Η περιπέτεια υγείας της βουλευτού της Νέας Δημοκρατίας, Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία ανακοίνωσε δημοσίως ότι πάσχει από πολλαπλό μυέλωμα, υπενθύμισε την εξέλιξη που υπάρχει στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του καρκίνου.

Σύμφωνα με όσα εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η κ. Ζένια Σαριδάκη – Ζώρα, MD PhD παθολόγος – ογκολόγος και πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων – Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), η ανοσοθεραπεία χρησιμοποιείται κάποια χρόνια σε επίπεδο κλινικών δοκιμών και στη χώρα μας, αλλά τα τελευταία πέντε χρόνια έχει γίνει μέρος της θεραπείας για αρκετούς όγκους.

Οι ανακαλύψεις του Αμερικανού Τζέιμς Αλισον και του Ιάπωνα Τασούκου Χόντζο (που τιμήθηκαν με Νόμπελ Ιατρικής το 2018) για το «ξεκλείδωμα» του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να αναγνωρίζει τα καρκινικά κύτταρα και να τα… εξουδετερώνει, έφεραν στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα περισσότερα «όπλα» στο μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται καρκίνος.

Πώς λειτουργεί

«Η ανοσοθεραπεία λειτουργεί με το να επιτρέπει στο ανοσοποιητικό να αναγνωρίσει τον όγκο του ως ξένο σώμα και να τον καταπολεμήσει, όπως καταπολεμά και τις λοιμώξεις», εξηγεί η κ. Σαριδάκη ως προς τον τρόπο δράσης των υποσχόμενων ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων. Σημειώνει δε ότι η Ελλάδα δεν υστερεί σε τίποτα από τον υπόλοιπο κόσμο όσον αφορά στην πρόσβαση σε θεραπείες νεοπλασμάτων. Ετσι, η ανοσοθεραπεία είναι η θεραπευτική επιλογή σε πολλές περιπτώσεις ογκολογικών ασθενών και διάφορους τύπους καρκίνου, με κυριότερους το μελάνωμα, τον καρκίνο του πνεύμονα, τον καρκίνο του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, της κεφαλής και τραχήλου.

Σε άλλους καρκίνους, όπως είναι ο καρκίνος του προστάτη ή του μαστού, δεν έχει ακόμη εφαρμογή. «Σε ορισμένους τύπους του καρκίνου του μαστού είμαστε στη φάση που αναμένουμε να ξεκινήσει ανοσοθεραπεία», σημειώνει η κ. Σαριδάκη, τονίζοντας αυτό που είναι σημαντικό να γνωρίζει ο κόσμος: «Σε λίγο θα χρησιμοποιείται σε όλους τους όγκους».

Η συγκεκριμένη μορφή θεραπείας έχει συνδράμει, ώστε να προσφερθούν λύσεις σε νεοπλάσματα με πολύ κακή πρόγνωση. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το μελάνωμα. «Υπάρχουν ασθενείς που είναι σαν να μην έχουν τίποτα και πάσχουν από καρκίνους που παλαιότερα θα τους είχαν οδηγήσει στον θάνατο πολύ γρήγορα. Βλέπουμε ακόμη και πλήρη εξάλειψη μεταστατικής νόσου. Δίνεται ευκαιρία για ίαση και έλεγχο που δεν θα είχαν οι ασθενείς», εξηγεί η πρόεδρος της ΕΟΠΕ.

Ερωτηθείσα εάν η ανοσοθεραπεία θα αντικαταστήσει την… παραδοσιακή χημειοθεραπεία, η παθολόγος – ογκολόγος επισημαίνει ότι πρόκειται για δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις που λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο και είναι και οι δύο χρήσιμες. Η χημειοθεραπεία καταστρέφει ό,τι πολλαπλασιάζεται γρήγορα (γι’ αυτό και οι ασθενείς χάνουν, για παράδειγμα, τα μαλλιά τους), η ανοσοθεραπεία μπορεί να είναι μια πιο ήπια θεραπεία, χωρίς αυτό να σημαίνει, όμως, ότι δεν υπάρχουν βαριές ανοσοπαρενέργειες. Τέτοιες είναι οι θυρεοειδίτιδες, οι κολίτιδες, οι πνευμονίτιδες. «Δεν νομίζω ότι θα αντικατασταθεί κάποια στιγμή η χημειοθεραπεία ούτε θα σταματήσουμε να την προτείνουμε. Το θέμα είναι να έχουμε όσο περισσότερα “όπλα” μπορούμε», είναι η εκτίμηση της κ. Σαριδάκη, η οποία σημειώνει: «Μελλοντικά μπορεί να ζήσουμε επιτεύγματα που τώρα ούτε που μπορούμε να φανταστούμε. Εάν με ρωτούσε κάποιος πριν από δέκα χρόνια εάν θα δουλέψει η ανοσοθεραπεία, πιθανόν να έλεγα όχι. Εφτασε από το έχει αποτέλεσμα σε έναν όγκο, να “λειτουργεί” παντού».

Σε συνδυασμό

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα φάρμακα της ανοσοθεραπείας μπορούν να χρησιμοποιούνται είτε μόνα τους είτε, ακόμη συνηθέστερα, σε συνδυασμό με στοχευμένες θεραπείες, πρόκειται συνήθως για καινοτόμα φάρμακα (π.χ. στον καρκίνο του νεφρού), ή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία (π.χ. στον καρκίνο του πνεύμονα). Το «μίγμα» φαρμάκων είναι η πιο συνηθισμένη πρακτική. Οι ασθενείς όταν πηγαίνουν για θεραπεία στο νοσοκομείο συνηθίζουν να λένε πως πάνε για χημειοθεραπεία, ενώ είναι πολύ πιθανό να υποβάλλονται ταυτόχρονα και σε ανοσοθεραπεία, γι’ αυτό και η τελευταία μπορεί να μην είναι τόσο ευρέως γνωστή στον κόσμο. Τόσο η μία θεραπεία όσο και η άλλη γίνονται μέσα στο νοσοκομείο με τη χορήγηση των κατάλληλων φαρμάκων, που είναι διαφορετικά ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου και τον όγκο. Οι ασθενείς στην Ελλάδα δεν αποκλείονται από την πρόσβαση στην ανοσοθεραπεία, την οποία και μπορούν να ακολουθήσουν εφόσον το κρίνει ο θεράπων ιατρός. «Ασφαλισμένοι και μη ασφαλισμένοι που χρειάζεται να λάβουν ανοσοθεραπεία υπάρχουν οι διαδικασίες και θα τη λάβουν», τονίζει η κ. Σαριδάκη.

Στην «πρώτη γραμμή» επιλογής και για το μυέλωμα

«Οταν ήμουν ειδικευόμενος γιατρός, το μυέλωμα είχε μέση επιβίωση 1,5 χρόνο, ενώ σήμερα η μέση επιβίωση είναι 5-7 έτη. Είναι το κακόηθες νόσημα με τη μεγαλύτερη εξέλιξη στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων τα τελευταία 15 χρόνια», αναφέρει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο αιματολόγος, καθηγητής Θεραπευτικής – Αιματολογίας και υπεύθυνος της Μονάδας Αυτόλογης Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», Ευάγγελος Τέρπος.

Το μυέλωμα ή πολλαπλό μυέλωμα τις τελευταίες ημέρες συζητείται έντονα, καθώς είναι η νόσος από την οποία πάσχει η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Ντόρα Μπακογιάννη. Σύμφωνα με τον κ. Τέρπο, πρόκειται για την πιο συχνή αιματολογική κακοήθεια, αν θεωρήσουμε ότι τα λεμφώματα δεν είναι μια νόσος. Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στο ευρύ κοινό, όπως άλλα αιματολογικά νεοπλάσματα, π.χ. η οξεία λευχαιμία ή τα λεμφώματα.

Η ανοσοθεραπεία είναι «πρώτης γραμμής» επιλογή για το πολλαπλό μυέλωμα, συνήθως σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα, κυρίως στοχευμένες θεραπείες. «Η χρήση ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων, και ιδιαίτερα μονοκλωνικών αντισωμάτων, συστήνεται συχνά στους αιματολογικούς καρκίνους και είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θεραπεία του μυελώματος», εξηγεί ο καταξιωμένος αιματολόγος.

Το πολλαπλό μυέλωμα αποτελεί κακοήθεια των πλασματοκυττάρων, δηλαδή των κυττάρων που φυσιολογικά παράγουν τα αντισώματα. Τα πλασματοκύτταρα βρίσκονται στον μυελό των οστών που παράγει τα κύτταρα του αίματος (τα λευκά αιμοσφαίρια και άλλα κύτταρα της άμυνας, τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια κ.λπ.). Η αναπαραγωγή των κακοήθων πλασματοκυττάρων μέσα στον μυελό των οστών εμποδίζει την ανάπτυξη και την ωρίμανση των φυσιολογικών αιμοποιητικών κυττάρων, με αποτέλεσμα να υπάρχει αναιμία, αλλά και απώλεια οστικής μάζας και βλάβες των οστών, που μπορούν να προκαλέσουν έντονο πόνο, κυρίως στη μέση ή σε άλλα σημεία της σπονδυλικής στήλης, και κατάγματα. Οι ασθενείς είναι ευαίσθητοι σε λοιμώξεις, ενώ νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να συμβεί στο 10-20% των ασθενών κατά τη διάρκεια της ασθένειάς τους. Σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων (συνήθως μέχρι την ηλικία των 65-70 ετών), η επιβίωση φτάνει περίπου τα δέκα χρόνια, ενώ η συνεχής ανάπτυξη νέων ανοσοθεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως των CAR-T κυτταρικών θεραπειών, προβλέπεται να αυξήσει ακόμη περισσότερο την επιβίωση των ασθενών με μυέλωμα.

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.