Γράφει ο Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης*

Αντίστοιχα, το Ισραήλ διατηρεί σχέσεις καλής γειτονίας με την Ιορδανία, προκειμένου να αποφύγει την στρατηγική περικύκλωση που επιδιώκει εδώ και δεκαετίες το Ιράν, και επιχειρεί στρατιωτικά τόσο κατά των proxies της Τεχεράνης όσο και των ιρανικών στόχων στο έδαφος του Λιβάνου, της Συρίας και της Λωρίδας της Γάζας. Σε αυτό το πλαίσιο έλαβε χώρα και η πρόσφατη αεροπορική προσβολή του προξενικού παραρτήματος της Πρεσβείας του Ιράν στη Δαμασκό.

Καθώς, λοιπόν, οι περισσότεροι περίμεναν μια περιορισμένη ανταποδοτική ενέργεια σε βάρος ισραηλινής διπλωματικής αποστολής, το Ιράν αποφάσισε να επιτεθεί με πυραύλους και μη-επανδρωμένα αεροχήματα απευθείας από το έδαφός του στην ισραηλινή επικράτεια. Συνεπώς, η Τεχεράνη κλιμάκωσε δυσανάλογα τα αντίποινά της, διαμορφώνοντας πλέον μια νέα πραγματικότητα, που θα οδηγήσει με βεβαιότητα σε περαιτέρω κλιμάκωση. Ειδικότερα, το Ισραήλ δεν θα περιοριστεί στη διπλωματική κεφαλαιοποίηση της ιρανικής επιθετικότητας. Για παράδειγμα, η σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αποσκοπεί περισσότερο στην έκθεση εκείνων των κυβερνήσεων που διατηρούν αμφιλεγόμενη στάση απέναντι στην ιρανική επιθετικότητα, παρά σε κάποια προσδοκία της ισραηλινής κυβέρνησης για χειροπιαστά αποτελέσματα. Άλλωστε, οι απειλές της Τεχεράνης προς το Ισραήλ είναι ουσιωδώς υπαρξιακές και συνεπώς η απόδειξη πως η ισραηλινή επικράτεια βρίσκεται εντός του βεληνεκούς των πυραυλικών δυνατοτήτων της Τεχεράνης, δεν αφήνει χώρο ή χρόνο για τη διπλωματία ή για αποτελεσματικές διεθνείς κυρώσεις.

Θα πρέπει, λοιπόν, να θεωρήσουμε βέβαιη την επιλογή του Ισραήλ να πλήξει στόχους στο έδαφος του Ιράν. Οι δε στόχοι δεν θα είναι απαραίτητα ισοδύναμοι∙ με άλλα λόγια, το Ισραήλ δεν θα περιοριστεί στην προσβολή των αεροδρομίων απ’ όπου απογειώθηκαν τα μη-επανδρωμένα αεροχήματα ή των συστημάτων εκτόξευσης των πυραύλων. Επομένως, δεν πρέπει να αποκλειστεί ένα προληπτικό χτύπημα σε βάρος των εγκαταστάσεων, όπου αναπτύσσεται το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Φυσικά, πρόκειται για μια δύσκολη επιχείρηση, και η επιτυχία της δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, κυρίως λόγω της ιρανικής αεράμυνας και της απόστασης που χωρίζει τα δύο κράτη.

Ωστόσο, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει –ίσως μόνο η τεχνολογία– από τις 9 Ιουνίου 1981, όταν ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μεναχέμ Μπέγκιν, ανακοίνωνε την καταστροφή του υπό κατασκευή ιρακινού πυρηνικού αντιδραστήρα στο Όσιρακ, λίγο έξω από τη Βαγδάτη, δυο μέρες νωρίτερα. Εκείνη η παράτολμη ισραηλινή επιχείρηση των οκτώ F-16 και έξι F-15 που διέσχισαν 1000 χλμ σε ιορδανικό, σαουδαραβικό και ιρακινό εναέριο χώρο αντίστοιχα, και έφθασαν κυριολεκτικά στην πόρτα του Προεδρικού Μεγάρου του Σαντάμ Χουσείν, την εποχή που ο στρατός του Ιράκ θεωρούνταν ο πέμπτος μεγαλύτερος στον κόσμο, είναι μάλλον η πρώτη περίπτωση εφαρμογής του δόγματος του προληπτικού χτυπήματος.

Σύμφωνα με το Δόγμα Μπέγκιν, το Ισραήλ δεν θα παραμείνει άπραγο απέναντι στην προοπτική, οι εχθροί του να αποκτήσουν όπλα μαζικής καταστροφής, και ιδιαίτερα πυρηνικά όπλα. Αν και το Συμβούλιο Ασφαλείας –συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ– καταδίκασε το Ισραήλ για την επίθεση στο Όσιρακ, αυτό δεν συνεπάγεται ότι αρκετοί δεν επιδοκίμασαν ανεπίσημα τη συγκεκριμένη ενέργεια. Άλλωστε, η αξία της επίθεσης στο Όσιρακ φάνηκε δέκα χρόνια αργότερα, όταν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Καταιγίδα της Ερήμου» για την απελευθέρωση του Κουβέιτ από τον ιρακινό στρατό κατοχής, ο Σαντάμ Χουσεΐν προσπαθούσε να σύρει το Ισραήλ σε πόλεμο με μαζικές πυραυλικές επιθέσεις στην επικράτειά του. Το Δόγμα Μπέγκιν εφαρμόσθηκε ξανά το 2007 στη Συρία, όταν το Ισραήλ κατέστρεψε τον πυρηνικό αντιδραστήρα που κατασκεύαζε το καθεστώς Άσαντ στο Ντέιρ Αλ-Ζορ. Και μάλλον θα το εφαρμόσει ξανά, γιατί όπως φαίνεται, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική απέναντι στο καθεστώς της Τεχεράνης.

*Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης, Αναπλ. Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Νομική ΑΠΘ
Το άρθρο συντάχθηκε τη Δευτέρα 15 Απριλίου 2024