«Γνωρίζετε τους νόμους της πατρίδος, του πανεπιστημίου σας. Είσθε αυτοδιοίκητον ΑΕΙ. Πράξατε τον καθήκον σας», υπενθυμίζει ένα χειρόγραφο σημείωμα του Στ. Παττακού προς τη Σύγκλητο του ΕΚΠΑ, την ημέρα που χιλιάδες φοιτητές καταλαμβάνουν το κτίριο της Νομικής. Η ιστορία που αφηγείται όμως η έκθεση ξεκινάει πολύ νωρίτερα από το 1973.

Ξεκινάει από την επόμενη ημέρα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Στόχος του απολυταρχικού καθεστώτος ήταν η τοποθέτηση ενός κυβερνητικού επιτρόπου στα πανεπιστήμια για να εκφράζει τις θέσεις της χούντας και η πλήρης διάλυση του φοιτητικού κινήματος.

«Ο μαζικός χαρακτήρας της αντίδρασης, η οποία δεν ήταν άμεση, η μεταστροφή αυτών των ανθρώπων από καθημερινοί πολίτες σε ήρωες και τελικά η διεκδίκηση από τους νέους του δικαιώματος της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας είναι το μήνυμα που θέλουμε να υπενθυμίσουμε μισό αιώνα μετά», εξηγεί ο πρόεδρος του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, στον «Ε.Τ.».

Στην 50ή επέτειο για το Πολυτεχνείο και για πρώτη φορά παρατίθενται ντοκουμέντα, ιστορικά αλλά και προσωπικά, σε μία έκθεση που φιλοξενείται στους πανεπιστημιακούς χώρους και σύμφωνα με τον κ. Καραμανωλάκη απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές.

«Δεν θέλαμε να στήσουμε μία έκθεση που θα απευθύνεται σε αυτούς που ξέρουν. Θέλαμε να φτιάξουμε μια ιστορία για όσους δεν ξέρουν. Για τους φοιτητές που κυκλοφορούν στους πανεπιστημιακούς χώρους και ενδιαφέρονται να μάθουν την ιστορία μίας από τις πιο λαμπρές στιγμές του φοιτητικού κινήματος», σημειώνει.

O αντιδικτατορικός αγώνας των νέων ξεκίνησε αναιμικά, όμως ενισχυόταν σταδιακά όλο και περισσότερο με την άσκηση βίας να φουντώνει το κίνημα, το οποίο στελέχωσε παράνομες οργανώσεις ενάντια στη χούντα.

Ζωτικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η άμεση αντίδραση των Ελλήνων φοιτητών από το εξωτερικό, οι οποίοι έσπευσαν να ενημερώσουν την κοινή γνώμη για την κατάσταση στη χώρα τους. Τον Μάιο του 1970, η αυτοπυρπόληση του φοιτητή Κώστα Γεωργάκη στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας, ως αντίδραση ενάντια στη χούντα, αποτέλεσε ύψιστη μορφή θυσίας που ευαισθητοποίησε τη διεθνή και ιδιαίτερα την ιταλική κοινή γνώμη.

Την ίδια ώρα, η ακαδημαϊκή και φοιτητική κοινότητα υφίσταντο διώξεις, με καθηγητές να απολύονται, να μπαίνουν σε διαθεσιμότητα, να βλέπουν τους διορισμούς τους να ακυρώνονται. Πολλοί φοιτητές βρέθηκαν ενώπιον έκτακτων στρατοδικείων, αντιμετώπιζαν δεκάδες ποινές με βαρύτερη την αποβολή από το πανεπιστήμιο σε μια απόπειρα του καθεστώτος να καταπνίξει τη δράση τους.

Στις 21 Φεβρουαρίου 1973, 4.000 φοιτητές και φοιτήτριες καταλαμβάνουν το κτίριο της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αφορμή ήταν νομοθετικό διάταγμα του καθεστώτος των συνταγματαρχών, σύμφωνα με το οποίο η Πολιτεία θα μπορούσε μονομερώς να ανακαλεί τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών που απείχαν από τα μαθήματά τους.

Από την ταράτσα του κτιρίου καλούν το λαό της Αθήνας να συμπαρασταθεί στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες και απαγγέλλουν τον όρκο: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών του πανεπιστημιακού ασύλου, της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων».

Οι πρυτανικές Αρχές δεν ζητούν την επέμβαση της Αστυνομίας και δεκάδες εκπρόσωποι της πολιτικής, πολιτιστικής ακόμα και στρατηγοί εν αποστρατεία υπερασπίζονται την πρώτη μαζική κινητοποίηση.

Η έκθεση με τίτλο «Στ’ όνομα της ελευθερίας. Η κατάληψη της Νομικής και το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα» φιλοξενείται στο φουαγέ του Μεγάρου Θεωρητικών Επιστημών στη Σόλωνος 57 και θα διαρκέσει έως τον Δεκέμβριο του 2023. Στη συνέχεια θα μεταφερθεί στη Βιβλιοθήκη της Νομικής Σχολής στο Παλαιό Χημείο.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Με αφορμή τα 50 χρόνια από την επέτειο του Πολυτεχνείου, στο ιστορικό κτίριο επί της οδού Πατησίων θα δημιουργηθεί ένας μόνιμος εκθεσιακός χώρος μνήμης για την ιστορική εξέγερση.

Επειτα από σχετικό αίτημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στο οποίο ανταποκρίθηκε η ΕΡΤ, στον μόνιμο εκθεσιακό χώρο μνήμης και ιστορικής τεκμηρίωσης θα εκτίθενται 89 ψηφιακά αντίγραφα φωτογραφιών από το Αρχείο της ΕΡΤ -από τα πρωτότυπα αρνητικά του αρχείου Σαρρηκώστα- και τα οποία αφορούν στα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973.

Επίσης, η ΕΡΤ συντηρεί και ψηφιοποιεί οκτώ φιλμ από το αρχείο του ΕΜΠ, ενώ θα διαθέσει και οπτικοακουστικό υλικό το οποίο θα προβάλλεται παράλληλα με τη μόνιμη έκθεση φωτογραφίας στο ιστορικό κτίριο της οδού Πατησίων.

ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ ΕΛ.ΑΣ.

 6.000 αστυνομικοί και τριπλές περιπολίες

 Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή και τα όσα αποτρόπαια συμβαίνουν σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, ο θάνατος του 17χρονου από πυρά αστυνομικού, ο σοβαρός τραυματισμός της 16χρονης στο Νέο Ηράκλειο, η ένταση για τα δέντρα στην πλατεία Εξαρχείων είναι μερικές από τις σοβαρές αιτίες δημιουργίας εντάσεων και ανησυχίας των υψηλόβαθμων αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ. για τις εκδηλώσεις μνήμης της 50ής επετείου του Πολυτεχνείου.

Τριπλοί αστυνομικοί φραγμοί, τριπλές περιπολίες, προέλεγχοι και προληπτικές προσαγωγές υπόπτων είναι οι «καινοτομίες» του φετινού σχεδιασμού των μέτρων ασφαλείας.

Περίπου 6.000 αστυνομικοί θα επωμιστούν την υλοποίηση του σχεδιασμού. Από τον συνολικό αριθμό των αστυνομικών, οι 1.300 θα απαρτίζουν τις 64 αστυνομικές διμοιρίες που θα διατεθούν, εκ των οποίων οι 52 θα απασχοληθούν στα μέτρα ασφαλείας της πορείας προς την πρεσβεία των ΗΠΑ, ενώ οι υπόλοιπες θα δημιουργήσουν τριπλούς κλοιούς γύρω από το Πολυτεχνείο, την ΑΣΟΕΕ, τα έργα του μετρό στα Εξάρχεια και τις πρεσβείες ΗΠΑ και Ισραήλ.

Ο σχεδιασμός της ΕΛ.ΑΣ. περιλαμβάνει αστυνομικούς των ΜΑΤ, της ΔΙ.ΑΣ., της ΔΡΑΣΗ, των ΟΠΚΕ, της Ασφάλειας, αλλά και της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας και ΕΥΠ.

Τριπλές περιπολίες γύρω από το Πολυτεχνείο και άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, για να αποτραπούν καταλήψεις, αλλά και για να μη δημιουργηθούν επικίνδυνα «ορμητήρια».

Κυβερνητικά κτίρια, πρεσβείες, κυρίως του Ισραήλ και η Αμερικανική Πρεσβεία, λόγω των πολεμικών συρράξεων στην Παλαιστίνη, και αστυνομικά τμήματα θα τεθούν και αυτά σε καθεστώς φύλαξης, υπό το φόβο να γίνουν στόχος καταδρομικών επιθέσεων.

Για την αποτροπή τέτοιων ενεργειών θα ενεργοποιηθούν τα δίκτυα πληροφόρησης της ΕΥΠ και της Αντιτρομοκρατικής, που θα ενημερώνουν για τυχόν επικίνδυνες προθέσεις. Από αέρος, ελικόπτερα της ΕΛ.ΑΣ. και drones θα επιτηρούν και θα μεταφέρουν εικόνα στο Κέντρο Επιχειρήσεων, ενώ αντίστοιχη εικόνα θα καταγράφουν και επίγειες κάμερες. Παράλληλα, ακροβολισμένοι στο κέντρο της Αθήνας και κοντά στο Πολυτεχνείο θα βρίσκονται οι «Αίαντες», τα οχήματα ρίψης νερού της Αστυνομίας, για να επέμβουν σε περίπτωση που κριθεί σκόπιμο. Ακροβολισμένοι αστυνομικοί θα βρίσκονται σε ταράτσες κτιρίων σε επίφοβα σημεία για τον έγκαιρο εντοπισμό ύποπτων κινήσεων και ενημέρωση επέμβασης.

Ειδικός σχεδιασμός, με αυξημένη αστυνομική παρουσία, αναμένεται να υπάρχει για την περιοχή των Εξαρχείων, όπου το τελευταίο χρονικό διάστημα σημειώνονται συχνά εντάσεις με φόντο το εργοτάξιο του μετρό. Παράλληλα θα γίνονται εντατικοί προέλεγχοι και προληπτικές προσαγωγές.