Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Στο εσωτερικό της χώρας το κλίμα είναι τεταμένο, με μεγάλο τμήμα της πολιτικής σκηνής να απαιτεί την άμεση παραίτηση του φιλοδυτικού πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, αλλά και της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων.

Από την άλλη πλευρά, ο Πασινιάν και ο στρατηγός Γκασπαριάν επισημαίνουν ότι μετά την κατάληψη της δεύτερης σε σπουδαιότητα πόλης Σούσα, όλη η αμυντική διάταξη των Αρμένιων αυτονομιστών ήταν στην… κόψη του ξυραφιού, η κατάρρευση του μετώπου δεδομένη και οι απώλειες σε έμψυχο δυναμικό ανεξέλεγκτες. Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις:

1 Η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιλύσει επί 28 συνεχή χρόνια το πρόβλημα της μετα-σοβιετικής «παγωμένης διένεξης» του Ναγκόρνο Καραμπάχ είχε αφήσει το Γερεβάν να πιστεύει ότι δεν πρόκειται να αλλάξει το στάτους κβο που ήταν αποτέλεσμα του νικηφόρου πολέμου του 1992-1994.

Με απλά λόγια, η Αρμενία αποκοιμήθηκε και δεν είχε αντιληφθεί τη διαμορφούμενη νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων στον Νότιο Καύκασο. Είχε υποτιμήσει την ανασυγκρότηση των αζερικών στρατιωτικών δυνάμεων, την επιλεκτική στρατιωτική παρουσία Αμερικανών, Τούρκων και Ισραηλινών στο Μπακού, ενώ δεν είχε -πλην μικρής συμμετοχής σε ορισμένες αποστολές του ΝΑΤΟ σε Κόσοβο και Αφγανιστάν- υπολογίσιμη στρατιωτική διπλωματία. Επίσης, δεν είχε ρωσικές εγγυήσεις ότι η περίπτωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν πέραν των ορίων της Συνθήκης της Τασκένδης περί συλλογικής ασφάλειας του 1992.

2 Η Αρμενία όλα αυτά τα χρόνια δεν αντελήφθη ότι η Μόσχα την ενέταξε σε δεύτερη κατηγορία ενδιαφέροντος για τα συμφέροντά της. Η Ρωσία, μετά την απώλεια της Γεωργίας, στράφηκε πιο πολύ στο πλούσιο Αζερμπαϊτζάν. Τα πάγια συμφέροντα της Ρωσίας έδειχναν προς το Μπακού και όχι προς τη φτωχή περίκλειστη και ατονική Αρμενία. Παρά το φλερτ του Αζερμπαϊτζάν με τις φιλοδυτικές Ουκρανία και Γεωργία (και έως έναν βαθμό και τη Μολδαβία), η Μόσχα πούλησε πολλά όπλα στο Μπακού.

3 Οι Αρμένιοι υποβάθμισαν τον αναθεωρητικό και επεκτατικό ρόλο της Αγκυρας στα επιχειρησιακά μέτωπα στη Μεσοποταμία και στην Τριπολιτάνα της Λιβύης. Η Αγκυρα σταδιακά αύξανε την επιρροή της και προωθούσε πολύπλευρα τη στρατιωτική συνεργασία με πολλούς τοπικούς παράγοντες σε Τρίπολη, Ιντλίμπ, Ντόχα, Τζαραμπλούς, Μογκαντίσου και Μπακού. Δυστυχώς, η Αρμενία υστερεί σε σοβαρούς πολιτικο-στρατιωτικούς αναλυτές, ενώ η δομή του στρατεύματός της είναι απαρχαιωμένη και ακόμα σοβιετοποιημένη. Επίσης, οι Αρμένιοι, εγκλωβισμένοι στη «νοοτροπία οχυρού», δεν ανέγνωσαν καλά τα σύγχρονα μηνύματα που εξέπεμπε η αλλαγή σκηνικού στο εσωτερικό του Αζερμπαϊτζάν και οι διευρυμένες γεωοικονομικές, ενεργειακές έως και εξοπλιστικές σχέσεις με το Ισραήλ, που το εβραϊκό κράτος έθεσε ως στόχους από το 2014 την ενδυνάμωση των σχέσεών του με το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν, αδιαφορώντας για την Αρμενία.

4 Ο Πασινιάν πολιτικά είναι άσχετος και πολύ αδύναμος για ηγεσία κράτους. Ηρθε στην εξουσία εκμεταλλευόμενος μία συγκυρία μέσω μίας πολιτικής επανάστασης (όχι όμως του διαμετρήματος της Ουκρανίας και της Γεωργίας). Δεν είναι γνωστός διεθνώς και δεν έχει ισχυρές εναλλακτικές στην αντι-ρωσική στάση που υιοθέτησε σε κάποια ζητήματα. Επίσης, δεν ανέλυσε τις πρόσφατες εξελίξεις και την ύπουλη και υβριδική συμπεριφορά της Μόσχας στην επίσης περίκλειστη Λευκορωσία. Ερχόμενος στην εξουσία δεν επικεντρώθηκε στην εξάλειψη ή και τη μείωση της επιρροής των διαφόρων πάμπλουτων ηγεμονίσκων (γνωστών σιλοβίκι) που πρωτοστατούν στην επί χρόνια διαφθορά στην Αρμενία, σε βαθμό, μάλιστα, που δεν ανανέωσε καθόλου το εξοπλιστικό δυναμικό της.

Συμπέρασμα

Η Αρμενία θα πρέπει να ανασυγκροτηθεί στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο της, να συμβιβαστεί με τη νέα πραγματικότητα στον Νότιο Καύκασο, να «ανοίξει» τη διπλωματία της, να παρακολουθεί τη συνεχή τουρκική διείσδυση σε υπερκαυκάσιους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και να συνεργαστεί πιο ουσιαστικά με την Ελλάδα σε αρκετούς τομείς, με πιο επικεντρωμένη και εμφατική τάση στον στρατιωτικό τομέα.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση