Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Οι δηλώσεις του προκάλεσαν αίσθηση, αφού μεταξύ άλλων τόνισε ότι «οποιαδήποτε χώρα προσκαλεί συμβούλους, για την ενίσχυση των σχέσεών της, και φυσικά το Αζερμπαϊτζάν, που συνδέεται πολύπλευρα και στενά με την Τουρκία, έπραξε κατ’ αυτόν τον τρόπο». Παράλληλα, υποστήριξε πως η Τουρκία μπορεί να μην είναι επίσημα στη γνωστή Ομάδα του Μινσκ του ΟΑΣΕ (Ρωσία, ΗΠΑ, Γαλλία), αλλά ήταν και είναι διαχρονικά εκεί και παρακολουθούσε έντονα τις εξελίξεις στην αρμενικο-αζερική διένεξη στην Υπερκαυκασία. Επίσης, αποκάλυψε ότι διπλωμάτες των κρατών της Ομάδας Μινσκ συζητούν στη Μόσχα διάφορα επιμέρους ζητήματα που σχετίζονται με την πρόσφατη Συνθήκη που υπέγραψαν η Μόσχα, το Μπακού και το Γερεβάν, όπως την ανταλλαγή αιχμαλώτων, τη μεταφορά σορών στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους, ως και για άλλα ανθρωπιστικά θέματα, ενώ έχουν αρχίσει να αποχωρούν αρμένικες αυτονομιστικές ομάδες μέχρι και οικογένειες από τις επτά υποπεριοχές του επίμαχου θύλακα.

Στο μεταξύ, στην Αρμενία η πολιτική κρίση παραμένει σφοδρή, με απαίτηση πολλών κομμάτων και οργανώσεων -συμπεριλαμβανομένης και της αρνητικής θέσης του πρώην διπλωμάτη και πρόεδρου της χώρας Αρμέν Σαρκεσιάν- να παραιτηθεί ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν, ως υπεύθυνος για την ταπεινωτική υποχώρηση και συνθηκολόγηση της χώρας, που μάλιστα φέρεται να αποδέχθηκε και την παραχώρηση της δεύτερης πόλης Σούσα, την οποία Αρμένιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι δεν ήταν στο κείμενο της αρχικής συμφωνίας που αφορούσε την παραχώρηση των αρχικά πέντε επιμέρους υποπεριοχών του θύλακα, όπως το Αγκντάμ, το Κελμπαζάρ, το Λατσίν κ.ά. Ο Πασινιάν, που αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα δύσκολη εσωτερική κατάσταση, έπαυσε τον ΥΠΕΞ Ζοχράμπ Μνατσακανιάν και υποστηρίζει σθεναρά τη θέση ότι, αν δεν γινόταν συμφωνία, οι Αζέροι ήταν ήδη στη Σούσα και με υπέρτερες δυνάμεις κατευθύνονταν προς την πρωτεύουσα του θύλακα Στεπανακέρτ, και ολόκληρες οι στρατιωτικές δυνάμεις των Αρμενίων αυτονομιστών θα αντιμετώπιζαν μια συνολική κατάρρευση, με απρόβλεπτες επιπτώσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες του υπογράφοντος από το Γερεβάν, τρία ήταν τα κύρια πρόσωπα που τάχθηκαν υπέρ της συμφωνίας. Ο ένας ήταν ο πρωθυπουργός Πασινιάν, ο δεύτερος ήταν ο αρχηγός των αρμένικων ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Ονικ Γκασπαριάν, και ο τρίτος ο ηγέτης των αυτονομιστών του θύλακα Αραγίκ Χαρουτουνιάν, που από την πλευρά τους εκτίμησαν ότι επέκειτο γενική κατάρρευση του μετώπου και αδυναμία των επί τόπου δυνάμεων να αμυνθούν περαιτέρω.

Από ρωσικής πλευράς, ο στρατηγός Σεργκέι Ρούτσκοϊ, που είναι ο επικεφαλής του διευθυντηρίου επιχειρήσεων του γενικού επιτελείου, είπε ότι ήδη 480 Ρώσοι στρατιώτες, με 72 οχήματα καθώς και με αριθμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών, βρίσκονται ήδη στο διάδρομο του Λατσίν που συνδέει το θύλακα με το έδαφος της Αρμενίας, καθώς και στη στρατηγικής σημασίας περιοχή Λισογκόρσκι Σοβχόζ. Ειδικότερα, ανέφερε ότι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται στην πόλη Γκόρις της Νοτιοανατολικής Αρμενίας για να προωθηθούν, ενώ ενισχύεται η ρωσική ειρηνευτική δύναμη μέσω του αεροδρομίου Ερεμπούνι στο Γερεβάν.

Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν ότι η Μόσχα θα αναπτύξει στην περιοχή 16 παρατηρητήρια. Αξίζει να σημειωθεί πως υπήρξαν περιστατικά όπου Αρμένιοι αυτονομιστές αρνήθηκαν να παραδώσουν στους Ρώσους στρατιωτικούς τον οπλισμό τους και να αποχωρήσουν, ενώ ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάν Αλίεφ, έδωσε άλλες δέκα ήμερες χρόνο στους Αρμένιους του Αγκντάμ για να αποσυρθούν. Υπό λογικές συνθήκες, μέχρι την 1η Δεκεμβρίου θα πρέπει να έχουν αποχωρήσει οι Αρμένιοι από τις επτά υποπεριοχές του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Ρώσοι ειδικοί στα θέματα του Καυκάσου υποστηρίζουν ότι πολλά επιμέρους ζητήματα του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν έχουν επιλυθεί και ότι θα χρειαστεί χρόνος, ενώ επισημαίνουν πως σε αυτή την κρίση ο Πούτιν έδρασε για να «πατήσει πόδι» στα εδάφη και των δύο κρατών, γιατί από ορισμένους συντηρητικούς κύκλους και αναλυτές είχε επικριθεί για τη «μη εμπλοκή» της Μόσχας στις πρόσφατες κρίσεις της Λευκορωσίας και της Κιργιζίας.

Από την άλλη πλευρά, η Αγκυρα εκτιμά ότι σε 4-5 χρόνια, μέσω του νέου διαδρόμου από τα σύνορα Τουρκίας – Αζερμπαϊτζάν (μέσω του αζερικού θύλακα του Ναχιτσεβάν), θα επικοινωνεί απ’ ευθείας με το Μπακού και, συνεπώς, με τα κράτη της Κασπίας Θάλασσας και της Κεντρικής Ασίας, γι’ αυτό και η εμπλοκή της στον πόλεμο -πέραν όλων των άλλων- είχε και έχει στρατηγική εμβέλεια.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση