Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Μέσα στις τελευταίες 48 ώρες ήταν διαδοχικές και εμπρηστικές οι φραστικές αναφορές των κορυφαίων Τούρκων επισήμων, όπως του Ερντογάν, του αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάι (πολεμική ιαχή, μάλιστα, για την επέκταση στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο), του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου καθώς και του προεδρικού μεγαλοσυμβούλου Ιμπραήμ Καλίν.

Το μπαράζ των ενισχυμένων λεκτικών εκρήξεων εμπλουτίστηκε με πολιτικά, εθνικιστικά και ιστορικά στοιχεία από το ότι χθες γιορτάζονταν στην Τουρκία η επικράτηση του κεμαλικού στρατού επί των Ελλήνων και η τραγική εξέλιξη της απώλειας της Μικράς Ασίας. Στις 30 Αυγούστου η Αγκυρα γιορτάζει την ημέρα των ενόπλων της δυνάμεων και φέτος -παρά την Cοvid-19- την υπερτονίζει με εκτενή αρθρογραφία σε πολλά έντυπα, για το οθωμανικό παρελθόν της ως και λόγω της έμπρακτης παρουσίας της τα τελευταία τρία χρόνια σε αρκετά πολεμικά μέτωπα της Μεσοποταμίας, της Βόρειας Αφρικής και του Καυκάσου.

Η Ε.Ε. ουσιαστικά, μέσω της προφορικής τοποθέτησης του επικεφαλής για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής-Αμυνας και Ασφάλειας, Ισπανού Ζοζέπ Μπορέλ, έδωσε ένα χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων στην Τουρκία να σταματήσει τις παράνομες θαλάσσιες ερευνητικές και γεωτρητικές δραστηριότητες και να ακολουθήσει τα διεθνώς αποδεκτά βήματα και τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και ειδικά του Δικαίου της Θάλασσας. Με άλλα λόγια, την προτρέπει να απαγκιστρωθεί από την αδιάλλακτη ατζέντα των μονομερών διεκδικήσεων και να προχωρήσει σε κινήσεις τουλάχιστον αποκλιμάκωσης, γιατί πάντοτε παραμονεύει ο κίνδυνος είτε περαιτέρω συμβατικής κλιμάκωσης είτε ενός «θερμού επεισοδίου», με επιπτώσεις στην περιφερειακή ασφάλεια, αλλά και στην εσωτερική συνοχή του ΝΑΤΟ.

Ας δούμε μερικές επισημάνσεις που είναι καθοριστικές για τις επερχόμενες εξελίξεις

Πρώτον. Aν και από το άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. τα μηνύματα είναι κατ’ αρχάς θετικά, αυτό δεν σημαίνει ότι άμεσα από τα τέλη Σεπτεμβρίου και μετά θα εισαχθούν παραλυτικές κυρώσεις για την Αγκυρα (εννοώ αν θα υιοθετηθούν όλες οι προτεινόμενες ή κάποιες από αυτές και ασφαλώς ποιας υποστήριξης θα τύχουν από κράτη-κλειδιά που έχουν τεράστια συμφέροντα με την Αγκυρα). Οι επόμενες εβδομάδες δεν είναι καθόλου εύκολες. Απαιτείται περαιτέρω εντατικοποίηση της διπλωματίας μας, γιατί και οι Τούρκοι θα «οργιάσουν» ενώ δεν αποκλείεται να επιδιώξουν ή να προκαλέσουν και για κάτι παραπάνω… Συνεπώς πολιτικά, διπλωματικά και με τη συνεχή ετοιμότητα των δυνάμεών μας, θα πρέπει να έχουμε «μάτια και αυτιά σε συνεχή εγρήγορση». Δεν φθάνει η φραστική υποστήριξη. Και ας ληφθεί υπόψη ότι δεν αναμένονται κυρώσεις τύπου Βόρειας Κορέας, Ιράν, Λευκορωσίας. Αυτά τα κράτη οι δυτικοί και οι λοιποί τα τιμωρούν εύκολα και ανελέητα για τις παράνομες ενέργειές τους και παρ’ όλα αυτά έχουν αντέξει (ως ένα βαθμό). Αλλο οι αποφάσεις του ΟΗΕ περί κυρώσεων σε χώρες-προβληματικές, άλλο οι κυρώσεις των ΗΠΑ-Καναδά-Αυστραλίας -Ε.Ε. κ.λπ. σε Ρωσία για τις παράνομες επιχειρήσεις της σε Κριμαία και Ντονμπάς (Ουκρανία) και άλλο κυρώσεις της Ε.Ε. σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, με το οποίο κράτη της Ενωσης έχουν πολύ ισχυρές πολιτικές-οικονομικές-εμπορικές και στρατιωτικές σχέσεις. Και ευρύτερα μην λησμονούμε ότι η Ε.Ε. έχει σε πολλά θέματα μία «τραυματισμένη» αξιοπιστία. Αλλο αποφάσεις του Σ.Α. του ΟΗΕ όπως οι 1718-1874-2087 και 2321 για Β. Κορέα, άλλο οι αποφάσεις 1696-1747-1929 και 2231 για το Ιράν και άλλο το τι και αν θα αποφασιστεί από την Ε.Ε.

Δεύτερον: Οπως είχε γράψει και προβλέψει ο «Ε.Τ.» εδώ και μερικές ημέρες, η Τουρκία δεν πρόκειται να αποκλιμακώσει την ένταση, ενώ όπως επισημάνθηκε «θα προκαλεί διαρκώς με συνεχή έκδοση Navtex (π.χ. η πρόσφατη 1088/20) σε ΝΑ Αιγαίο, Κρητικό Πέλαγος, Ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο. Θα κινείται πάνω σε ένα μπαράζ από Navtex που θα εκδίδονται από τον υδρογραφικό σταθμό της Αττάλειας, ενώ θα είναι συνεχής και για μήνες η παρουσία των σκαφών της μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ ως και υπεράνω της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αυτό το επεσήμανε ο Τσαβούσογλου προχθές το βράδυ σε τηλεοπτική του παρουσία, ενώ δεν υπάρχει δήλωση των Ακάρ και Καλίν που να μην περιλαμβάνει πρόταση ότι «θα προστατεύσουμε με όλα τα μέσα τα δικαιώματά μας σε Μεσόγειο-Αιγαίο κ.λπ.». Προφανώς δίπλα στα ερευνητικά πλοία -πλωτά γεωτρύπανα θα πλέουν πολεμικά πλοία, άρα η στρατικοποίηση των περιοχών και η οπλοποίηση των σκαφών είναι δεδομένες. Μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών της Αγκυρας («η χώρα του λύκου») είναι «και η προσπάθεια εξάντλησης του δικού μας ανθρώπινου δυναμικού ως και μέσων» γι’ αυτό και θα πολλαπλασιαστούν οι δικές μας κυκλικές εναλλαγές προσωπικού (π.χ. στο Καστελλόριζο).

Τρίτον: Μέσα στις προσεχείς ημέρες/ εβδομάδες η Τουρκία θα ανακινήσει και δυτικότερα της περιοχής που είναι το «Ορουτς Ρέις» ζητήματα μέσα στον γεωγραφικό χώρο του λεγόμενου τουρκο-λιβυκού μνημονίου Σάρατζ-Ερντογάν. Αυτό το τόνισαν ο Τσαβούσογλου, ο Ακάρ με τις διαδοχικές επισκέψεις του στη Λιβύη, καθώς και ο ακροδεξιός ηγέτης Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που υποστήριξε ότι η χώρα του σε Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειο και Λιβύη έχει πολλά δικαιώματα. Η πρωτοφανής γλώσσα τους και ο εκρηκτικός χαρακτήρας τους αποδεικνύουν ότι δεν ενδιαφέρονται για το τι βλέπουν και εκτιμούν οι Ευρωπαίοι. Παράλληλα, η στάση της Μόσχας ευνοεί τον Ερντογάν ενώ οι Αμερικανοί (αν και έχουν ενδυναμώσει τις φραστικές και γραπτές παρατηρήσεις στην Τουρκία) δεν πρόκειται να προχωρήσουν σε κάτι πιο ουσιαστικό. Αλλωστε στα θέματα της Λιβύης και Συρίας οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη την Τουρκία για να διατηρήσουν υπό παρακολούθηση και έλεγχο τις ρωσικές κινήσεις ενώ προχθές εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη συνεργασία με την κυβέρνηση Σάρατζ.

Τέταρτον: Αν και ο Νορβηγός γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, μερικώς ενεργοποιήθηκε τελευταία γιατί η κατάσταση χειροτερεύει, εντούτοις βλέπει τα ζητήματα τεχνοκρατικά στο πλαίσιο ενός θεωρητικού-αναλυτικού μηχανισμού πρόληψης ναυτικών ατυχημάτων ή επεισοδίων στις ανοικτές θάλασσες. Το βράδυ της περασμένης Παρασκευής συνομίλησε με τον Ερντογάν, αλλά εμμένει στη θέση του «μην πιέζετε πολύ την Τουρκία». Παρόμοια στάση τήρησε και απέναντι στην απόκτηση των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων S400, που ενώ οι Αμερικανοί επέκριναν την Αγκυρα για την προμήθεια εξελιγμένων ρωσικών πυραύλων, το ΝΑΤΟ απέφευγε να εκφράσει κάποια υπολογίσιμη και επικριτική θέση απέναντι στην Αγκυρα.

Πέμπτον: Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στα Ηνωμένα Εθνη γιατί ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας εκεί, ο πρέσβης Φεχρεντίν Σινιριόγλου, γνωρίζει τα θέματα και είναι φανερά ως και κρυφά υπερδραστήριος στην προώθηση των θέσεων της χώρας του. Στις 24 Αυγούστου απέστειλε προς τον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επιστολή με την οποία επέκρινε την Ελλάδα για αναξιοπιστία (!) λόγω της υπογραφής του ελληνοαιγυπτιακού συμφώνου, ενώ επεσήμανε χρησιμοποιώντας στοιχεία από τρεις περιπτώσεις που εκδικάστηκαν στο Σχέβενινγκεν/Χάγη στο Διεθνές Δικαστήριο και κυριάρχησαν στις αποφάσεις του, θέσεις που ως ένα υπολογίσιμο βαθμό ευνοούν τις τουρκικές. Αναφέρθηκε στις περιπτώσεις Γαλλίας-Μ. Βρετανίας του 1977, Ουκρανίας-Ρουμανίας του 2009 και Κολομβίας-Νικαράγουας το 2012. Επειδή προσεχώς έχει ζητήσει συνάντηση με τον γ.γ. του ΟΗΕ ο Νίκος Δένδιας χρειάζεται βαθιά ενημέρωση και μεγάλη προσοχή. Η Αγκυρα ετσιθελικά εμμένει ότι κατά τη δική της ερμηνεία/παρερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Εκτον: Αναμφισβήτητα μέσα στις προσεχείς εβδομάδες μέχρι τη σύνοδο κορυφής 24-25 Σεπτεμβρίου θα λάβουν χώρα πολλά σοβαρά γεγονότα και κινήσεις και σε όλο το φάσμα το πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικής ετοιμότητας. Η όλη κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή. Δεν είναι μόνο οι τουρκικές εμπρηστικές δηλώσεις που ενισχύονται από τις επετείους των μαχών του Ματζικέρτ και την ήττα στη Μικρά Ασία. Χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή. Τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι τεράστια. Η κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει μπροστά της αρκετά και δύσκολα κεφάλαια. Ασφαλώς οι Μπορέλ και Μάας θα προχωρήσουν σε κάποιες διπλωματικές κινήσεις, αλλά ο «λύκος» της Αγκυρας δεν αλλάζει χρώμα και τρόπους και δεν φαίνεται διατεθειμένος να προχωρήσει σε αλλαγή στάσης. Για αυτό το λόγο όλα είναι πιθανά.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση  

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr