Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Ορισμένα σημεία επί του τελικού κειμένου που αφορούν στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τα ευρύτερα διεθνή ζητήματα εκτιμάται ότι χρειάζονται περισσότερο «φως».

• Πρώτον: Αν και το άρθρο 29 της αναθεωρημένης Συνθήκης της Ε.Ε. ως και το άρθρο 215 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε. αναφέρονται και επικεντρώνονται σε περιοριστικά μέτρα, αυτό δεν σημαίνει ότι θα ενεργοποιηθούν άμεσα (ειδικά με γερμανική προεδρία) οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Υπάρχει μία κλιμάκωση των κυρώσεων, που αρχίζουν με διπλωματικές κινήσεις, με περιορισμούς στις πωλήσεις όπλων, περιορισμούς στις εξαγωγές και σταδιακά προσεγγίζουν τις τομεακές κυρώσεις (π.χ. δέσμευση κεφαλαίων και οικονομικών πόρων) που είναι οι στοχευμένες και σκληρές. Είναι πολύ δύσκολο να υιοθετηθούν ειδικά για μία χώρα όπως η Τουρκία τέτοιου είδους επιλογές. Ας σκεφθεί κάποιος ότι οικονομικά-περιοριστικά μέτρα έχουν εφαρμοστεί σε άλλα κράτη (η Τουρκία έχει μεγαλύτερη διεθνή παρουσία και επιρροή) και δεν έφεραν τα σχετικά ή επιτυχή αποτελέσματα. Με την Τουρκία που -παρά τις απύθμενες προκλήσεις της- έχει από τους ισχυρούς της Γης αρκετή κάλυψη, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι ΗΠΑ, με τον Τραμπ να δυσανασχετεί να της επιβάλει κυρώσεις (για τα ρωσικά όπλα), και η Γερμανία, η οποία φανερά και κρυφά διατηρεί τεράστια συμφέροντα μέσα από τις διμερείς σχέσεις με την Αγκυρα. Τα όσα αναφέρει το τελικό κείμενο είναι πιο πολύ προειδοποιήσεις προς την Αγκυρα, παρά ετοιμότητα για λήψη σοβαρών περιοριστικών μέτρων. Αυτό που παρατηρούμε είναι μία «σκυταλοδρομία διασκέψεων για κυρώσεις που τελικά δεν υιοθετούνται και παραπέμπονται στο μέλλον».

• Δεύτερον: Η Ε.Ε. είναι σχεδόν ανύπαρκτη σε ζητήματα κοινής εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας. Είναι μία «χάρτινη τίγρη». Δεν έχει στη διάθεσή της υπολογίσιμες στρατιωτικές δυνάμεις για να μπορούν να παρεμβαίνουν άμεσα, ευέλικτα, αποτρεπτικά και στοχευμένα. Αυτό είναι χαρακτηριστικό και εμφανές με τη λεγόμενη επιχείρηση ΙΡΙΝΙ στην περίπτωση τη Λιβύης και της εφαρμογής του εμπάργκο όπλων. Συνεπώς, η Ε.Ε. απέναντι στην προκλητική στάση του τουρκικού αναθεωρητισμού και του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας δεν έχει συγκεντρωτικές, συμβατικές, καίριες και καθοριστικής σημασίας απαντήσεις.

• Τρίτον: Στο κείμενο αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής -προφανώς για να «χαλαρώσουν» τη Λευκωσία- αναφέρεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παραμένει δεσμευμένο σε μία συνολικά επίλυση του Κυπριακού και υποστηρίζει τα γνωστά ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ως και ορισμένες αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης κ.λπ. Αυτά είναι γνωστά. Το Κυπριακό είναι μείζον διεθνές ζήτημα στα Ηνωμένα Εθνη και ο ρόλος της Ε.Ε. δεν είναι πολύ σημαντικός στο συγκεκριμένο ζήτημα. Είναι θέμα διεθνές και όλες οι διαπραγματεύσεις έχουν ως εναρκτήρια βάση τη Νέα Υόρκη. Το θέμα για την Ε.Ε. είναι ότι αδυνατεί να προστατεύσει τις θαλάσσιες ζώνες κράτους-μέλους της, ενώ ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει σκληρή γλώσσα για την παράνομη και πολυήμερη παρουσία πλωτού γεωτρύπανου ως και υδρογραφικού σκάφους μέσα σε θαλασσοτεμάχια της ΑΟΖ («Γιαβούζ»-«Μπαρμπαρός»). Η Ε.Ε. ήταν απλά παρατηρητής στο Κραν Μοντανά και τις εκεί διαπραγματεύσεις πριν από δύο και κάτι χρόνια για το Κυπριακό. Δεν έχει τον κυρίαρχο ρόλο.

• Τέταρτον: Το κείμενο μέσω συγκεκριμένης παραγράφου αναφέρεται στις γνωστές ευρωτουρκικές σχέσεις και δεν παραλείπει να τονίσει το ενδιαφέρον για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ενωσης, τη διαχείριση του μεταναστευτικού, τη φιλελευθεροποίηση της βίζας και άλλες συμφωνίες. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ε.Ε. είναι προσηλωμένη στα θέματα της Τουρκίας, η οποία μέσω των διαδοχικών πιέσεων και εκβιασμών συγκεντρώνει το ενδιαφέρον αρκετών και ισχυρών Ευρωπαίων που της παρέχουν πολύπλευρη υποστήριξη και σταδιακά προωθούν αρκετές θέσεις της.

• Πέμπτον: Σχετικά με την πρόταση του προέδρου Σαρλ Μισέλ για την πολυμερή διάσκεψη για τη Μεσόγειο. Η ιδέα μπορεί να φαίνεται και να ακούγεται ως ενδιαφέρουσα, αλλά είναι πολύ δύσκολο να καλυφθούν όλα τα επιμέρους ζητήματα. Υπάρχουν θέματα προσκλήσεων σε κράτη, σε κοινότητες, σε παρατηρητές, σε επιμέρους θέματα. Τι θα γίνει με τη νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου που δεν αναγνωρίζει η Αγκυρα; Τι θα γίνει με την εκπροσώπηση του κατοχικού καθεστώτος; Πώς θα εκπροσωπηθούν οι Παλαιστίνιοι της Γάζας; Ποιο θα είναι το χρονοδιάγραμμα μίας τέτοιας πολυμερούς διάσκεψης; Τα θέματα που προτείνονται είναι πολλά και οι διαφορές μεταξύ των κρατών της Μεσογείου πάρα πολλές. Ποιος θα εκπροσωπήσει τη Λιβύη; Προφανώς, είναι πολλά τα θέματα προς συζήτηση. Ασφάλεια, άμυνα, μεταναστευτικό, θαλάσσιες ζώνες, προστασία περιβάλλοντος, ενεργειακά, τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, η ρωσική στρατιωτική παρουσία, η κινεζική διείσδυση στην περιοχή, ο ρόλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. στην υποσαχάριο Αφρική, ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ. Μια τέτοια διάσκεψη απαιτεί προεργασία μηνών και στο τέλος πώς θα εφαρμοστούν όλα αυτά που θα συμφωνηθούν. Είναι ένας μαραθώνιος με αβέβαιο μέλλον…

• Εκτον: Τέλος, η Ε.Ε. ασχολήθηκε με τα θέματα της Κίνας, της Λευκορωσίας, του Ναγκόρνο Καραμπάχ και τη δηλητηρίαση του Ρώσου αντικαθεστωτικού Αλεξέι Ναβάλνι από το καθεστώς Πούτιν. Πολύ σημαντικά ζητήματα, που όμως απαιτούν «μαστίγιο», που σε πολλές περιπτώσεις η Ε.Ε. δεν έχει δείξει να το διαθέτει σε παρεμφερείς περιπτώσεις με άλλους παράγοντες και προκλήσεις στο παρελθόν που μας έδειξαν σημαντικές αδυναμίες της Ενωσης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τώρα η κατάσταση είναι πιο πολύπλοκη και απαιτείται μία πιο δυναμική εμπλοκή στα κρίσιμα διεθνή θέματα και όχι απλά ανακοινωθέντα και ρητορικές αναφορές, που στο τέλος είναι χρήσιμες για ακαδημαϊκές συζητήσεις και αναλύσεις.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr