«Όχι σωτηρία: Έφερε καταστροφή και θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους». Αυτή είναι η επιγραφή σε μια πλάκα κολλημένη στο  σχολείο ενός χωριού στην Άνω Αυστρία. Σε αυτό το σχολείο φοιτούσε κάποτε ο Αδόλφος Χίτλερ, ο κύριος υπεύθυνος για το Ολοκαύτωμα, τον πόλεμο, την καταστροφή και τον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων. Αλλά πώς θα μπορούσε να γίνει ένας τόσο σκληρός τύραννος;

Οι ιστορίες για την παιδική ηλικία και την εφηβεία του δικτάτορα είναι λίγες, κυρίως λόγω της σπανιότητας των ιστορικών πηγών. Κάποια στιγμή, ωστόσο, μια κιτρινισμένη δέσμη 31 γραμμάτων βρέθηκε στη σοφίτα μιας φάρμας στο Hafeld του Fischlham στην Άνω Αυστρία. Τα γράμματα είχαν περάσει απαρατήρητα για περισσότερα από 100 χρόνια. Το αγρόκτημα ανήκε κάποτε στον οδοποιό Γιόζεφ Ραντλέγκερ, προτού το πουλήσει στον Αλόις Χίτλερ το 1895. Η αλληλογραφία μεταξύ των δύο αποτέλεσε τη βάση του βιβλίου «Ο Πατέρας του Χίτλερ: Πώς ο γιος έγινε δικτάτορας» του Αυστριακού ιστορικού Ρόμαν Ζαντγκρούμπερ – και ρίχνει λίγο φως στο σκοτάδι της ιστορίας.

Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα: Ο Αδόλφος Χίτλερ προφανώς έμοιαζε πολύ με τον πατέρα του, που διακατεχόταν επίσης από  ένα απάνθρωπο αίσθημα ανωτερότητας. Αυτό εκφράζεται στις επιστολές, αναφέρει ο Ζαντγκρούμπερ:

«Είναι πολύ σκληρές στο περιεχόμενο, σκληρές προς τους υφιστάμενούς του, από τη μια πλευρά – τους υπηρέτες που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, τις υπηρέτριες που αποτυγχάνουν, τα άλογα που δεν είναι καλά. Κανείς δεν μπορούσε να τον ευχαριστήσει. Από την άλλη, ο Αλόις Χίτλερ ασκεί πολλή κριτική στις αρχές, στον δικαστή, στον συμβολαιογράφο, στον τοπογράφο. Κανείς τους δεν μπορεί να κάνει τίποτα».

Ο Αλόις Χίτλερ δεν ήταν μόνο αλαζονικός, αλλά και ένα εν γένει δυσάρεστο άτομο. Θεωρούνταν βίαιος δεσπότης, αρχηγός που τα ξέρει όλα και ανάλγητος παιδαγωγός. Ο γιος του, Αδόλφος, το έμαθε αυτό στην πρώιμη παιδική ηλικία. Υπάρχουν αναφορές, λέει ο Ζαντγκρούμπερ, ότι ο πατέρας του τον χτυπούσε και του σφύριζε για να πάει κοντά του, σαν να ήταν σκυλί. Ο Αλόις Χίτλερ γεννήθηκε παράνομα στην Αυστρία το 1837 και το πραγματικό του όνομα ήταν Σικλγκρούμπερ. Μέχρι το τέλος δεν ήξερε ποιος ήταν ο πατέρας του – και έτσι ο Αδόλφος δεν ήξερε ποιος ήταν ο παππούς του. Αυτό, σύμφωνα με τον Ζαντγκρούμπερ, ήταν ένα βάρος που βάραινε και τους δύο για μια ζωή:

«Επηρέασε και τους δύο, πιθανώς επηρέασε τον Αλόις Χίτλερ και την αλλαγή του ονόματός του, αν και δεν γνωρίζουμε υπό ποιες συνθήκες ακριβώς και με ποια κίνητρα το άλλαξε. Επηρέασε και τον γιο του, ο οποίος απαγόρευσε, αργότερα, όλες τις έρευνες για το παρελθόν του», λέει ο ιστορικός.

Ο Αλόις ήταν ήδη 40 ετών όταν  άλλαξε το όνομά του από «Σικλγκρούμπερ» σε «Χίτλερ» . Δήλωσε στον συμβολαιογράφο ότι ο πατέρας του ήταν ο από καιρό νεκρός Johann Georg Hiedler (Γιόχαν Γκέοργκ Χίντλερ, με “ν”). Σύμφωνα με τον Ζαντγκρούμπερ, ο συμβολαιογράφος μάλλον παράκουσε το όνομα και έγραψε «Hitler» (Χίτλερ) αντί για «Hiedler».

Όταν ο Αδόλφος ήρθε αργότερα στον κόσμο, ενίσχυσε το πέπλο μυστικότητας γύρω από την καταγωγή του, παρόλο που ζητούσε λεπτομερή τεκμήρια και αποδεικτικά για την καταγωγή εκατομμυρίων υπηκόων του. Ο πατέρας του Χίτλερ ήταν ένας φτωχός πλην ανερχόμενος δημόσιος λειτουργός, που ήταν περήφανος για την καριέρα του. Καταγόταν από ένα αγρόκτημα, παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο, αλλά παρόλα αυτά κατάφερε να φθάσει στην μέση των αξιωμάτων δημόσιας διοίκησης της δυναστείας των Αψβούργων, βρίσκοντας δουλειά ως τελωνειακός. Επιπλέον, επιδίωκε να αποκτήσει κάποια περιουσία μέσω αγορών ακινήτων. Αλλά, όπως λέει ο Ζαντγκρούμπερ, είχε μια παραμορφωμένη εικόνα για τον εαυτό του:

«Ο ημι- μορφωμένος πολίτης που θέλει να ανελιχθεί και θέλει επίσης να είναι πολιτικά ενεργός, αλλά που θέλει και να διευθύνει μια φάρμα, κάτι που δεν μπορεί να κάνει καθόλου. Στη συνέχεια όμως αποκτά γνώσεις ως αυτοδίδακτος, ας πούμε. Και πάνω απ’ όλα: θέλει να γίνει κορυφαίος κτηματίας, θέλει να είναι καλύτερος από τους αγρότες γύρω του».

Λόγω της έλλειψης εκπαίδευσης, ο Αλόις Χίτλερ δεν ανέβηκε περαιτέρω στην «σκάλα» της καριέρας του. Αυτός μπορεί να ήταν ένας από τους λόγους που μισούσε ολόκληρη την μορφωμένη μεσαία τάξη, όλες τις σχολικές γνώσεις και τις επιστήμες. Αντίθετα, ήταν περήφανος για τις γνώσεις που απέκτησε μόνος του και θεωρούσε τον εαυτό του λαμπρό. Και εδώ, επίσης, υπάρχουν σαφείς παραλληλισμοί μεταξύ πατέρα και γιου, λέει ο Ζαντγκρούμπερ:

«Θεωρούσε ότι είναι αστέρι. Και αυτή η ιδέα του αυτοδίδακτου που ξέρει τα πάντα μεταφέρεται πολύ έντονα και στον γιο του, Αδόλφο. Ο Αδλόφος παρατάει το σχολείο. Μαθαίνει διάφορα πράγματα μόνος του, αποκτά πολλές γνώσεις διαβάζοντας, αλλά ταυτόχρονα παραμένει ημιμαθής σε πολλά. Και περιφρονεί όσους έχουν περάσει από την τυπική εκπαίδευση. Περιφρονεί τους στρατηγούς, περιφρονεί τους νομικούς, περιφρονεί ιδιαίτερα τους δασκάλους και βλέπει τον εαυτό του ως ιδιοφυΐα».

Ο Αδόλφος Χίτλερ το τόνισε αυτό σε μια ομιλία του στις 10 Νοεμβρίου 1933 στη Siemensstadt:

«Και εγώ σιγά-σιγά χάραξα τον δρόμο μου μέσα από την επιμέλεια, τη μάθηση – και μπορώ να πω – την πείνα».

Παρά τους πολλούς παραλληλισμούς, ο Αδόλφος δεν ήθελε να είναι σαν τον πατέρα του. Μισούσε το «κλουβί των δημοσίων υπαλλήλων» στο οποίο δούλευε ο πατέρας του και απέρριψε την επιθυμία του να ακολουθήσει και αυτός μια καριέρα στη δημόσια διοίκηση. Αντίθετα, επαναστάτησε ενάντια στον τρόπο ζωής του Αλόις, λέει ο Ζαντγκρούμπερ:

«Πάνω από όλα, ο γιος δεν θέλει να σκέφτεται όπως ο πατέρας του, θέλει να είναι ακόμα πιο ριζοσπαστικός. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η δομή, ας την πούμε έτσι, που μπορεί κανείς να δει παντού στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο πατέρας είναι Γερμανός εθνικιστής, ο γιος γίνεται ριζοσπάστης».

Ο Αδόλφος έγινε αντισημίτης, μια στάση τότε ευρέως διαδεδομένη. Διότι, μετά την απώλεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις συναφείς οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, ο αντισημιτισμός ενισχύθηκε όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και στην Αυστρία. Η συμβουλή του ιστορικού μετά την εντατική μελέτη της προσωπικότητα του Αλόις Χίτλερ είναι: «Μάθετε ιστορία». Επειδή, σύμφωνα με τον Ζαντγκρούμπερ:

«Είναι πραγματικά μοιραίο το πώς οι ημιμαθείς παραμένουν ιδιαίτερα προσκολλημένοι σε κάποιες γνώσεις  που κάποτε απέκτησαν και στην πραγματικότητα δεν θέλουν πλέον να αναγνωρίζουν την τεχνογνωσία των ειδικών. Έτσι έγινε με τον Χίτλερ, και το ίδιο μπορούμε να το δούμε ακόμα και στο παρόν, με αρκετά παραδείγματα».

Πηγές: Deutsche Welle, ARD Vienna, ORF