσκο και τον ανταγωνισμό και να είμαστε αδίστακτοι για να κατακτήσουμε μέσω της ανάπτυξης των κατάλληλων στρατηγικών δεξιοτήτων τη συσσώρευση μιας αμέτρητης περιουσίας σε μετρητά και ακίνητα σε βάρος των αντίπαλων παικτών.

Εξάλλου, οι ίδιες οι απαρχές της ανακάλυψης του εν λόγω παιχνιδιού σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της ιστορίας αποτελούν την ιστορία της εισαγωγής μιας καινοτομίας ενός δραστήριου και πολυμήχανου νέου επιχειρηματία, του Charles Darrow, στα μέσα του 1920 που έμελλε να τον βγάλει από τις συνθήκες φτώχειας στις οποίες ζούσε μέχρι τότε και να εξασφαλίσει γι’ αυτόν και για την οικογένεια του μια μεγάλη περιουσία. Με αυτό τον τρόπο η ανακάλυψη του παιχνιδιού της Monopoly και η προώθηση του στην αγορά κατέστη σύμβολο της επιχειρηματικότητας και της εισαγωγής νέων καινοτόμων ιδεών και προϊόντων στην αγορά. Η πραγματική ιστορία όμως πίσω από την ανακάλυψη του παιχνιδιού της Monopoly υπήρξε διαφορετική.

Η πραγματική ιστορία

Πίσω από την αληθινή ιστορία του παιχνιδιού κρύβεται μια δραστήρια και μαχητική γυναίκα, η Elizabeth Magie, που στα τέλη του 19ου αιώνα εργαζόταν ως στενογράφος και γραμματέας, έγραφε ποίηση και αγωνιζόταν για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών και η οποία επεδίωξε μέσω της ανακάλυψης του παιχνιδιού της Monopoly να συμβάλλει στη διάδοση της πολιτικό- οικονομικής φιλοσοφίας του Henry George, ενός προοδευτικού διανοούμενου της εποχής, προκειμένου να αναδείξει τα αδιέξοδα του τρόπου λειτουργίας της αγοράς ακινήτων εκείνης της εποχής που οδηγούσε εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και στο περιθώριο.

Σκοπός της ανακάλυψης του παιχνιδιού, που αρχικά ονομαζόταν «το παιχνίδι του σπιτονοικοκύρη» ήταν η καταδίκη της απληστίας και «η πρακτική επίδειξη του ισχύοντος συστήματος αρπαγής της γης, με όλα τα συνήθη αποτελέσματα και τις συνέπειες της», όπως χαρακτηριστικά τόνιζε η Elizabeth Magie. Ήθελε με αυτό το παιχνίδι να καταδείξει πως στην ελεύθερη αγορά οι άνθρωποι συνήθως εκκινούν από την ίδια αφετηρία, ωστόσο σταδιακά ο πλούτος θα αρχίσει νομοτελειακά να συγκεντρώνεται στα χέρια ενός, μέσω των κρατικών παρεμβάσεων και των αρχών που διέπουν την αγορά.

Για να «χτυπήσει» τον καπιταλισμό και να καταδείξει τις «αδυναμίες» του -κατά την ίδια- συγκριτικά με τον σοσιαλισμό, είχε επινοήσει δύο τρόπους με τους οποίους μπορούσε να παίζεται το εν λόγω παιχνίδι: έναν αντιμονοπωλιακό τρόπο στον οποίο από τη δημιουργία του πλούτου ανταμείβονταν όλοι οι παίκτες και έναν άλλο στον οποίο σκοπός ήταν η δημιουργία μονοπωλίων και η οικονομική εξόντωση των αντίπαλων παικτών. Η Magie πίστευε ότι ο πρώτος τρόπος παιχνιδιού ανταποκρινόταν στις ανάγκες της κοινωνίας ως συνόλου και ήθελε να καταδείξει την ηθική ανωτερότητα αυτού. Παρ’ όλα αυτά ήταν ο δεύτερος τρόπος παιχνιδιού που τελικά επικράτησε και κατόρθωσε να διαδοθεί στον υπόλοιπό κόσμο με τη δημιουργία του παιχνιδιού της Monopoly, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Η μάχη των… «Monopoly»

Η Magie τελικά, εξέδωσε και επίσημα το παιχνίδι της με την ονομασία «Το Παιχνίδι του Νοικοκύρη». Ωστόσο, κάποιοι άλλοι ενδιαφερόμενοι για επιτραπέζια ανακατασκεύασαν το παιχνίδι και μερικοί έφτιαξαν δικές τους σειρές και για να τους αντικρούσει, πατένταρε μια αναθεωρημένη εκδοχή του παιχνιδιού το 1924, και τότε ήταν που βγήκαν στην αγορά και άλλα παρόμοια επιτραπέζια.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 δημιουργήθηκε ένα επιτραπέζιο με το όνομα Monopoly, παρόμοιο με τη σημερινή Monopoly, και πωλούνταν από τους Αδελφούς Πάρκερ για το υπόλοιπο του 20ου αιώνα ως και τις αρχές του επομένου. Την έκδοση των Αδελφών Πάρκερ τη δημιούργησε ο Τσαρλς Ντάροου και τελικά ήταν αυτή που κυριάρχησε έναντι όλων των άλλων.

Τη δεκαετία του ’70, η αρχική ιστορία του παιχνιδιού άρχισε να χάνεται (και τουλάχιστον ένας ιστορικός δήλωσε ότι είχε σκόπιμα αποσιωπηθεί), και η ιδέα που δημιούργησε ο Τσαρλς Ντάροου έγινε παράδοση. Αυτό αναφέρθηκε το 1974 στο «Βιβλίο Της Monopoly: Στρατηγική και Τακτικές του Διασημότερου Παγκοσμίως Παιχνιδιού» (The Monopoly Book: Strategy and Tactics of the World’s Most Popular Game), της Μαξίν Μπράντι, και ακόμα και στις οδηγίες του παιχνιδιού.

Καθώς ο καθηγητής Ραλφ Άνσπακ μαχόταν εναντίον των Αδελφών Πάρκερ και την τότε μητρική τους εταιρία, General Mills, στο σήμα κατατεθέν της Monopoly, αρκετή από την ιστορία της Monopoly είχε «επανασκαφεί».

Εξαιτίας των μακροχρόνιων δικαστικών διαδικασιών, το νόμιμο κύρος των σημάτων κατατεθέντων των αδελφών Parker στο παιχνίδι δεν είχε αποκατασταθεί μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Η ονομασία του παιχνιδιού παραμένει κατοχυρωμένο σήμα κατατεθέν των αδελφών Parker, όπως και τα συγκεκριμένα σχεδιαστικά στοιχεία. Η τρέχουσα μητρική εταιρία των Parker, Hasbro, αναγνωρίζει μόνο τον ρόλο του Ντάροου στη δημιουργία του παιχνιδιού.

Ο καθηγητής Άνσπακ εξέδωσε ένα βιβλίο σχετικά με τις έρευνές του, με την ονομασία «Monopoly: η Απάτη των Δισεκατομμυρίων» (The Billion Dollar Monopoly Swindle) που επανεκδόθηκε ως «η Πύλη της Monopoly» (Monopolygate), στο οποίο αναλύει τη γνώμη του πάνω στην σκόπιμη αποσιώπηση της πρώιμης ιστορίας της Monopoly.

Η μασκότ της Monopoly

Η εμβληματική εικόνα του άντρα με το ημίψηλο που έγινε σύμβολο του παιχνιδιού και ονομάζεται «Πλούσιος Θείος με τα Σακιά» (Rich Uncle Pennybags), δεν είναι απίθανο να εικονίζει το διάσημο επιχειρηματία J.P. Morgan, κάτι που υποστηρίζει και το περιοδικό Jetset Magazine.

Ο J.P. Morgan μεγαλούργησε τις δεκαετίες πριν την ευρεία κυκλοφορία του παιχνιδιού και θεωρούνταν ένας από τους σημαντικότερους άντρες των ΗΠΑ. Μάλιστα, μεταξύ των δραστηριοτήτων του συγκαταλέγεται και η ίδρυση της μονοπωλιακής United States Steel Corporation.

Ποια είναι τα πιόνια της και τι συμβολίζουν

Ο Charles Darrow, ήθελε οι παίκτες να χρησιμοποιούν μικρά αντικείμενα από τα σπίτια τους. Ήταν πρόταση της ανιψιάς του και ίσως μια μεγάλη επιτυχία του πιο εμβληματικού παιχνιδιού της ιστορίας.

Περισσότερα από 20 πιόνια έχουν δημιουργηθεί από την πρώτη παρουσίαση της MONOPOLY το 1935, πιόνια όπως το άλογο, ο σκύλος, το αυτοκίνητο, το παπούτσι, η τσάντα και το σίδερο. Μερικά επιβίωσαν στο πέρασμα των χρόνων, άλλα αντικαταστάθηκαν ή αποσύρθηκαν. Ας δούμε τα πιο γνωστά πιόνια και την μικρή τους ιστορία.

Η δαχτυλήθρα

Το πιόνι που επέλεγε ο «βασιλιάς» της MONOPOLY στην Αμερική και πρωταθλητής του παιχνιδιού, Richard Marinaccio, η δαχτυλήθρα, είναι άλλο ένα από τα αυθεντικά κομμάτια από το 1935. Με το ημίψηλο καπέλο και το παπούτσι, εμφανίζεται στις περισσότερες εκδόσεις του παιχνιδιού.

Το ημίψηλο καπέλο 

Θεωρείται ίσως το πιο αναγνωρίσιμο πιόνι του παιχνιδιού, το ημίψηλο καπέλο είναι ένα από τα πρωτότυπα κομμάτια που δημιουργήθηκαν το 1935. Βασίστηκε στο καπέλο του πρωταγωνιστή του παιχνιδιού, αυτό δηλ. που φοράει ο κύριος MONOPOLY (Rich Uncle Pennybags). Πολλοί εικάζουν ότι ο χαρακτήρας βασίστηκε στον JP Morgan.

Το παπούτσι 

Έχει παραμείνει από την αρχή του παιχνιδιού και μάλλον θα αργήσει να αντικατασταθεί. Το παπούτσι αποτελεί αυθεντικό σχέδιο της δεκαετίας του ’30 χωρίς να έχει υποστεί αλλαγές μέσα στα χρόνια. Ήταν και παραμένει σύμβολο τόσο της σκληρής δουλειάς όσο και του πλούτου που μπορεί να έρθει μαζί με αυτή.

Το θωρηκτό

Το θωρηκτό από χυτό μέταλλο είναι στην πραγματικότητα μια -κατά λάθος- διασημότητα του παιχνιδιού. Το πιόνι χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους αδερφούς Πάρκερ σε ένα παιχνίδι με το όνομα «Σύγκρουση». Οι πωλήσεις του συγκεκριμένου επιτραπέζιου δεν ήταν οι προσδοκώμενες και το παιχνίδι αποσύρθηκε. Τότε η εταιρεία, πήρε τα κομμάτια του θωρηκτού και τα χρησιμοποίησε στη MONOPOLY. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και στο παιχνίδι «Διπλωματία».

Το κανόνι

Το κανόνι, είναι στενά συνδεδεμένο με το θωρηκτό. Χρησιμοποιήθηκε και αυτό στη «Σύγκρουση» και εντάχθηκε στη MONOPOLY όταν η «Σύγκρουση» αποσύρθηκε. Το 1946 άλλαξε λίγο αφού προστέθηκε πιο μακρύ κανόνι.

Το αυτοκίνητο

Το αγωνιστικό αυτοκίνητο δανείστηκε την εμφάνισή του από το roadster της δεκαετίας του 1930. Η αρχική ιδέα ήταν να σχεδιαστεί ένα αυτοκίνητο όπως αυτό που θα οδηγούσε ο κύριος MONOPOLY. Κατά τη διάρκεια των χρόνων, υπέστη κάποιες αλλαγές και έφτασε στην τελική του μορφή τη δεκαετία του 1960.

 

Ο σκύλος

Ένα από τα τρια νέα πιόνια που προστίθενται στη δεκαετία του 1950, ήταν ο Scottie, ο σκύλος που ήταν το δεξί χέρι του κυρίου MONOPOLY. Το πιόνι είναι ένα από τα πιο αγαπημένα κομμάτια και έλαβε τις περισσότερες ψήφους για να παραμείνει στο παιχνίδι (29% των ψήφων για να είμαστε ακριβείς).

Το καρότσι

Το καρότσι μπήκε το 1950 στο παιχνίδι και ήταν ένα από τα κομμάτια που αντικατέστησαν το φανάρι, το πορτοφόλι και το κουνιστό άλογο. Το καρότσι συμπεριλήφθηκε ως έμβλημα της σκληρής δουλειάς. Μόλις και μετά βίας επέζησε από την πρόσφατη ψηφοφορία και σαφώς δεν είναι το πιο δημοφιλές πιόνι του παιχνιδιού.

Tο σίδερο

Πριν από λίγο καιρό, οι οπαδοί της MONOPOLY ψήφισαν για ένα νέο πιόνι που επιθυμούσαν να προστεθεί στο παιχνίδι. Επίσης, ψήφισαν και το κομμάτι που θα αντικαταθιστούσε. Με μόνο 8% των ψήφων, το σίδερο ήταν τελικά το πιόνι που θα έπρεπε να αποχωρήσει από το παιχνίδι. Ο Παγκόσμιος Πρωταθλητής, Bjorn Halvard Knappskog, το είχε χρησιμοποιήσει τιμητικά, στον τελευταίο αγώνα του πρωταθλήματος.

Οι πιο ακριβές περιοχές στον κόσμο

Ως γνωστών η τελευταία περιοχή πριν από την αφετηρία είναι και η ακριβότερη του ταμπλό. Βέβαια σε κάθε έκδοση οι περιοχές αλλάζουν, παίρνοντας την ονομασία τοποθεσιών της κάθε χώρας. Έτσι, στην Αμερική, το ακριβότερο τετράγωνο είναι το «Boardwalk», το όνομα μιας οδού στην Ατλάντικ Σίτυ. Στην Ισπανία από την άλλη, ονομάζεται «Paseo del Prado», με την πραγματική οδό να βρίσκεται στη Βαρκελώνη. Στη Γαλλία, η πιο ακριβή περιοχή είναι η «Rue de la Paix». Όσο για την Ελλάδα, τέλος, στην κλασική έκδοση του παιχνιδιού, το πιο ακριβό ακίνητο που θα μπορούσε να αγοράσει κάποιος δεν ήταν άλλο από τη «Λεωφόρο Αμαλίας»!

Το τουρνουά Μονόπολης που δίνει 20.580 δολάρια στο νικητή

Κάθε 4 με 5 χρόνια, η Hasbro διοργανώνει διάφορα εθνικά πρωταθλήματα και ένα παγκόσμιο τουρνουά Μονόπολης. Οι νικητές μπορούν να κερδίσουν μέχρι και 20.580 δολάρια, ποσό που ισοδυναμεί με τα εικονικά χρήματα που περιέχει κάθε παιχνίδι. Μάλιστα, ο νικητής του αμερικανικού πρωταθλήματος του 2009, Richard Marinaccio, δίνει τις συμβουλές του για να κερδίσει κάποιος: «Οι παίκτες της Μονόπολη στο τραπέζι της κουζίνας (σσ. δηλαδή οι ερασιτέχνες) νομίζουν ότι το παιχνίδι περιορίζεται στη συσσώρευση. Ξέρετε, να αποκτάς πολλά χρήματα. Όμως, ο πραγματικός στόχος είναι να χρεοκοπήσεις τους αντιπάλους σου όσο το δυνατόν ταχύτερα. Να έχεις απλά αρκετά (χρήματα) έτσι ώστε οποιοσδήποτε άλλος να μην έχει τίποτα».

Πώς ένα παιχνίδι Monopoly έστειλε 15 κακοποιούς στη φυλακή

Στις 8 Αυγούστου του 1963, ένα βρετανικό τραίνο κατευθύνονταν στο Λονδίνο, μεταφέροντας 2,6 εκατ. λίρες σε χαρτονομίσματα τα οποία επρόκειτο να τεθούν εκτός κυκλοφορίας. Όμως, 15 κακοποιοί χρησιμοποιώντας λοστούς κατάφεραν να μπουν στο τραίνο. Ενεργώντας γρήγορα, κατάφεραν να πετάξουν 120 σάκους με μετρητά σε ένα φορτηγό. Όταν τελείωσαν την κλοπή, κατευθύνθηκαν σε ένα αγροτόσπιτο και αποφάσισαν να διασκεδάσουν τη μεγαλύτερη ίσως κλοπή στην ιστορία, με έναν μάλλον ασυνήθιστο τρόπο: παίζοντας Μονόπολη.

Μετά από μερικές μέρες, οι κακοποιοί έπρεπε να εγκαταλείψουν το σπίτι για να αποφύγουν τους αστυνομικούς οι οποίοι είχαν ανακαλύψει τα ίχνη τους. Όταν η Σκότλαντ Γιάρντ έφτασε στην αγροικία εντόπισε 20 άδειους ταχυδρομικούς σάκους, sleeping bags, ταινίες από τα μασούρια των νομισμάτων και το σημαντικότερο: ένα ταμπλό Μονόπολης γεμάτο αποτυπώματα! Τα αποτυπώματα αυτά, μαζί με ορισμένα σε ένα μπουκάλι κέτσαπ, οδήγησαν σε ορισμένες συλλήψεις την αμέσως επόμενη μέρα! Τελικά, και οι 15 κακοποιοί εντοπίστηκαν και οδηγήθηκαν στη φυλακή!

Μικρά-μικρά για τη Monopoly

Περισσότερα από 275 εκατομμύρια παιχνίδια έχουν πωληθεί σε όλο τον κόσμο ενώ είναι διαθέσιμη σε 111 χώρες και σε 43 γλώσσες.

Το μεγαλύτερο παιχνίδι Monopoly στην ιστορία κράτησε για 70 ημέρες.

Η πιο ακριβή έκδοση του παιχνιδιού παρήχθη από κοσμηματοπώλη Sidney Mobell στο Σαν Φρανσίσκο.  Αποτιμάται σε 2 εκατομμύρια δολάρια και διαθέτει ένα 23-καρατίων χρυσού ταμπλό και ζάρια με διαμάντια.

Πολλές εκδόσεις του κλασικού παιχνιδιού έχουν παραχθεί με τα αγαπημένα μας σπορ, ομάδες, εμπορικά σήματα, τηλεοπτικές εκπομπές, κινούμενα σχέδια και πολλά άλλα.

Ο χαρακτήρας που είναι κλειδωμένος στη φυλακή ονομάζεται Jake the Jailbird και τον έστειλε εκεί ο αξιωματικός Edgar Mallory.

Κάθε λίγα χρόνια, εθνικοί πρωταθλητές από όλο τον κόσμο συναντιουνται για το MONOPOLY World Championship- παγκόσμιο τουρνουά. Παγκόσμιοι πρωταθλητές έχουν ανακυρηχθεί από 10 διαφορετικές χώρες, μεταξύ των οποίων: Ηνωμένες Πολιτείες, Ιρλανδία, Σιγκαπούρη, Ιταλία, Νέα Ζηλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Ολλανδία, Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνία και Ισπανία.

Περισσότερα από έξι δισεκατομμύρια μικρά πράσινα σπίτια και τα 2,25 δισεκατομμύρια κόκκινο ξενοδοχεία έχουν «κατασκευαστεί» από το 1935.

Από το 1935, περισσότεροι από ένα ενάμιση δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν παίξει το παιχνίδι.