Στα μεγάλα κεντρικά ιδρύματα, οι τεράστιες ελλείψεις σε υποδομές επισκιάζονται από εικόνες παραβατικότητας και αδιαφορίας για την έστω τυπική συντήρηση των χώρων όπου φιλοξενούνται οι φοιτητές. Στα περιφερειακά ιδρύματα μεγάλων πανεπιστημίων, όπου συνήθως δεν υφίσταται τόσο έντονο πρόβλημα παραβατικότητας, τα νούμερα καταδεικνύουν με τον πιο έντονο τρόπο την αδυναμία ανταπόκρισης στη φοιτητική μέριμνα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μόνο στα τμήματα του Βόλου φοιτούν πάνω από 10.000 φοιτητές, εκ των οποίων μόνο 40 άτομα μπορούν να εξυπηρετηθούν, καθώς τόσα είναι τα διαθέσιμα δωμάτια. Σε άλλες πόλεις, στις οποίες υπάρχουν τμήματα του πανεπιστημίου, όπως τα Τρίκαλα, δεν προβλέπονται καθόλου υποδομές.
Αν και πρόκειται για μια παθογένεια, η οποία πρωταγωνιστεί στον δημόσιο διάλογο αλλά όχι στη λήψη πρωτοβουλιών, η έκρηξη των ενοικίων εντείνει το πρόβλημα των φοιτητών.
Πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις, που μίλησαν στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, μετέφεραν απλώς την υπομονή τους για την ανέγερση νέων εστιών που θα καλύψουν μια τεράστια ανάγκη. Βέβαια, όλα αυτά αναμένονται μετά το 2026.
«Δυστυχώς, η κατάσταση στην Κρήτη δεν είναι καθόλου καλή. Εξυπηρετούμε 300 με 340 φοιτητές στο Ρέθυμνο, ενώ στο Ηράκλειο έχουμε μόλις 150 άτομα», περιγράφει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Κοντάκης.
Το 2018 μια μεγάλη φωτιά ξέσπασε στην εστία του Ηρακλείου προκαλώντας τεράστιες ζημιές. Το κτίριο κρίθηκε κατεδαφιστέο και την ίδια χρονιά υπήρξαν δεσμεύσεις από την τότε κυβέρνηση για την ανέγερση νέων 3.000 κατοικιών σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο.
Τέσσερα χρόνια μετά, ένας πολύ μικρός αριθμός φοιτητών μένει ακόμα σε ξενοδοχεία, με το έργο, όπως όλα δείχνουν, να βρίσκεται πλέον στην τελική φάση για υπογραφή.
Πλέον, η δυναμικότητα των νέων εστιών υπολογίζεται ότι θα εξυπηρετεί 5.000 άτομα, με τις αισιόδοξες προβλέψεις να κάνουν λόγο για ολοκλήρωση της ανέγερσής τους στα επόμενα τρία χρόνια.
Παρόμοια κατάσταση περιγράφει και ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Πετράκος, υπεύθυνος για το έργο των νέων εστιών.
«Είμαστε πλέον το τρίτο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας με 50.000 φοιτητές στο σύνολο. Τα δωμάτια που παρέχουμε είναι μόλις 40 για 10.000-15.000 φοιτητές στον Βόλο. Στη Λάρισα και τα Τρίκαλα, όπου έχουμε πανεπιστημιακά τμήματα, δεν υπάρχουν καθόλου εστίες. Στην περίπτωση της Λαμίας, εξυπηρετούμε 200 με 300 άτομα, και αυτό γιατί με την προσάρτηση του ΤΕΙ και τη δημιουργία νέων τμημάτων αποκτήσαμε ένα ακόμα κτίριο. Στην Καρδίτσα έχουμε ελάχιστα δωμάτια για τους φοιτητές».
Μπορεί τα περιφερειακά ιδρύματα να μην αντιμετωπίζουν σε μεγάλο βαθμό πρόβλημα με καταλήψεις, όμως οι υποδομές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με φθορές που έχουν προκύψει και δεν έχουν αποκατασταθεί λόγω υποχρηματοδότησης.
«Δεν έχουμε πρόβλημα παραβατικότητας, αλλά… παλαιότητας», αναφέρει ο κ. Πετράκος.
Βέβαια, στην περίπτωση της Κρήτης υπάρχει μία ομάδα 20 φοιτητών που εδώ και αρκετό καιρό δεν παραδίδει δικαιολογητικά για την παραμονή της στις εστίες, καταλαμβάνοντας έναν χώρο που θα μπορούσε να δοθεί σε νέους φοιτητές.
Φυσικά, στην περίπτωση των μεγάλων αστικών κέντρων τα προβλήματα είναι πολλαπλάσια. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής εξυπηρετεί ένα ελάχιστο ποσοστό από τους 5.500 φοιτητές που δέχεται κάθε χρόνο και βρίσκεται στην αναμονή για τη δημιουργία νέων εστιών που θα καλύψουν τις ανάγκες για 1.500 φοιτητές.
Στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο οι λεγόμενες παλιές εστίες, που βρέθηκαν πρόσφατα στην επικαιρότητα λόγω της αστυνομικής επέμβασης, καθώς δεκάδες δωμάτια είχαν καταληφθεί από κακοποιούς, αναμένεται και αυτές να ανακαινιστούν προσφέροντας 500 επιπλέον κλίνες σε φοιτητές του ΕΜΠ.
Στην πλειονότητά τους πρόκειται για κτίρια δεκαετιών, που σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Η εγκατάλειψή τους και το ελλιπές καταστατικό λειτουργίας τους είναι αυτά που, σύμφωνα και με τους φοιτητές αλλά και τις διοικήσεις των πανεπιστημίων, έχουν οδηγήσει τις εστίες στο να βρίσκουν καταφύγιο παραβατικές ή και εγκληματικές συμπεριφορές.
«ΜΠΑΛΑΚΙ» ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ
Αποκατάσταση ζημιών και συντήρηση
Ο κατακερματισμός των ευθυνών μεταξύ ΙΝΕΔΙΒΙΜ και πανεπιστημίων και η αμηχανία των διοικήσεων πολλές φορές να αντιμετωπίσουν φαινόμενα κατάχρησης της φοιτητικής μέριμνας από τους φοιτητές είναι δύο βασικοί λόγοι που στις φοιτητικές εστίες δεν έχουν υλοποιηθεί σημαντικές πρωτοβουλίες.
Το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, που έφερε ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ ιδρύματος και φοιτητών, το οποίο προβλέπει ενοίκιο και ευθύνη φοιτητών για τυχόν ζημιές, τις οποίες θα κληθούν να πληρώσουν, είναι μια θετική πρωτοβουλία για να καταπολεμηθεί το φαινόμενο βανδαλισμών από φοιτητές.
Ομως, δεν είναι πάντα υπαίτιοι οι φοιτητές, οι οποίοι έχουν προβεί σε πλείστες διαμαρτυρίες κατά καιρούς για την ελλιπή συντήρηση των υποδομών στις φοιτητικές εστίες, καταγγέλλοντας ότι σε κάποιες περιπτώσεις, μεταξύ αυτών στις παλιές εστίες του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ, «τους έχουν αφήσει στην τύχη τους».
Σε όλα τα παραπάνω η υποχρηματοδότηση είναι το κυριότερο πρόβλημα που προβάλλουν τόσο οι φοιτητές όσο και οι διοικήσεις των πανεπιστημίων, με τις δεύτερες κατά καιρούς να συμμετέχουν στο «παιχνίδι» με το «μπαλάκι» των ευθυνών μεταξύ αυτών και του ΙΝΕΔΙΒΙΜ, του φορέα που είναι αρμόδιος για τις εστίες.
ΝΕΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑ
Πώς θα αποκτήσουν «σπίτι» οι φοιτητές
Οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ σημαντικοί για τα πανεπιστήμια, καθώς περιμένουν να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τα έργα ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) με σημαντική ενίσχυση της φοιτητικής στέγασης και ορίζοντα ολοκλήρωσής τους μέχρι το 2027.
Οι νέες εστίες, εφόσον εμπλέκεται ο ιδιωτικός τομέας, θα έχουν κανονισμούς αλλά και την υποχρέωση της άμεσης αποκατάστασης ζημιών, δύο παράμετροι που εκλείπουν από τις ήδη υπάρχουσες εστίες.
Μέχρι τότε το υπουργείο Παιδείας έχει προχωρήσει σε πρωτοβουλίες, ώστε να ενισχύσει τους φοιτητές που φοιτούν μακριά από τον τόπο κατοικίας τους:
Οι φοιτητές που δικαιούνται το στεγαστικό επίδομα θα δουν αύξηση 50% στο ποσό, καθώς αυτό αυξάνεται στα 1.500 ευρώ, αντί 1.000 ευρώ που ίσχυε μέχρι πέρσι.
- Οσοι από τους φοιτητές επιλέξουν να συγκατοικήσουν, το επίδομα θα αυξηθεί κατά 100%, με 2.000 ευρώ να αντιστοιχούν στον κάθε φοιτητή.
- Το φοιτητικό επίδομα ήδη από την προηγούμενη χρονιά δίδεται σε φοιτητές ΑΕΙ αλλά και σε σπουδαστές δημοσίων ΙΕΚ, εφόσον πληρούν τα κριτήρια.
- Επιπλέον, στο πλαίσιο στήριξης των ακριτικών πανεπιστημίων, το υπουργείο Παιδείας έχει ήδη διευρύνει τα εισοδηματικά κριτήρια για τους φοιτητές που φοιτούν στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και τo Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης από 30.000 σε 40.000 ευρώ για τους δικαιούχους του επιδόματος.
Επίσης, οι πρώτες εστίες που αναμένεται να ανεγερθούν είναι στα Πανεπιστήμια Δυτικής Μακεδονίας, Δυτικής Αττικής, Κρήτης.
Το έργο θα είναι Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα (ΣΔΙΤ) και στο σύνολό τους και οι πέντε φοιτητικές εστίες θα έχουν δυναμικότητα 8.150 κλινών, συνολικού εκτιμώμενου κόστους κατασκευής άνω των 540 εκατ. ευρώ. Το χρονοδιάγραμμα για το έργο προβλέπει την ολοκλήρωση της ανέγερσης εντός του 2027.
Παράλληλα, τρέχουν και άλλα έργα σε πανεπιστήμια της χώρας, όπως στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, όπου το έργο περιλαμβάνει και εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδομές, στο Πανεπιστήμιο της Θράκης, μαζί με ερευνητικές υποδομές.