Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Το συμβάν προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της Αγκυρας, ειδικά προς το Βερολίνο, που συμμετέχει με το συγκεκριμένο πλοίο στη μικρή (αριθμητικά σε  ναυτικές μονάδες) επιχείρηση «Ειρήνη/IRINI» για το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη που είναι σε εξέλιξη από την 31η Μαρτίου. Στην επιχείρηση συμμετέχουν φρεγάτες από Ελλάδα, Γερμανία (λόγω της προεδρίας της Ε.Ε.), Ιταλία και Γαλλία. Επίσης μικρή συμμετοχή έχουν η Πολωνία και το Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με πληροφορίες ορισμένες χώρες όπως η Ισπανία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, αλλά και η Μεγάλη Βρετανία δεν διάκεινται θετικά στην επιχείρηση ή είναι ουδέτερες.

Η Αγκυρα έστρεψε τα πυρά της -πέραν του Βερολίνου- και προς τη χώρα μας, αφού για το τρέχον χρονικό διάστημα εν πλω διοικητής είναι ο Ελληνας αρχιπλοίαρχος Θεόδωρος Μικρόπουλος Π.Ν. (ο επικεφαλής της επιχείρησης είναι στη Ρώμη, ο Ιταλός αντιναύαρχος Φάμπιο Αγκοστίνι και υποδιοικητής ο Γάλλος αντιναύαρχος Ζαν Μισέλ Μαρτινέ).

1. Είναι σημαντικό να διευκρινιστούν ορισμένα θέματα που σχετίζονται με αυτές τις νηοψίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιστορικό νηοψιών πάντοτε υπήρχε και θα υπάρχει. Προέχει να είναι σε εφαρμογή αποφάσεων του Σ.Α./ΟΗΕ (κυρίως ή άλλων περιφερειακών οργανισμών), όπως ήταν οι περιπτώσεις των δύο πολέμων του Κόλπου με το Ιράκ ή του αποκλεισμού της πρώην Γιουγκοσλαβίας την περίοδο 1993-1995 όταν το ΝΑΤΟ προέβαινε σε νηοψίες πλοίων που κατέπλεαν στα λιμάνια του Μαυροβουνίου. Το ΝΑΤΟ εφάρμοζε εξειδικευμένες  αποφάσεις του Σ.Α./ΟΗΕ (επιχείρηση SHARP GUARD).

2. Η τρέχουσα επιχείρηση «IRINI» είναι της Ε.Ε., εμπίπτει στις αποφάσεις της Συνόδου του Βερολίνου του περασμένου Ιανουαρίου για τη Λιβύη και είναι πρώτιστα ναυτική, αλλά συμπληρώνεται από αεροπορικά και δορυφορικά μέσα και στοιχεία. Η Τουρκία δεν την αποδέχεται βασικά λόγω του ότι δεν την έχει αποδεχθεί η νόμιμη κυβέρνηση Σάρατζ/GNA στην Τρίπολη, ενώ επικεντρώνεται στον θαλάσσιο χώρο της Λιβύης και όχι στον χερσαίο συνορεύοντα χώρο της Λιβύης με την Αίγυπτο, από όπου διαχρονικά παραβιάζεται το εμπάργκο όπλων από τα ΗΑΕ, τη Ρωσία και την Αίγυπτο που εφοδιάζουν τον πολέμαρχο Χαφτάρ της Ανατολικής Λιβύης με όπλα και μισθοφόρους από το Σουδάν. Απέναντι στην εν λόγω επιχείρηση της Ε.Ε. -όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω- έχουν ενδοιασμούς ως και διαφορετική εκτίμηση το ΝΑΤΟ και η Αμερικανική Διοίκηση Αφρικής στη Στουτγάρδη (AFRICOM).

3. Η Τουρκία επικαλέστηκε την απόφαση 2292 του Σ.Α./ΟΗΕ της 14ης Ιουνίου του 2016, η οποία ελήφθη ομόφωνα και καλύπτει θέματα της Λιβύης, τον τότε ρόλο του ISIS  στην Ανατολική Λιβύη, το εμπάργκο όπλων, νηοψίες κ.ά., ενώ έχει ληφθεί αφού έχουν λάβει χώρα επτά μήνες μετά  τις συμφωνίες του Σκιράτ στο Μαρόκο και τη νομιμοποιήση της κυβέρνησης Σάρατζ. Η 2292 στηρίζεται σε σειρά προηγούμενων αποφάσεων του Σ.Α./ΟΗΕ για το Λιβυκό, όπως τις 1971-1973-2009-2040-2095-2144-2174-2178-2213-2214-2259-2278. Αποτελείται από 13 παραγράφους και στο Συμβούλιο Ασφαλείας ψηφίστηκε από ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Ουρουγουάη, Σενεγάλη, Ουκρανία, Ιαπωνία, Αίγυπτο, Αγκόλα, Μαλαισία, Ισπανία, Βενεζουέλα και Νέα Ζηλανδία, ενώ έχει λάβει υπόψη την έκθεση των εμπειρογνωμόνων του 2016 για τη Λιβύη.

4. Η συγκεκριμένη απόφαση επιβεβαιώνει την κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Λιβύης (η οποία σήμερα είναι διαιρεμένη), καλύπτει την προηγούμενη απόφαση για την πρότερη ιταλική  επιχείρηση «SOPHΙA», ενώ η κυβέρνηση της Τρίπολης τότε είχε ζητήσει εξαιρέσεις για κάποια οπλικά συστήματα. Ασφαλώς καταδικάζει την τρομοκρατία, ενώ είναι σε εφαρμογή του κεφαλαίου 7 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Επικεντρώνεται σε εθνικές ή περιφερειακού οργανισμού νηοψίες, ζητάει επιμέρους αναφορές επί των νηοψιών, τονίζει ότι οι επιθεωρήσεις/νηοψίες θα πρέπει να έχουν τη συγκατάθεση νόμιμων κρατικών αρχών (άρα GNA), επισημαίνει ότι θα πρέπει να διεξάγονται προσεκτικά για  να μην προκαλέσουν ζημιές στο θαλάσσιο περιβάλλον.

5. Επειδή δεν υπάρχουν στην περίπτωση της Λιβύης τα  σκληρά ισχύοντα του PROLIFERATION SECURITY INITIATIVE/Απόφαση 1544 για μεταφορά όπλων και υλικών μαζικής καταστροφής (πυρηνικά-χημικά-βιολογικά-ραδιολογικά), οι όποιες νηοψίες στη Μεσόγειο της Ε.Ε.  δεν μπορεί να είναι εξαναγκαστικές, άρα απαιτούν συγκατάθεση της χώρας που το πλοίο της θα καταπλεύσει και ασφαλώς και του κυβερνήτη του πλοίου. Είναι διαφορετική περίπτωση από τις COERCIVE  (εξαναγκαστικές) που ορθότατα ισχύουν για τις περιπτώσεις των συστηματικών παραβιάσεων των διεθνών αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων του Ιράν και της Βόρειας Κορέας. Ως εκ τούτου υπάρχουν γκρίζες ζώνες τις οποίες περίτεχνα εκμεταλλεύεται η Άγκυρα και θα πρέπει να τις φωτίσει περισσότερο η Ε.Ε.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου