Ο τουρκικός λαός αποφάσισε ότι δεν αρκούν τα «21 χρόνια Ερντογάν» -όπως είχε γράψει πριν από τις εκλογές η γερμανική εφημερίδα «FAZ»-, θεωρώντας αδιανόητο να εκλεγεί και πάλι ο ίδιος στην προεδρία. Η ηγεμονία του Ταγίπ Ερντογάν παρατείνεται, αφού ο Τούρκος ηγέτης κέρδισε στον δεύτερο γύρο των εκλογών τον αντίπαλο του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος ηγείτο της ενωμένης αντιπολίτευσης έξι κομμάτων.

Αυτή τη φορά οι δημοσκοπήσεις δεν έπεσαν έξω και προέβλεψαν τη νίκη του Ερντογάν στον β’ γύρο αλλά και τη μεγάλη συμμετοχή των ψηφοφόρων, που έφθασε στο 85%. Ο Ερντογάν έλαβε το 52% των ψήφων, ενώ ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου τερμάτισε με 48%. Στον πρώτο γύρο πριν από δύο εβδομάδες τα αποτελέσματα ήταν 49,51% για τον Τούρκο πρόεδρο, έναντι 44,88% της αντιπολίτευσης.

Με τη νίκη του ο Ερντογάν επιτυγχάνει να παραμείνει ο ηγέτης μιας μεγάλης χώρας, ύστερα από τρεις θητείες στον πρωθυπουργικό θώκο και δύο προεδρικές θητείες – θέλοντας λίγο ακόμη χρόνο για να ξεπεράσει το ρεκόρ του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία, που κυβερνά συνεχώς από το 2000.

Στην πρώτη επινίκια ομιλία του, ο Ερντογάν τραγούδισε όπως συνηθίζει, «Η αγάπη αυτή δεν τελειώνει», ευχαρίστησε το λαό και είπε απευθυνόμενος στον αντίπαλό του «bye-bye, Κεμάλ»!

Ο Ερντογάν έπαιξε το χαρτί του εθνικισμού, του μεγαλοϊδεατισμού, της πόλωσης και της υποσχεσιολογίας, προβάλλοντας τα επιτεύγματα της «δικής του Τουρκίας» στους αμυντικούς εξοπλισμούς, στην αντιπαράθεση με την Ελλάδα. Πρόσφατα, αύξησε τον κατώτατο μισθό και τις συντάξεις, διεύρυνε την πρόωρη συνταξιοδότηση και επιχορήγησε τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας με 32 δισεκατομμύρια δολάρια. Με το ιδιαίτερο στιλ του «πατερούλη», απευθύνθηκε σε προσωπικό τόνο στους ψηφοφόρους, χωρίς να απαντά ουσιαστικά σε κανένα από τα βασικά ερωτήματα-διακυβεύματα της χώρας: την οικονομία, την απονομή της Δικαιοσύνης, το μεταναστευτικό.

Οπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, η κακή κατάσταση της οικονομίας και ο υψηλός πληθωρισμός δεν ήταν ικανοί παράγοντες να οδηγήσουν στην αλλαγή. Η Τουρκία παραμένει μια πολύ διχασμένη κοινωνικά χώρα και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει στην επόμενη πενταετία διακυβέρνησης του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει σκοπό να συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο να συγκεντρώνει εξουσίες γύρω του -έχει προαναγγείλει αλλαγή του Συντάγματος- και να ασκεί ο ίδιος την οικονομική πολιτική, παρά τα καταστροφικά μέχρι τώρα αποτελέσματα (τα γνωστά Erganomics που βασίζονται στη θεωρία ότι ο υψηλός πληθωρισμός καταπολεμάται με χαμηλά επιτόκια). Ξένοι αναλυτές τονίζουν ότι η ισχύς του προέδρου δεν αμφισβητήθηκε από μεγάλο ποσοστό του λαού, καθώς έχει υπό τον έλεγχό του τα μέσα ενημέρωσης και τον κρατικό μηχανισμό, ενώ απευθύνεται και στη μεγάλη συντηρητική βάση των ψηφοφόρων που χαρακτηρίζεται από υψηλό θρησκευτικό συναίσθημα. Οπως είχε αναφέρει στην ιταλική εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» ο συγγραφέας Μουσταφά Αϊκόλ, «καμία οικονομική δυσκολία, κανένας σεισμός, δεν απομακρύνει τους ψηφοφόρους από τον μεγάλο ηγέτη με τον οποίο ταυτίζονται».

Η οικονομία, πάντως, παραμένει η μεγάλη πρόκληση για τη νέα θητεία του, καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει και το τουρκικό νόμισμα αποδυναμώνεται συνεχώς – την Παρασκευή, η λίρα σημείωσε νέο χαμηλό ρεκόρ, κατρακυλώντας στο συμβολικό 20 ανά δολάριο.

Πανηγύρισαν μέσα στην Αγια-Σοφιά!

Ο θρησκευτικός φανατισμός που υποδαυλίστηκε με πολλούς τρόπους από τον Ταγίπ Ερντογάν σε όλο το προηγούμενο διάστημα οδήγησε εκατοντάδες υποστηρικτές του επανεκλεγέντος προέδρου μέσα στην Αγία Σοφία χθες το βράδυ, για να πανηγυρίσουν τη μεγάλη νίκη του στις εκλογές. Η εφημερίδα «Sabah» δημοσίευσε στιγμιότυπα και ένα βίντεο, με τους ψηφοφόρους του Τούρκου προέδρου να έχουν επιδοθεί σε έξαλλους και προκλητικούς πανηγυρισμούς μέσα στον ιερό -για τους χριστιανούς- χώρο, που λειτουργεί ως τέμενος από το 2020, με προσωπική απόφαση του Ερντογάν και κατά παράβαση όλων των διεθνών κανόνων.

Τη συγκατάθεση για τους πανηγυρισμούς μέσα στην Αγία Σοφία την έχει δώσει εμμέσως ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος έχει προγραμματίσει για σήμερα ευχαριστήρια προσευχή μέσα στην Αγία Σοφία μαζί με το εκλογικό επιτελείο του. Την προσευχή θα ακολουθήσει μεγάλη γιορτή από υποστηρικτές του που θα βρίσκονται εκεί να τον επευφημήσουν. Την παραμονή και των δύο γύρων της εκλογικής αναμέτρησης, ο Ταγίπ Ερντογάν πήγε με συνοδεία να προσευχηθεί στην Αγία Σόφια και με τα μέσα ενημέρωσης να τον ακολουθούν.

Η επόμενη μέρα της Τουρκίας

Αν και ο τουρκικός λαός είχε εκφράσει μια έντονη επιθυμία για αλλαγή πριν από τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, η ομάδα του προέδρου Ερντογάν ήταν πολύ σίγουρη ότι θα τις κερδίσει. Η αντιπολίτευση απέδωσε ικανοποιητικά στον πρώτο γύρο, αλλά η λατρεία και αδυναμία στην προσωπικότητα του Ερντογάν οδήγησε πολλούς ψηφοφόρους να τον θεωρήσουν ως τον μόνο υποψήφιο ικανό να οικοδομήσει μια καλύτερη Τουρκία, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος παραδέχτηκε ότι υπάρχουν υπολογίσιμα προβλήματα στη χώρα. Σίγουρα τα αποτελέσματα εξακολουθούν να αποτελούν όμως και μια προειδοποίηση για τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο συγκέντρωσε τη χαμηλότερη υποστήριξή του συγκριτικά με προηγούμενες εκλογές από το 2002 που το έφεραν τότε στην εξουσία, αλλά δεν παύει να διατηρεί υπολογίσιμα εκλογικά ποσοστά. Το ποσοστό του χθεσινού β’ γύρου αναμενόμενο, με τις πλείστες από τις 81 περιφέρειες της Τουρκίας να ψηφίζουν συντριπτικά Ερντογάν, αλλά οι περιφέρειες προς το Αιγαίο, η Κωνσταντινούπολη, οι 14 κουρδικές περιοχές στα ανατολικά, ως και η Ανατολική Θράκη ψηφίσαν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης.

Για πρώτη φορά σε είκοσι χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν, η αντιπολίτευση παρουσίασε μια οργανωμένη εναλλακτική και μια έστω ευκαιρία για αλλαγή. Ωστόσο, ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε πλήρως μια πολύ πολωμένη κοινωνία και την ισχυρή επιρροή του στους τομείς της Δικαιοσύνης, των οικονομικών, της τεχνολογίας, της αμυντικής βιομηχανίας και των μέσων ενημέρωσης και σε ιδιαίτερα υπολογίσιμο βαθμό τον τουρκικό εθνικισμό. Για παράδειγμα, οι υποστηρικτές του AKP στο δρόμο συχνά επαναλάμβαναν τα λόγια του λέξη προς λέξη, όπως: «Η υποστήριξη στην αντιπολίτευση θα οδηγούσε τρομοκρατικές ομάδες, όπως το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), να έρθουν στην εξουσία».

Το κύριο ερώτημα τώρα είναι αν η Τουρκία θα επιστρέψει σε παλιό σύστημα δημοκρατικών ελέγχων και ισορροπιών ή θα γίνει ένα μονοκομματικό κράτος όπως η Ρωσία ή η Κίνα. Δύο πράγματα είναι βέβαιο ότι θα συμβούν: Οι θεμελιώδεις ελευθερίες θα μειωθούν και οι μειονεκτούσες ομάδες, όπως κάποιες κατηγορίες γυναικών και η LGBTQ κοινότητα, ενδέχεται να απειληθούν. Μακροπρόθεσμα, οι έρευνες δείχνουν ότι έως και το 75% των Τούρκων νέων θέλει να φύγει από τη χώρα, ακόμη και εκείνοι που προέρχονται από οικογένειες που υποστηρίζουν το AKP. Η διαρροή «μυαλών» (brain drain) φαίνεται να αυξάνεται επίσης, με πολλούς γιατρούς, μηχανικούς και μορφωμένους υπαλλήλους να εκφράζουν την επιθυμία να ζήσουν στο εξωτερικό.

Η επικρατούσα πολιτική πόλωσης θα καταστήσει ακόμη πιο δύσκολη τη διατήρηση και συνοχή μιας κοινής συμμαχίας της αντιπολίτευσης που θα κατευθυνθεί προς τις τοπικές/περιφερειακές εκλογές τον ερχόμενο Μάρτιο. Καθώς ο Ερντογάν είναι πλέον για μια τρίτη θητεία, η οικονομία θα είναι το μεγαλύτερο εμπόδιό του στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου πληθωρισμού εδώ και αρκετών χρόνων, ως και της ραγδαίας ανεργίας. Ωστόσο, μπορεί να αισθάνεται αρκετά δικαιωμένος από τη νίκη του.

Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πριν από την επόμενη σύνοδο κορυφής της Ατλαντικής Συμμαχίας τον Ιούλιο στο Βίλνιους της Λιθουανίας είναι πολύ σοβαρό θέμα. Οπως έχουν τονίσει αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, η αποτυχία να ενταχθεί η Σουηδία στο ευρωατλαντικό γίγνεσθαι στέλνει ένα άσχημο μήνυμα για τη διατλαντική κοινότητα. Αν και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ πιστεύουν ότι αυτός ο στόχος θα ήταν ευκολότερο να επιτευχθεί αν ο Κιλιτσντάρογλου κέρδιζε τις εκλογές, παραμένουν αισιόδοξοι ότι ο Ερντογάν θα καταλήξει στην ίδια απόφαση μέχρι τις αρχές Ιουλίου. Σε κάθε περίπτωση, η αποδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα έδινε στην κυβέρνηση Μπάιντεν περισσότερα «πυρομαχικά» για να πιέσει για επιπλέον πωλήσεις F-16 στην Τουρκία. Ωστόσο, χωρίς αυτήν την ερντογανική «παραχώρηση» το Κογκρέσο είναι απίθανο να εγκρίνει τυχόν πωλήσεις.

Η Ουάσιγκτον θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί τη σχέση του Ερντογάν με τον Πούτιν. Η τάση του Ερντογάν να παίζει και τις δύο πλευρές έχει αντιμετωπιστεί με καχυποψία από τη Δύση, ωθώντας ανώτατους αξιωματούχους των ΗΠΑ να επισκέπτονται τακτικά την Τουρκία και να προειδοποιούν την κυβέρνηση Ερντογάν και τις ιδιωτικές εταιρίες να μην παραβιάζουν τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία.

Πέραν πάσης αμφιβολίας, το θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ είναι το καθοριστικό (άμεσα) για την Τουρκία, τη Δύση και τα επόμενα βήματα στις σχέσεις της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες. Προφανώς οι επιλογές του για τα Ελληνοτουρκικά θα αναλυθούν και αξιολογηθούν μετά τους επόμενους 3-4 μήνες. Οψόμεθα.

Ειδήσεις σήμερα