Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Στην πρόσφατη μυστική ψηφοφορία που έγινε μεταξύ των 79 εκπροσώπων του Φόρουμ για τη Λιβύη σε προάστιο της Γενεύης έλαβαν χώρα σημαντικές αλλαγές και εκπλήξεις. Ορισμένα στελέχη της απερχόμενης κυβέρνησης Σάρατζ, όπως ο  σκληροπυρηνικός υπουργός Εσωτερικών  Φαθί Μπασάγκα από τη Μισράτα (που είχε προχωρήσει σε ανοίγματα προς Κάιρο και Παρίσι) και ο υπουργός Αμυνας Αλ Ναμρούς δεν κατάφεραν να εκλεγούν στη νέα μεταβατική τετρανδρία της χώρας (δηλαδή για τη θέση του πρωθυπουργού και για το τριμελές Ανώτατο Προεδρικό Συμβούλιο).

Επίσης δεινή ήττα υπέστησαν στελέχη που συνδέονται με τον πολέμαρχο Χάφταρ της Ανατολικής Λιβύης, ενώ καταψηφίστηκε ο επικεφαλής της Βουλής του Τομπρούκ Ακίλε Σάλεχ (πολλοί στη χώρα μας τον υπολόγιζαν για στενότερη συνεργασία). Κυριάρχησαν υπολογίσιμοι φιλότουρκοι τεχνοκράτες (ειδικά ο νέος πρωθυπουργός και ο πρόεδρος του ανωτάτου προεδρικού συμβουλίου) που διατηρούν επίσης σημαντικές σχέσεις με Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Κατάρ, αλλά ήταν εμφανές από τις συνεχείς διαπραγματεύσεις σε Γενεύη και Τύνιδα ότι τους υποστήριζε  ως ανανεωτικά πρόσωπα η ειδική εκπρόσωπος του ΟΗΕ  για τη Λιβύη Αμερικανίδα πρέσβειρα Στέφι Ουίλιαμς. Τις εξελίξεις στη Γενεύη χαιρέτισαν όλες οι χώρες και οι διεθνείς οργανισμοί (ΝΑΤΟ-ΟΗΕ-Αραβικός Σύνδεσμος-Αφρικανική Ενωση-Ε.Ε.) ενώ αποστάσεις κράτησε κάπως η Μόσχα και δεν υπήρξαν ξεκάθαρες θέσεις από τον πολέμαρχο Χαφτάρ.

Ως υποστηρικτής της Αγκυρας εμφανίστηκε ο νέος μεταβατικός πρωθυπουργός  της Λιβύης  Αμπντούλ Μοχάμεντ Χαμίντ Ντμπέιμπα, από την πρώτη του συνέντευξη. Χαρακτηριστικά τόνισε ότι  «Η Τουρκία είναι σύμμαχος, φίλος και αδελφικό κράτος και έχει τεράστιες δυνατότητες να βοηθήσει τους Λίβυους να πετύχουν τους πραγματικούς στόχους τους» ενώ  η θέση του προκάλεσε έντονο προβληματισμό στους πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους των Αθηνών και της Λευκωσίας.

Σε σχετική ερώτηση για τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας δήλωσε ότι η Αγκυρα έχει αποδείξει τον εαυτό της όχι μόνο στη Λιβύη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο με τις παρεμβάσεις και αποστολές της! Η Τουρκία  είπε ήταν η μόνη χώρα στην οποία οι Λίβυοι μπορούσαν ελεύθερα να ταξιδέψουν κατά τη διάρκεια του δεκαετούς εμφυλίου, συμπληρώνοντας πως διατήρησε ανοικτά τα αεροδρόμιά της στους Λίβυους πολίτες και δεν έκλεισε  ποτέ την πρεσβεία της στην Τρίπολη. Είναι γνωστό ότι ο νέος τεχνοκράτης και πάμπλουτος πρωθυπουργός διατηρεί λίαν υπολογίσιμες οικονομικές-εμπορικές σχέσεις με ισχυρούς παράγοντες των τουρκικών κατασκευαστικών εταιριών, τον Καναδά, τη Γερμανία και το Κατάρ.

Τα προβλήματα στη Λιβύη είναι πάρα πολλά. Ενδεικτικά αναφέρω την παρουσία πολλών μισθοφορικών ομάδων από το Μάλι, το Τσαντ και τον Νίγηρα, την εμπλοκή ξένων παραγόντων, τα ανεξέλεγκτα και πορώδη σύνορα, τη διαφορετική ατζέντα που έχουν στη Νότια Λιβύη οι φυλές των Τούμπου και Τουαρέγκ, την αποναρκοθέτηση περιοχών, τον προβληματικό και αποσταθεροποιητικό ρόλο του Χάφταρ στην Κυρηναϊκή, την εκμετάλλευση του πετρελαϊκού πλούτου, τα συμφέροντα δεκάδων φυλών, την τουρκική στρατιωτική-ναυτική παρουσία, τον ρόλο της Ιταλίας, την παρουσία του ρωσικού μισθοφορικού στρατού της WAGNER, τα αντίστοιχα συμφέροντα του ΝΑΤΟ  και της αμερικανικής Διοίκησης AFRICOM  στην ευρύτερη περιοχή, τα ισλαμικά τρομοκρατικά δίκτυα ειδικά στο Σαχέλ, τη διακίνηση ναρκωτικών από την περιοχή του Αφρικανικού Κέρατος μέχρι τις ατλαντικές ακτές μέσω λιβυκού εδάφους (στην επαρχία Φεσάν), τη μαζική μετακίνηση πληθυσμών, θέματα διαπραχθέντων εγκλημάτων πολέμου (π.χ. στην Ταρχούνα), τον εμβολιασμό για COVID-19, το άνοιγμα του παραλιακού δρόμου προς Σύρτη, Ανταμπίγια, Τομπρούκ, Βεγγάζη κ.λπ., τις στρατιωτικές επαφές 5+5, ως και ποια θα είναι η θέση του λιβυκού Κοινοβουλίου που θα προέλθει από τις εκλογές του προσεχούς Δεκεμβρίου απέναντι στις  δύο συμφωνίες Σάρατζ-Ερντογάν.

Η Ιταλία επανέρχεται δυναμικά στο λιβυκό τοπίο και επιδιώκει την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη και είναι έτοιμη να προσφέρει διάφορα στην Τρίπολη. Διατηρεί στενή επαφή με την Τουρκία, αλλά και με γερμανικά  πολιτικά και ισπανικά πετρελαϊκά συμφέροντα. Ο επικεφαλής του Συμβουλίου και πρώην πρέσβης στη χώρα μας, που απελάθηκε λόγω του τουρκο-λιβυκού μνημονίου τον Δεκέμβριο του 2019, Μένφι, σε κατά καιρούς  κοινωνικές συζητήσεις  στην Αθήνα πριν από την απέλασή του ήθελε να γίνουν σημαντικές τροποποιήσεις στις όποιες αδειοδοτήσεις θαλασσοτεμαχίων νότια της Κρήτης, ενώ πρέπει  να δούμε αναλυτικά το τριεθνές σημείο Ελλάδας-Ιταλίας με το που φθάνει στο λιβυκό σημείο γιατί η Ιταλία και η Ελλάδα δεν έχουν οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες με τη Λιβύη. Ο Μοχάμεντ Μένφι καίτοι προέρχεται από το Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης ήταν και είναι εχθρός του Χάφταρ και του Ακίλε Σάλεχ και όλο αυτό τον καιρό ήταν του κλίματος Σάρατζ, με στενές σχέσεις με τον υπουργό Αμυνας Ναμρούς και τον αρχηγό του λιβυκού στρατού (νόμιμου), αντιστράτηγο Αλ Χαντάντ. Επίσης διατηρούσε μέχρι την απέλασή του πολύ καλές σχέσεις με τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα και ήταν από τους εκλεκτούς των Ερντογάν-Τσαβούσογλου, τον Μπουράκ Οζουγκεργκίν.

Υπάρχουν πολλά κρίσιμα ερωτήματα. Ποια η θέση της Ρώμης σήμερα αναφορικά με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο; Ποια θα είναι  η θέση της όποιας νέας λιβυκής κυβέρνησης που θα προέλθει από τις εκλογές του Δεκέμβριου; Υπάρχει περίπτωση το θέμα του μνημονίου να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Κατά πόσο μέσα στο προσεχές δεκάμηνο θα ενισχυθεί ο ρόλος της Αγκυρας στη Λιβύη; Η Λιβύη από την κανταφική περίοδο μέσω Χάγης έχει καθορίσει θαλάσσιες ζώνες με τη  Μάλτα και την Τυνησία, αλλά όχι με την Ιταλία. Πού θα είναι και σε αυτή την περίπτωση το τριεθνές Ιταλίας-Λιβύης-Μάλτας; Τα θέματα των θαλασσίων ζωνών -ειδικά μετά τον Δεκέμβριο του 2021- θα κυριαρχήσουν. Η Ελλάδα έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα σε  οριοθέτηση με την Ιταλία και μερικώς με την Αίγυπτο (δυτικά του 28ου γεωγραφικού μεσημβρινού). Δεν έχει οριοθετήσει με Κύπρο, Λιβύη, Τουρκία και Αλβανία. Η Ιταλία έχει οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες με Αλβανία, Κροατία, Σλοβενία, Τυνησία, Μαυροβούνιο και υφίστανται κάποιες συμφωνίες με Ισπανία και Γαλλία.

Στην περίπτωση της Λιβύης σωρεύονται ακόμα πιο πολλά προβλήματα και η Ελλάδα καλείται να προσδώσει ακόμα μεγαλύτερη προσοχή. Είναι θετική η κίνηση να ανοίξουμε εκ νέου πρεσβεία στην Τρίπολη και γενικό προξενείο στη Βεγγάζη και να τοποθετηθούν εκεί διπλωμάτες που γνωρίζουν τα ζητήματα της περιοχής και το λιβυκό πολιτικό-φυλετικό-οικονομικό μωσαϊκό. Επίσης θα πρότεινα την αποστολή ακολούθου Αμυνας στην Τρίπολη με υποστηρικτικό  έργο από ναυτικό ακόλουθο, γιατί πρέπει να παρακολουθείται σε βάθος η διακλαδική τουρκική  στρατιωτική παρουσία σε Τρίπολη-Μισράτα-Αλ Χομς κ.λπ. Είναι αναγκαίο να παρακολουθούμε πολύ τις εξελίξεις στη διάρκεια της μεταβατικής αλλά και της μετά την 24η Δεκεμβρίου λιβυκής κυβέρνησης. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες για την Αθήνα  και η θέση μας θα πρέπει να είναι κοντά στις θέσεις των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και όχι της Γαλλίας, ειδικά στη Λιβύη, γιατί  το Παρίσι έχει μειωμένη και αρνητική παρουσία και επιρροή  ενώ στο θέμα της Λιβύης να αξιολογούμε ρεαλιστικά την κατάσταση γιατί το Κατάρ έχει πιο υπολογίσιμη επιρροή από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ η Αίγυπτος έχει κυμαινόμενα συμφέροντα και είναι αρκετά ασταθής χώρα.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr