«Είναι προς το συμφέρον όλων ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο», αναφέρεται στην έκθεση της Κομισιόν και του Ζοζέπ Μπορέλ για τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας ενώ όσον αφορά τις σχέσεις της Άγκυρας με την Ελλάδα, παρατηρείται βελτίωση, καθώς επισημαίνεται ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν στην οικοδόμηση του θετικού μομέντουμ και στο να ενεργοποιήσουν πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας».

Όμως, σκληρή είναι η γλώσσα που χρησιμοποιείται για την Κύπρο, καθώς αναφέρεται ότι «η Τουρκία πρέπει να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή της στις συνομιλίες διευθέτησης και στην επανεκκίνηση των συνομιλιών με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ» ενώ υπογραμμίζεται πως «η διαδικασία δέσμευσης είναι εύθραυστη», διότι «η στάση όσον αφορά στην Κύπρο αποτελεί μεγάλη πρόκληση».

«Η Τουρκία είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος κλειδί για την ΕΕ»

«Η Τουρκία είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος κλειδί για την ΕΕ» και μια υποψήφια προς ένταξη χώρα, τόνισε ο Ύπατος Εκπρόσωπος, Ζοζέπ Μπορέλ, σημειώνοντας ότι «μέσα σε ένα περίπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο», η ΕΕ θέλει να αναπτύξει μια αμοιβαία επωφελή σχέση μαζί της.

Ο Ζ. Μπορέλ υπενθύμισε ότι η έκθεση αυτή έρχεται σε συνέχεια της εντολής που δόθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου του 2023 και πως η πρώτη αξιολόγηση για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας έγινε την άνοιξη του 2021, «όταν περνούσαμε δύσκολη φάση στις σχέσεις μας», με εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, δυσκολίες στις διμερείς σχέσεις με κάποια κράτη-μέλη και εμπορικούς φραγμούς.

«Είδαμε μια πιο εποικοδομητική στάση από τότε, ως προς τα σημεία αυτά, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν εκκρεμότητες – σε μεγάλο βαθμό ως προς το Κυπριακό», ανέφερε ο Ζ. Μπορέλ.

Όσον αφορά στο πώς μπορεί να λειτουργήσει αυτή η θετική ατζέντα με την Άγκυρα, τονίζεται ότι μπορεί να υπάρξει επαναφορά των διαλόγων υψηλού επιπέδου στην ενέργεια, στην οικονομία, στη διπλωματία. Προϋπόθεση όμως ότι η Τουρκία δεν θα προχωρά σε μονομερείς ενέργειες και θα σέβεται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών.

Ειδικότερα, στην έκθεση επισημαίνεται ότι «η ΕΕ διατηρεί στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία».

Για να συνεχιστούν αυτές οι προσπάθειες, «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος συνιστούν «να γίνουν πρόσθετα βήματα προς την εποικοδομητική δέσμευση σε βασικούς τομείς συνεργασίας, με προοδευτικό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο και στη βάση των καθορισμένων όρων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ παραμένουν αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της η ΕΕ για την υπεράσπιση των συμφερόντων της και των κρατών μελών της».

Μεταναστευτικό και εξωτερική πολιτική

Επιπλέον, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ τονίζουν ότι για να ενεργοποιηθούν βασικοί τομείς της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας, προϋπόθεση είναι η Τουρκία να διατηρήσει τις εποικοδομητικές προσπάθειές της σε ορισμένους τομείς, «συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ».

Επιπλέον σε ό,τι έχει να κάνει με την εξωτερική πολιτική και τα περιφερειακά ζητήματα, γίνεται αναφορά για πιο εντατικούς διαλόγους μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας και μάλιστα θα μπορούσε να προσκαλείται στα άτυπα συμβούλια των ΥΠΕΞ ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών για συζητήσεις, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.

Σε σχέση με το μεταναστευτικό υπάρχει αναφορά ότι πρέπει να ξεκινήσουν οι επιστροφές των μεταναστών από την Ελλάδα, κάτι το οποίο είχε σταματήσει την περίοδο του κορονοϊού και δεν έχει ξεκινήσει ακόμη.

Γίνεται αναφορά στην τελωνειακή ένωση, στις συζητήσεις για τελωνειακή ένωση, αλλά αυτό που τονίζεται σε πάρα πολλά σημεία είναι «ναι», θετική ατζέντα, αλλά υπό όρους.

Πόλεμοι σε Ουκρανία και Γάζα

Στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, επισημαίνεται ότι η Τουρκία ηγήθηκε ορισμένων χρήσιμων πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης των ζωτικών εξαγωγών από την Ουκρανία.

Ωστόσο, υπογραμμίζεται ότι «οι πρόσφατες προσπάθειες της Τουρκίας για την αντιμετώπιση της καταστρατήγησης των κυρώσεων μέσω της επικράτειάς της πρέπει ακόμη να αποφέρουν απτά αποτελέσματα».

Επίσης, γίνεται αναφορά στην υποστήριξη της Τουρκίας με στρατιωτικά μέσα σε περιφερειακές συγκρούσεις, καθώς και στις απόψεις της για τη Χαμάς, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις της ΕΕ.

Ανθρώπινα δικαιώματα
Επίσης, λόγω της σοβαρής εγχώριας κατάστασης στην Τουρκία, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της μη εφαρμογής των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), «η σχέση ΕΕ-Τουρκίας έχει σαφώς μπροστά της πολλά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν», αναφέρει η έκθεση.

Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας.

«Ναι» υπό όρους

«Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη, συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού, με παράλληλη αποχή από μονομερείς ενέργειες θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας πιο συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης», αναφέρει η έκθεση και στη συνέχεια προσθέτει:

«Οι προσπάθειες γεφύρωσης των βασικών διαφορών με την Άγκυρα πρέπει να συνεχιστούν. Μια προοδευτική, αναλογική και αναστρέψιμη προσέγγιση για την ενεργοποίηση βασικών τομέων συνεργασίας, όπως ορίζεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2021, θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται».

Ταυτόχρονα, παραμένει σε ισχύ, η αποφασιστικότητα της ΕΕ να χρησιμοποιήσει, εάν χρειαστεί, τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για την υπεράσπιση των συμφερόντων της και εκείνων των κρατών μελών της.

Όπως και το 2021, έτσι και τώρα, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, προκειμένου να ενεργοποιηθούν βασικοί τομείς της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας προτείνουν ως προϋπόθεση η Τουρκία να διατηρεί τις εποικοδομητικές προσπάθειές της σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ.