Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο εμφανίζεται σε όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα και δε σχετίζεται με καμία θρησκεία, φυλή, εθνικότητα.

Τα πρόσωπα της ενδοοικογενειακής βίας

Η ενδοοικογενειακή βία διακρίνεται σε λεκτική, σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία. Έχει μόνο ένα σκοπό, να υποβαθμίσει την οντότητα του ατόμου που τη δέχεται και να επιβάλλει την ανωτερότητα του ατόμου που την ασκεί. Η βία στην οικογένεια κινείται μεταξύ σιωπής, ανοχής και συγκάλυψης, παρά το γεγονός ότι αποτελεί εγκληματική ενέργεια.

Η ενδοοικογενειακή βία

Περιλαμβάνει διάφορες μορφές. Αρχικά, υπάρχει η βία κατά του/της συζύγου ή συντρόφου. Αυτή αφορά, βέβαια, περισσότερο την κακοποίηση των γυναικών από τους συζύγους/συντρόφους. Η κακοποίηση δεν είναι ένα ξαφνικό και τυχαίο περιστατικό, αλλά μια κατάσταση εδραιωμένη. Ειδικότερα μπορεί να πάρει τη μορφή της σωματικής κακοποίησης, που είναι και η πιο διαδεδομένη, και ξεκινάει με ένα απλό σπρώξιμο ή με ένα χαστούκι και συνεχίζει μέχρι και σε ξυλοδαρμό, πρόκληση εγκαυμάτων, πολλαπλά τραύματα, απόπειρα ανθρωποκτονίας. Επίσης, αρκετές φορές για να μην είναι εμφανής στους άλλους, η σωματική βία ασκείται σε εξαναγκασμό σε στέρηση τροφής, αυπνία, σε βασανισμό.

Η ψυχολογική βία

Είναι μια εξίσου σοβαρή μορφή, αν και η δράση της δεν επιφέρει άμεσα επιπτώσεις. Ο θύτης επιθυμεί την υποταγή και αποδυνάμωση του θύματος, την άσκηση ελέγχου και τη διατήρηση της κυριαρχίας. Εμφανίζεται ως λεκτική με την απεύθυνση εξυβριστικών φράσεων, ως οικονομική βία με την απαγόρευση της πρόσβασης είτε στο προσωπικό εισόδημα του θύματος, είτε στο οικογενειακό, ως προσβολή της προσωπικότητας, ως έλλειψη σεβασμού, ως άρνηση επικοινωνίας, ως καταδίωξη, ως άρνηση συνεύρεσης, ως μέσω εκφοβισμού.

Η σεξουαλική βία

Ασκείται κυρίως σε βάρος των γυναικών. Αναφέρεται στη βίαιη επιβολή και εξαναγκασμό σε συνουσία ή διενέργεια άλλων σεξουαλικών πράξεων και συνδέεται με την ακύρωση του δικαιώματος διάθεσης του θύματος.

Τα θύματα ανέχονται αυτή τη βία, σιωπούν και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφύγουν μια μελλοντική εκδήλωση. Σκέφτονται την οικογένεια που έχουν δημιουργήσει, τους προσωπικούς τους λόγους, τα παιδιά τους και δεν αντιδρούν. Η αδυναμία αντίδρασης ενισχύεται, ενώ η ανάγκη απόκρυψης της πραγματικότητας συμβάλλει στην παθητικοποίησή τους, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διαιωνίζεται και σταδιακά να παγιώνεται. Με αυτόν τον τρόπο μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο της κακοποίησης.

Βία κατά των παιδιών

Εκτός από τη βία εναντίον του/της συζύγου υπάρχει και η βία κατά των παιδιών. Αυτή εμφανίζεται όταν ο ένας ή περισσότεροι ενήλικες που έχουν αναλάβει τη φροντίδα ενός παιδιού, το παραμελούν συστηματικά και του προκαλούν σωματικές κακώσεις, ή σεξουαλικές κακώσεις, ή συνθήκες στέρησης σε τέτοιο βαθμό που να επιφέρουν σοβαρές σωματικές, νοητικές και συναισθηματικές διαταραχές ή ακόμα και τον θάνατο.

Ο ρόλος της καραντίνας

Η νέα πανδημία επιβάλλει το «Μένουμε Σπίτι» και να ζούμε σε καθεστώς καραντίνας για τον περιορισμό μετάδοσης του ιού. Από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και από τους αρμόδιους φορείς ακούγονται τα θετικά αποτελέσματα του εγκλεισμού. Όμως αυτό είναι η μια όψη του θέματος. Η άλλη εξαρτάται από τις συμπεριφορές που υπάρχουν και αναπτύσσονται μέσα στο σπίτι. Η ενδοοικογενειακή βία φαίνεται να αποκτά μεγαλύτερες διαστάσεις αυτή τη δύσκολη εποχή.

Το γεγονός πως οι άνθρωποι βιώνουν αυτόν τον εγκλεισμό, τους κάνει και αρχίζουν και νιώθουν έντονα αρνητικά συναισθήματα. Κυριαρχούνται από αβεβαιότητα, ανησυχία για το οικονομικό τους εισόδημα, άγχος, στρες. Όταν σε ένα σπίτι υπάρχουν και παιδιά, η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη λόγω του ότι οι γονείς μοιράζουν την μέρα τους και στη συνεχόμενη φροντίδα των παιδιών και στο συνδυασμό εργασίας από το σπίτι. Ένας άνθρωπος που έχει ασκήσει βία παλιότερα, κάτω από αυτές τις συνθήκες την ασκεί ευκολότερα και με μεγαλύτερη συχνότητα.

Πώς πρέπει να την αντιμετωπίσουν τα άτομα που την βιώνουν;

Στην περίπτωση που κάποιος άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με ενδοοικογενειακή βία τις ημέρες αυτές, θα πρέπει να πιστέψει στον εαυτό του, να εξωτερικεύσει τη δύναμη που είναι κρυμμένη μέσα του, να εμπιστευτεί κάποιον οικείο, να μοιραστεί τη δυσάρεστη εμπειρία και να απευθυνθεί σε κοινωνική υπηρεσία. Αν υπάρξει σωματική κακοποίηση, θα πρέπει να επισκεφτεί έναν ιατροδικαστή, προκειμένου να πιστοποιήσει τη βία. Όσον αφορά τα παιδιά, οποιοσδήποτε αντιληφθεί κάποια μορφή κακοποίησης παιδιών σε ένα οικογενειακό περιβάλλον, έχει χρέος να ενημερώσει τις κοινωνικές υπηρεσίες. Είναι υποχρέωση του γονέα, συγγενή, φίλου, γείτονα, δασκάλου, να διαφυλάσσει ένα ασφαλές περιβάλλον για όλα τα παιδιά απαλλαγμένο από κάθε μορφής βία. Για περαιτέρω στήριξη, οι ειδικοί ψυχικής υγείας βρίσκονται πάντα στη διάθεσή σας.

Από το περιοδικό «FΖΗΝ» που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής