Ο επιχειρηματικός κόσμος του Ωνάση αποκαλύπτεται μέσα από το πρώτο ταξινομημένο και καταλογογραφημένο αρχείο ελληνόκτητου επιχειρηματικού ομίλου υπό τον τίτλο «Ιστορία των Επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975». Πρόκειται για έναν τόμο 700 σελίδων, που ξεδιπλώνει τη δαιδαλώδη λειτουργία του πολυεθνικού ομίλου, που ξεκινάει από τα τέλη του 19ου αιώνα και εκτείνεται σε πέντε ηπείρους, έξι δεκαετίες και επτά θάλασσες – καρπό συνεργασίας του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών και τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης».
Σπάνια περίπτωση
«Για τον ενημερωμένο αναγνώστη, ο οποίος θέλει να εμβαθύνει στην ιστορία του Ιδρύματος Ωνάση και αναπόφευκτα στο παρελθόν της ελληνικής ναυτιλίας, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε μία βασική αρχή, οι μεγάλοι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις προσδιορίζονται από την προσωπικότητα του ιδρυτή τους. Το ίδιο ισχύει και για ολόκληρα κράτη», σημειώνει στο πρόλογό του ο πρόεδρος του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», Αντώνης Παπαδημητρίου, επισημαίνοντας πως είναι σπάνιες οι εφοπλιστικές περιουσίες που όχι όνο επιβιώνουν σχεδόν πενήντα χρόνια μετά τον θάνατο του ιδρυτή τους, αλλά και πολλαπλασιάζουν τη συνολική αξία και αναπτύσσουν παράλληλα κοινωφελή δράση. «Αυτό το οφείλουμε στη νοοτροπία, στο επιχειρηματικό DNΑ του ίδιου του Αριστοτέλη Ωνάση», σημειώνει ο κ. Παπαδημητρίου.
Για όσους γνωρίζουν σημεία της πορείας και της προσωπικότητας του Αριστοτέλη Ωνάση, η πρωτοποριακή έκδοση, ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη με σπάνια στοιχεία και πτυχές του Αριστοτέλη Ωνάση, αποτελεί μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να γνωρίσουμε την πορεία του σπουδαιότερου Ελληνα επιχειρηματία του 20ού αιώνα. Από τη ζωή της οικογένειάς του στη Σμύρνη και την επιχειρηματική δραστηριότητά του στη σύγκρουση με το εφοπλιστικό κατεστημένο και τις καινοτόμες προτάσεις του για την ελληνική οικονομία. Ξεχωριστά κεφάλαια αφορούν την πρωτοποριακή επιχειρησιακή διαχείριση και οργάνωση του ομίλου, καθώς και την εμπορική τραπεζική. Στοιχεία εκ των οποίων παρέμεναν αδημοσίευτα και τα οποία συγκέντρωνε ο κ. Παπαδημητρίου εδώ και χρόνια φωτίζουν πτυχές και για τη σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ολυμπιακή Αεροπορία 1956-1974, αλλά και για την ΩΜΕΓΑ Βιομηχανικών Επενδύσεων Α.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, ο παρών συναρπαστικός τόμος δίνει τη δυνατότητα να δούμε -όπως λέει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η επιμελήτρια του επιστημονικού λευκώματος, η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης, διευθύντρια Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας, καθώς και επικεφαλής του Κέντρου Ναυτιλιακής Ιστορίας ΙΜΣ-ΙΤΕ, Τζελίνα Χαρλαύτη– την καταγραφή της παγκοσμιοποιημένης επιχειρηματικής δράσης και τις καινοτομίες του Αριστοτέλη Ωνάση, που ξεκίνησε το 1924, πριν από 100 χρόνια, πενήντα χρόνια λειτουργίας με τον Αριστοτέλη Ωνάση και άλλα πενήντα χρόνια με την επιχειρηματική οικογένεια Ωνάση.
Στην ερώτηση τι σηματοδοτεί για την ιστορία της ναυτιλίας το πρώτο ταξινομημένο και καταλογογραφημένο αρχείο ελληνόκτητου επιχειρηματικού ομίλου η κ. Χαρλαύτη αναφέρει: «Ελπίζω ότι σηματοδοτεί την αρχή της ευαισθητοποίησης του ελληνικού εφοπλισμού για την ιστορία της μεγαλύτερης ναυτιλίας του κόσμου και της Ευρώπης. Η μάχη με την καθημερινότητα των στελεχών των επιχειρήσεων και των πλοιοκτητών τούς κάνει να ξεχνούν ή να υποβαθμίζουν τα επιχειρηματικά έγγραφα και να πολτοποιούν πολύτιμα αρχεία».
Η δημιουργία του αρχείου Ωνάση -όπως επισημαίνει η επιμελήτρια- αποτελεί τομή στην πορεία της ιστορίας των επιχειρήσεων στη χώρα μας και πρωτοπορία στον χώρο των ελληνόκτητων ναυτιλιακών επιχειρήσεων.
«Αν η ελληνόκτητη ναυτιλία είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο από τη δεκαετία του 1970, οφείλεται σε εφοπλιστές σαν τον Αριστοτέλη Ωνάση που την έφτασαν στην κορυφή. Παρά όμως αυτήν τη διάκρισή της, είναι η μοναδική ευρωπαϊκή ναυτιλία που δεν διαθέτει άλλα ιδιωτικά αρχεία για τη μελέτη των ναυτιλιακών επιχειρήσεων που αποτελούν την αιχμή του δόρατος της ελληνικής επιχειρηματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενα αρχείο είναι θεματοφύλακας της μνήμης, της μνήμης μιας επιχείρησης, ενός οργανισμού, ενός τόπου, ενός λαού. Δείχνει σεβασμό στη μνήμη και τον πολιτισμό, σε εκείνους που μας έκαναν ό,τι είμαστε», μας εξηγεί.
Οραμα
Πριν από 100 χρόνια ξεκίνησε το όραμά του ο Αριστοτέλης Ωνάσης, που έφυγε από τη ζωή το 1975. «Αυτό που καθορίζει την επιτυχία ενός επιχειρηματία είναι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Οι εξωγενείς παράγοντες έχουν να κάνουν με το διεθνές και εθνικό περιβάλλον που κινείται ένας επιχειρηματίας και με τις οικονομικές και πολιτικές συγκυρίες. Η είσοδος του Ωνάση στη ναυτιλιακή βιομηχανία τη δεκαετία του 1930 συνέπεσε με τη μεταβατική εποχή της ναυτιλίας στην παγκόσμια οικονομία, με την παρακμή των γιγάντιων βρετανικών ναυτιλιακών επιχειρηματικών ομίλων και την άνοδο του πετρελαίου ως κύριας πηγής ενέργειας. Οι ενδογενείς παράγοντες έχουν να κάνουν με την επιχειρηματικότητα. Ο Ωνάσης με ιδιαίτερη επιχειρηματική οξύνοια και επιμονή χαρακτηρίστηκε από τη σωστή λήψη κρίσιμων αποφάσεων για διάφορες επιχειρηματικές δράσεις σε κρίσιμες περιόδους που ενείχαν ρίσκο και αβεβαιότητα είτε για την είσοδο είτε για την έξοδο από αυτές. Χρησιμοποιώντας την ελληνική και βορειοευρωπαϊκή ναυτιλιακή τεχνογνωσία με αμερικανικές επιχειρηματικές πρακτικές καινοτόμησε στην παγκόσμια ναυτιλία», σημειώνει η επιμελήτρια του λευκώματος.
Ο ανταγωνισμός με τον Στ. Νιάρχο
Ο τόμος διατρέχει και την ιστορία της εποχής στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις σελίδες του «συναντώνται» ο κορυφαίος Αριστοτέλης Ωνάσης αλλά και ο ισχυρότερος ανταγωνιστής του, Σταύρος Νιάρχος. Σκιαγραφείται ο σφοδρός ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ομίλων, αλλά και οι σχέσεις τους με την πολιτική και τα πολιτικά πρόσωπα της εποχής. Ξεδιαλύνεται η μεγαλύτερή τους διαμάχη από την υπόθεση των Λίμπερτι, αλλά και η υπόθεση με την ίδρυση ναυπηγείων μόλις πέντε μήνες μετά την ανάληψη των αεροπορικών συγκοινωνιών από τον Ωνάση.
«Πουλάνε»
«Η σύγκρουσή τους και ο ανταγωνισμός τους έχουν, κατά τη γνώμη μου, διογκωθεί στον Τύπο και τη βιβλιογραφία επειδή… πουλάνε, αν μπορώ να το πω έτσι. Ο Ωνάσης με τον Νιάρχο έκαναν στενή παρέα, το διάστημα 1942-1946, στη Νέα Υόρκη και μετά έγιναν συγγενείς, μιας και ο ένας παντρεύτηκε την Τίνα Ωνάση το 1946 και ο άλλος την Ευγενία Ωνάση το 1947, ενώ πεθερός τους ήταν ο εξαιρετικά ισχυρός και πολύ πιο πλούσιος από αυτούς Σταύρος Λιβανός», μας λέει η κ. Χαρλαύτη και επισημαίνει ότι προφανώς συνομιλούσαν μεταξύ τους και αντάλλασσαν επιχειρηματικές ιδέες.
«Συνεργάστηκαν επιχειρηματικά στην Αμερική το 1946-1947 και πάλι το 1950-1951 για την αγορά γερμανικών ναυπηγείων. Η σύγκρουση ήρθε το 1954, όταν ο Ωνάσης με μία άνευ προηγουμένου συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία θέλησε να μονοπωλήσει τη μεταφορά του σαουδαραβικού πετρελαίου. Εκεί ο Νιάρχος βοήθησε τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες για την ακύρωση αυτής της συμφωνίας που ήταν εναντίον και των δικών του συμφερόντων. Την ίδια εποχή είχαν επιχειρηματικό ανταγωνισμό για την αγορά των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και των ελληνικών αερογραμμών, που ολοκληρώθηκαν και οι δύο το 1956 επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή».
Αντίληψη, καινοτομία και ανθρώπινες σχέσεις, το τρίπτυχο της επιτυχίας
Σύμφωνα με την επιμελήτρια του επιστημονικού λευκώματος, Τζελίνα Χαρλαύτη, τρία είναι τα χαρακτηριστικά που έκαναν μοναδικό -επιχειρηματικά- τον Αριστοτέλη Ωνάση.
«Το πρώτο ήταν η αντίληψη, η επιβίωση και η προσαρμοστικότητα σε διάφορα θεσμικά περιβάλλοντα. Με ένα σημαντικό οικογενειακό εμπορικό υπόβαθρο, βασική εμπορική μόρφωση και γλωσσικές δεξιότητες, χωρίς πατρίδα από τα 18 του χρόνια, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έγινε αμέσως πολίτης του κόσμου και του έδωσε τη γνώση και την ευελιξία να αξιοποιήσει τα διαφορετικά θεσμικά εθνικά περιβάλλοντα στην Αμερική και την Ευρώπη.
Το δεύτερο είναι η επιχειρηματική καινοτομία. Η βασική καινοτομία του Ωνάση είναι ότι σχημάτισε, ανέπτυξε και εδραίωσε το σύγχρονο μοντέλο ιδιοκτησίας και διαχείρισης της παγκοσμιοποιημένης ναυτιλιακής εταιρίας χρησιμοποιώντας υπεράκτιες εταιρίες και διάφορους πόλους διαχείρισης. Ηταν αποδεδειγμένα ο πρώτος που άνοιξε τις χρηματοπιστωτικές αγορές των Ηνωμένων Πολιτειών για τη χρηματοδότηση πλοίων, ενώ εισήγαγε επιπλέον προηγμένες μεθόδους χρηματοδότησης πλοίων σε διεθνές επίπεδο, που αποτέλεσαν τη βάση χρηματοδοτήσεων όχι μόνο πλοίων αλλά και εναέριων και χερσαίων μέσων μεταφοράς.
Το τρίτο είναι ότι ανέπτυξε υγιείς ανθρώπινες και επαγγελματικές σχέσεις τόσο με τα κορυφαία στελέχη, τους υπαλλήλους των γραφείων του όσο και με τους (κυρίως Ιθακήσιους) ναυτικούς των πλοίων του. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη και αφοσίωση στους ανθρώπους του τον χαρακτήρισαν».
Ξεχωριστό κεφάλαιο για τη θαλαμηγό «Χριστίνα»
«Ποτέ ίσως πλοίο αναψυχής δεν έγινε το σήμα κατατεθέν ενός επιχειρηματία. Στο σύνολο της ζωής του πλοίου, που ταυτίστηκε μαζί του και έγινε κυρίαρχο τμήμα της λάμψης του, ο Ωνάσης από το 1954 μέχρι το 1974 έκανε 50 μεγάλες κρουαζιέρες κυριολεκτικά οργώνοντας τη Μεσόγειο από άκρη σε άκρη και τον Κεντρικό Ατλαντικό από τα Κανάρια Νησιά μέχρι την Καραϊβική. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο χρησιμοποίησε το “Χριστίνα”, εκτός της απόλαυσης του ιδίου και της οικογένειάς του, για την κοινωνική και την πολιτική του δικτύωση και την προσωπική του προβολή. Στο αρχείο Ωνάση υπάρχει το πλήρες αρχείο για το “Χριστίνα”, από τα ημερολόγια του πλοίου μέχρις τις λίστες των διακεκριμένων επιβατών της θαλαμηγού από τον κόσμο της αριστοκρατίας, των επιχειρήσεων, των τεχνών και της πολιτικής».
Ειδήσεις σήμερα
Ζώδια της εβδομάδας: Οι προβλέψεις για οικονομικά και σχέσεις – Τι φέρνει το τέλος του καλοκαιριού
Ροή Ειδήσεων 
