της Δρος. Άννας Κωνσταντινίδου*

Η πλειονότητα των θυμάτων νέοι άνθρωποι, φοιτήτριες και φοιτητές, που μετά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας γύριζαν στη Θεσσαλονίκη για να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

Το ποιοι φταίνε, για τους άμεσους και έμμεσους αυτουργούς της τραγωδίας θα αποφανθεί η Ελληνική Δικαιοσύνη. Από εκεί και πέρα όμως, η τραγωδία στα Τέμπη κατέδειξε δύο τινά. Το πρώτο είναι, ότι το πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα συνεχίζει ακάθεκτο την πορεία του. Και σε αυτό το πελατειακό κράτος ηθικοί αυτουργοί δεν είναι μόνο οι πολιτικοί και πολιτειακοί παράγοντες της χώρας μας, αλλά και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά.

Το δεύτερο είναι, ότι στα “αποκαΐδια” μίας εθνικής τραγωδίας υπάρχουν κόμματα του Ελληνικού Κοινοβουλίου, και μιλάμε για την αξιωματική αντιπολίτευση, που δεν έχουν κανένα απολύτως ηθικό φραγμό να τη χρησιμοποιήσουν ως “ευκαιρία ρεφαρίσματος” για την τραγωδία στο Μάτι (!!!!) και επανεκλογής στην εξουσία! Εν ολίγοις, βάζουν το κομματικό όφελος πιο πάνω από την υπόσταση του λαού που επιδιώκουν να ξανακυβερνήσουν!

Αλήθεια, είναι δυνατόν να έχει “ξεπέσει” σε τέτοια επίπεδα αναλγησίας η Ελλάδα των Αρχών, των Θεσμών και του Πολιτισμού; Η απάντηση είναι πάρα πολύ απλή. Η Πολιτεία και το Κράτος δεν είναι αφηρημένες έννοιες, αλλά αντίθετα θεσμικές “συνιστώσες” που (δυστυχώς) “λειτουργούν” στη / και με βάση το λαό που κατοικεί σε ένα γεωγραφικό χώρο.

Ναι, φταίμε κι εμείς, ο κάθε πολίτης ξεχωριστά που ενώ έχουμε το “όπλο” που ονομάζεται “ψήφος” κι επομένως εξαρτώνται όλα από εμάς, γιατί εμείς έχουμε την ισχύ να διαμορφώσουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε, αντίθετα όταν φτάνει η “ώρα της κάλπης” σκεφτόμαστε τον “βουλευτή που βόλεψε το παιδί μας σε δουλειά, ενώ ο γιος και η κόρη μας είχαν πλημμελή προσόντα για τη συγκεκριμένη θέση”, σκεφτόμαστε τις “επιχειρηματικές αρπαχτές” που μπορούμε να κάνουμε με το τάδε ή δείνα κόμμα στην εξουσία, σκεφτόμαστε ποιος βουλευτής ή παρατρεχάμενός του θα βοηθήσει το παιδί μας να περάσει ευχάριστη θητεία στο στράτευμα…

Οι τραγωδίες στο Μάτι και τα Τέμπη δεν είναι απλά οι βιτρίνες του λαού μας, αλλά είναι οι καθρέφτες μας! Και μέσα σε όλα αυτά, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και βεβαίως κάποια από αυτά ξεχνώντας το συνταγματικό ρόλο τους, καθίστανται πρόθυμα οι ολετήρες του ίδιου του ελληνικού λαού. Και αναφέρομαι στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, γιατί ενώ είναι υποχρεωμένα με τη στάση τους να προστατεύουν τους πολίτες, αντίθετα κάποια εξ αυτών εμφανίζονται να αναλαμβάνουν πρόθυμα “διατεταγμένη υπηρεσία” σε καθημερινή βάση και με ακόμα μεγαλύτερη ενάργεια, όταν ο λαός μας βιώνει τραγωδίες.

Η περίπτωση του σταθμάρχη της Λάρισας, που μόνο η Δικαιοσύνη έχει το δικαίωμα να αποφανθεί για τις ποινικές του ευθύνες και ουδείς άλλος, αποδεικνύει παρά ταύτα όλα όσα είπαμε πιο πάνω για το πελατειακό κράτος. Και αλήθεια, μόνο η παρούσα κυβέρνηση φταίει για το συγκεκριμένο διορισμό ή μήπως ήταν η προδιαγεγραμμένη κατάληξη ενός ακόμα μέσα σε πάρα πολλούς “προστατευόμενου” που με την ιδιότητα του “μετακλητού” μετακινείτο από υπουργείο σε υπουργείο;

Οι “προστατευόμενοι” ή αλλιώς οι “ημέτεροι” ενός κόμματος οποιαδήποτε απόχρωσης και να είναι, συνιστούν το μεγάλο και ουσιαστικό πρόβλημα του πελατειακού κράτους, όπως βεβαίως και αυτοί που ως “κληροδοτήματα” και “ιερά τοτέμ” μεταπηδούν με χαρακτηριστική ευκολία από κυβέρνηση σε κυβέρνηση. Και έχουμε από τη μία τα “παιδιά του κομματικού σωλήνα” και από την άλλη τα “κληροδοτήματα”, που συνεχίζουν ακάθεκτα την προδιαγεγραμμένη πορεία τους αν όχι στην ίδια θέση, σε παρόμοια και με τις ίδιες οικονομικές αποδοχές που είχαν στην προηγούμενη θέση.

Οπότε, πολύ κυνικό αυτό που θα ρωτήσω, αλλά άκρως αληθινό, γιατί η αλήθεια πονάει. Εάν δεν γινόταν αυτή η εθνική τραγωδία, θα έδινε κανείς από εμάς σημασία στο πώς ο συγκεκριμένος υπάλληλος του σταθμαρχείου Λάρισας τοποθετήθηκε στην εν λόγω θέση και μάλιστα με πλημμελή προσόντα ή απλά θα λέγαμε “έλα μωρέ, αφού ξέρουμε πώς γίνονται αυτά και πώς παίζεται το παιχνίδι”.

Και δεν κάναμε το ίδιο όταν μέχρι τις πρόσφατες στρατιωτικές κρίσεις δημοσιογραφικοί κύκλοι συγκεκριμένης απόχρωσης “τοτεμοποίησαν” ανώτατους αξιωματικούς, που ως “κληροδοτήματα” προσώπων και κομμάτων ουδέποτε αξιολογήθηκαν για την παραδοξότητα της τοποθέτησής τους σε συγκεκριμένες θέσεις για πάνω από μία δεκαετία, μετατρέποντας ουσιαστικά σε προσωπικό τους βιλαέτι τις Ένοπλες Δυνάμεις;

Και όταν η νέα ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων έβαλε το μαχαίρι στο κόκκαλο προκειμένου να επανέλθει η κανονικότητα, οι δημοσιογράφοι αυτοί την κατηγόρησαν με απολύτως ανάρμοστο τρόπο για προγραφές; Και να σας πω και κάτι; Τώρα που αξιολογήθηκαν αντικειμενικά και έφυγαν επιτέλους μετά από πολλά χρόνια τα συγκεκριμένα “κληροδοτήματα”, εγώ δεν είδα ως Ελληνίδα πολίτης ούτε οι Ένοπλες Δυνάμεις να καταρρέουν, ούτε οι υπηρεσίες στις οποίες ήταν τοποθετημένοι να σταματούν να υφίστανται!

Γιατί όπως προκύπτει, η “αξιολόγηση” είναι λέξη ταμπού όταν αναφέρεται στα “κληροδοτήματα” των ημετέρων, ενώ η κρίση και η κανονική αξιολόγηση για τους “άλλους” είναι επιβεβλημένη και με συνέπειες που αφορούν μόνο αυτούς!

Για να μην πούμε, όταν πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας εισήγαγε τον “παράγοντα” αξιολόγηση στους εκπαιδευτικούς, το πόσες αντιδράσεις υπήρξαν από τα συνδικαλιστικά όργανα των εκπαιδευτικών φορέων, δεν περιγράφεται. Και θέλουν όλοι αυτοί οι συμπολίτες μας που ως δάσκαλοι και καθηγητές αξιολογούν και διδάσκουν τα παιδιά μας, οι ίδιοι ούτε να αξιολογούνται και τελικά ούτε και να βελτιώνονται με βάση την αξιολόγησή τους, στο πλαίσιο ενός ιδιότυπου “δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν κρατούσες”…

Μήπως το ίδιο δεν είναι, όταν όλοι αυτοί που ζητούν να αποσυρθεί η αστυνομία από τα Πανεπιστήμια, ουσιαστικά επιτρέπουν την καταστροφή της δημόσιας περιουσίας του Πανεπιστημίου, σπάζοντας και καίγοντας και μετατρέποντας τις ειρηνικές διαδηλώσεις του υγιούς φοιτητικού κινήματος σε “ρίνγκ” με τους αστυνομικούς;

Όμως, αυτές οι απαράδεκτες πατερναλιστικές νοοτροπίες (δεκαετιών) που παρατηρούνται σε όλο το δημόσιο τομέα ανεξαιρέτως, δεν είναι που οδηγούν (ακόμα) και σε εθνικές τραγωδίες;

Αλήθεια, πόσες οξύμωρες καταστάσεις ζούμε όλα αυτά τα χρόνια; Όταν όμως οι ίδιοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις ευθύνες που έχουμε απέναντι στο Κράτος, όχι μόνο δεν τις αναλαμβάνουμε, αλλά εμφανίζουμε τους εαυτούς μας ως “θύματα των καταστάσεων”, του “κακού Κράτους” και της “άτιμης κοινωνίας”!

Σε ότι αφορά στα λάθη που πληρώνει σωρηδόν από το 2008 και μετά η ελληνική κοινωνία, θα έλεγα ότι “είναι πολύ αργά για δάκρυα”, για να δανειστώ τον τίτλο της ομώνυμης, αμερικανικής ταινίας… Και είναι αργά, γιατί κλαίγοντας πρέπει όλοι μας και ο καθένας ξεχωριστά να πάμε μπροστά σε έναν καθρέφτη και να δούμε τον εαυτό μας ως πρώτο και κύριο υπεύθυνο τόσο για την τραγωδία στο Μάτι, όσο και των Τεμπών. Γιατί τελικά με τον έναν τρόπο ή τον άλλο, ο καθένας από εμάς είναι κατά κάποιο τρόπο συνένοχος!

Όταν ο ίδιος ο Έλληνας στέλνει στο Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη ψήφο του άτομα με αποδεδειγμένα πλημμελή προσόντα, είναι δυνατόν το κάθε κόμμα που για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι τα “ψηφαλάκια” να μην επενδύσει σε αυτήν την ανωριμότητα των πολιτών, είτε όταν έρθει στην εξουσία είτε ως αξιωματική αντιπολίτευση;

Όταν λοιπόν στηρίζουμε κόμματα που αποδεδειγμένα δεν σέβονται τους Θεσμούς και τις Αρχές του τόπου, από τη Δικαιοσύνη μέχρι τις Ένοπλες Δυνάμεις, είναι δυνατόν αυτά τα κόμματα να σεβαστούν τον Έλληνα πολίτη; Και είναι δυνατόν να λοιδορείται και να συκοφαντείται με τόση ελαφρότητα ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων και να μπορούμε να πιστέψουμε βάσιμα ότι το κόμμα, στο οποίο πρόσκεινται οι λιβελογράφοι του, δεν θα εκμεταλλευτεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τις συνέπειες μίας πραγματικής τραγωδίας!

Και για να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένη, στο Μάτι δεν ήταν που τα στελέχη τού τότε κυβερνώντος κόμματος και της κυβέρνησής τους υποστήριζαν ανερυθρίαστα ότι “δεν μπορούν” να βρουν κάποιο δικό τους λάθος που οδήγησε στην εκατόμβη, παρά έριχναν το “μπαλάκι” των ευθυνών στην αυθαίρετη δόμηση, εν ολίγοις δηλαδή στους ίδιους τους πολίτες; Για να μην πούμε, ότι το ίδιο κόμμα αποδεδειγμένα δεν σέβεται τις αποφάσεις της Ελληνικής Δικαιοσύνης, έχοντας στους κομματικούς μηχανισμούς της στελέχη που έχουν καταδικαστεί, ενώ ταυτόχρονα μιλάει για απονομή Δικαιοσύνη!!!… Η παραδοξότητα σε όλο το μεγαλείο της

Μήπως, λοιπόν, την επόμενη φορά, προτού εξοργιστούμε ως λαός, προηγουμένως να σταθεί η καθεμία και ο καθένας μας μπροστά σε έναν καθρέφτη και να πει κάτι τόσο απλό;

“Φταίω και εγώ, γιατί είμαι συνένοχη/ος αυτού του πελατειακού κράτους που μαζί με άλλους επέτρεψα και εγώ να χτιστεί κατ’ ελάχιστον με την ανοχή μου και ίσως και με την υποστήριξή μου”.

*Η Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του ΑΠΘ, διδάσκουσα στην Ανώτερη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και τη Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ).