Ο φόβος είναι υπαρκτός, καθώς καλλιεργείται και από συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη για προεκλογική χρήση αλλά οι πηγές του εντοπίζονται λιγότερο στις… πολεμικές ιαχές της γείτονος και περισσότερο στα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα της Δύσης.

Η Τουρκία βρέθηκε για ακόμη μία φορά στο ρόλο που γνωρίζει πολύ καλά, εκείνον του… νταή που αφενός προσφέρει προστασία επ’ αμοιβή, αφετέρου ζητά ολοένα και μεγαλύτερα ανταλλάγματα και, αν δεν τα λάβει, φωνάζει πως θα το πληρώσει ακριβά ο «πελάτης». Στο ρόλο του πελάτη βρίσκεται επισήμως εδώ και ένα χρόνο η Ευρωπαϊκή Ενωση μετά την κοινή ευρωτουρκική δήλωση (που ονομάστηκε συμφωνία, αν και δεν υπάρχει πουθενά ως γραπτό κείμενο) για την αντιμετώπιση του προσφυγικού που ξεκίνησε να ισχύει στις 20 Μαρτίου 2016. Από τις βασικές προβλέψεις της συμφωνίας προέκυπτε ότι οι πρόσφυγες εγκλωβίζονται στην Ελλάδα και από εδώ επιστρέφονται στην Τουρκία εάν δεν πάρουν άσυλο στη χώρα μας. Επίσης, ανάλογα με τον αριθμό εκείνων που επιστρέφονται στην Τουρκία, ίσος αριθμός προσφύγων θα μετεγκαθίσταται σε ευρωπαϊκές χώρες. Τέλος, η Ε.Ε. θα πρόσφερε αρχικώς βοήθεια 3 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Τουρκία και θα απελευθέρωνε τη βίζα για Τούρκους πολίτες. Αυτά τότε.

Στην πράξη ελάχιστα συνέβησαν από τις βασικές προβλέψεις. Η Ελλάδα και ειδικά τα νησιά υπέστησαν τρομερή πίεση, καθώς έφθασαν να κρατούν στα εδάφη τους διπλάσιο κόσμο από εκείνον που χωρούσε στα hotspots. Οι επιστροφές στην Τουρκία έπειτα από ένα χρόνο είναι μόλις 916 βάσει της συμφωνίας. Η Τουρκία έλαβε μεγάλο μέρος των κονδυλίων αλλά εξεμάνη αρκετά νωρίς όταν αντελήφθη πως δεν πρόκειται να απελευθερωθεί η βίζα. Τότε ήταν μια πρώτη αφορμή να απλωθεί τρόμος στην Ευρώπη. Η Τουρκία είναι η χώρα με το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, καθώς ξεπερνούν πλέον τα 3,5 εκατομμύρια, και η απειλή πως «ο Ερντογάν θα ανοίξει τις στρόφιγγες» να πλημμυρίσει πρόσφυγες η Ευρωπαϊκή Ενωση έγινε διεθνές σλόγκαν.

Σε αυτό συνέβαλαν οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι αλλά πρώτη και καλύτερη η ελληνική κυβέρνηση με τον αρμόδιο υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννη Μουζάλα, να λέει και να επιμένει ότι ήταν η συμφωνία που έριξε τις αφίξεις από τις 6.000-7.000 την ημέρα, το 2015, στα 50-100 άτομα. Με τον τρόπο αυτό, ο κ. Μουζάλας διόγκωνε υπέρμετρα το ρόλο της Τουρκίας, καθώς το λογικό συμπέρασμα ήταν ότι είχε βρεθεί ένας τρόπος ώστε οι τουρκικές Αρχές να σταματούν τα καραβάνια των προσφύγων. Με την ίδια λογική, η ελληνική πλευρά έδειχνε να υποβαθμίζει εντελώς το βασικό γεγονός του περσινού χειμώνα, δηλαδή το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου μέσω της Ειδομένης προς τη Βόρεια Ευρώπη.

Τα όσα ακολούθησαν είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Η Ελλάδα ανεδείχθη για μία ακόμη φορά ως το «μαύρο πρόβατο», που, αφενός μεν, δεν μπορεί να φτιάξει στοιχειώδεις υποδομές για να μην πεθαίνουν οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες από το κρύο, αφετέρου δε, κρίνεται ύποπτη πως τους αφήνει να εξαφανιστούν χωρίς πλέον να… λιάζονται. Αργότερα ακολούθησαν οι κατηγορίες ότι έχουμε λάβει έναν πακτωλό χρημάτων -πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ- τον οποίο σκορπίζουμε σε διορισμούς, προμήθειες και ΜΚΟ. Και η Τουρκία; Δεν σταμάτησε να εκμεταλλεύεται κάθε δυνατή αφορμή για να εξακοντίσει απειλές.

Αρχικά ήταν η πρόθεση της Ε.Ε. να μην απελευθερώσει τη βίζα για επισκέψεις Τούρκων. Μετά ακολούθησαν η κρίση του καλοκαιριού και το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου. Στη συνέχεια, η άρνηση της Ελλάδας να εκδώσει στην Τουρκία τους 8 Τούρκους αξιωματικούς. Το κρεσέντο προέκυψε τις τελευταίες μέρες με την άρνηση της Γερμανίας και της Ολλανδίας να επιτρέψουν σε εκπροσώπους της Αγκυρας να πραγματοποιήσουν πολιτικές εκδηλώσεις επί ευρωπαϊκού εδάφους εν όψει του δημοψηφίσματος που θέλει ο Ερντογάν για να απογειώσει τις εξουσίες του. Ο ίδιος ο Ερντογάν άρχισε να μιλάει για επικράτηση ναζισμού στην Ευρώπη αλλά οι υπουργοί του το εξειδίκευσαν. «Η συμφωνία επανεισδοχής θα ακυρωθεί εκ των πραγμάτων. Ηδη δεν την εφαρμόζουμε. Εκείνοι κωλυσιεργούν με τις θεωρήσεις. Στο εξής δεν θα εφαρμόζουμε ούτε τη συμφωνία για το προσφυγικό. Δηλαδή το αξιολογούμε», απείλησε πρώτος ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

«Αν το θέλετε, μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο στους 15.000 πρόσφυγες που δεν σας στέλνουμε κάθε μήνα και να σας προκαλέσουμε ασφυξία», πήρε τη σκυτάλη ο υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, όπως μετέδωσε την Πέμπτη το πρακτορείο Anadolu προσθέτοντας χαρακτηριστικά: «Θα πρέπει να θυμάστε ότι δεν μπορείτε να κάνετε παιχνίδια στην περιοχή χωρίς να λαμβάνετε υπόψη σας την Τουρκία»!

 Οι αντιδράσεις, ο… μύθος και η κυβέρνηση που νομίζει ότι κάνει το καθήκον της

Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων μοιάζουν έως τώρα ψύχραιμες. Αναφέρονται στο γεγονός ότι οι νέες αφίξεις προσφύγων στην Ελλάδα παραμένουν χαμηλές. Κάποιοι άρχισαν να αναρωτιούνται εάν, τελικώς, η Τουρκία λάμβανε πραγματικά μέτρα για να εμποδίσει τους πρόσφυγες να φύγουν ώστε να μπορεί τώρα να τα καταργήσει. Βεβαίως, ουδείς αναρωτιέται επίσημα, καθώς κάτι τέτοιο θα ακύρωνε τα εύσημα που εισέπρατταν έως τώρα οι εμπνευστές της συμφωνίας. Εάν, όμως, πράγματι, παραδείγματος χάριν, η Τουρκική Αστυνομία συλλάμβανε πρόσφυγες στις ακτές και τους φυλάκιζε ή έπαιρνε σκληρά μέτρα κατά των παράνομων διακινητών, θεωρείται αδύνατον να μην είχε γίνει γνωστό κάποιο τέτοιο επεισόδιο που θα ξέφευγε από τα όρια για να θυμίσει «Εξπρές του μεσονυκτίου»…

Εν κατακλείδι, το «άνοιγμα της στρόφιγγας» από τον Ερντογάν είναι προς το παρόν περισσότερο «μύθος» που εξυπηρετεί τον ίδιον και όσους θέλουν να επιβιώσει η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η ίδια η Ε.Ε. δεν έχει λόγους να ανησυχεί ξέροντας πως η Ελλάδα θα αναλάβει τον εγκλωβισμό όσων καταφέρουν να φθάσουν. Στην Ελλάδα, οι κυβερνώντες μπορούν να χαίρονται ότι κάνουν το καθήκον τους, διορίζοντας ταυτόχρονα ημετέρους στο όνομα του προσφυγικού. Τους πρόσφυγες ουδείς τους ρωτά και όσο για τους υπολοίπους στην Ελλάδα, ας… φρόντιζαν να έχουν καλύτερες άκρες στην κυβέρνηση…

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

 [email protected]