Το γεγονός είναι ότι περίσσεψαν οι ανέξοδες εκδηλώσεις «λύπης» σε Ευρώπη και ΗΠΑ για τη βεβήλωση του μνημείου της Αγίας Σοφίας από την νεοοθωμανική κυβέρνηση της Αγκυρας, ενώ αίσθηση προκάλεσε η εκκωφαντική σιωπή του Κρεμλίνου και της ρωσικής διπλωματίας. Το βάρος σήκωσε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, με σκληρές πράγματι δηλώσεις κατά της τουρκικής αυθαιρεσίας, ενώ σε πολιτικό επίπεδο είχαμε μόνο την παρέμβαση του προέδρου της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Δούμας, Κονσταντίν Κόσατσεφ. Ο Ρώσος βουλευτής απέρριψε το επιχείρημα ότι η τύχη ενός τέτοιου αρχιτεκτονικού μνημείου αποτελεί εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας, εκτιμώντας ωστόσο ότι ο Ερντογάν δεν είχε στόχο να προκαλέσει την Ελλάδα, αλλά να ενισχύσει την βάση του εν όψει πρόωρων εκλογών στην Τουρκία.

Η πιο φιλοτουρκική τοποθέτηση ήλθε από τη Βρετανία. Απαντώντας σε ερώτηση του ανταποκριτή του ΣΚΑΪ, το Φόρεϊν Οφις έκανε λόγο για «κυριαρχικό ζήτημα της Τουρκίας», εκφράζοντας απλώς την ευχή να παραμείνει το μνημείο προσβάσιμο σε όλους. Μάλιστα σε μια προκλητική αποστροφή, οι Βρετανοί διπλωμάτες υποστήριξαν πως η προσβασιμότητα του μνημείου θα καταδείξει την «πλούσια και ποικιλόμορφη ιστορία της Τουρκίας(!)».

Στις ΗΠΑ η σιωπή του Τραμπ καλύφθηκε από την προτροπή του Δημοκρατικού αντιπάλου του, Τζο Μπάιντεν, προς τον Ταγίπ Ερντογάν, να ανακαλέσει την απόφασή του και να διατηρήσει το καθεστώς μουσείου στον ιερό χώρο, επιτρέποντας την προσβασιμότητα σε όλους. Βέβαια, τόσο ο Μπάιντεν όσο και οι υπόλοιποι πολιτικοί στον κόσμο, που έθιξαν αυτό το ζήτημα, παραβίασαν ανοιχτές θύρες, καθώς ο Ερντογάν ξεκαθάρισε πως δεν θα διώξει τη χρυσή αγελάδα του τουρισμού. Το ζήτημα είναι πόσο θα πληγεί από ένα πιθανό μποϊκοτάζ της ρωσικής κοινωνίας, καθώς ένα κίνημα καλλιτεχνών, θρησκευτικών παραγόντων και ομογενών ζητούν ήδη από τους Ρώσους να πάψουν να επισκέπτονται την Τουρκία για τουρισμό.

Στο μεταξύ, μαζί με την απογοήτευσή της η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μόργκαν Ορτέιγκους, δήλωσε «ανυπόμονη» να ακούσει αναλυτικά τα σχέδια της τουρκικής κυβέρνησης για την πρόσβαση της Αγίας Σοφίας στους πάντες. Μόνο οι «συνήθεις» φιλέλληνες της Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ (Δημ.) και Τζον Ρις (Ρεπ.) χαρακτήρισαν την ενέργεια του Ερντογάν «προσβολή για τους απανταχού χριστιανούς».

Τη «θλίψη» της γαλλικής κυβέρνησης εξέφρασε ο ΥΠΕΞ, Ζαμ-Ιβ Λε Ντριάν για την απόφαση του τουρκικού ΣτΕ να τροποποιηθεί το καθεστώς της Αγ. Σοφίας, ενώ σε ανάλογο ύφος ήταν η ανακοίνωση του εκπροσώπου της CDU για θρησκευτικά ζητήματα, Μάρκους Γκρούμπελ, που καταδίκασε τη λειτουργική χρήση της Αγ. Σοφίας από μια μόνο θρησκεία. Την ανησυχία της εξέφρασε και η γερμανική Καθολική Εκκλησία, εκφράζοντας φόβους ότι η αλλαγή του καθεστώτος του 1934 θα διαταράξει τη διαθρησκειακή ειρήνη. Να σημειωθεί πως ο αναπληρωτής γραμματέας της CSU, Φλόριαν Χαν, ήταν ο μόνος που ζήτησε να διακοπούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία.

Από «λύπη» και «παράπονο» για την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας ξεχείλιζε και η ανακοίνωση του ύπατου εκπροσώπου Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., Γιόζεπ Μπορέλ, ενώ κατόπιν εορτής η UNESCO κάλεσε τις τουρκικές αρχές σε διάλογο προτού επαναξιολογήσει το καθεστώς της Αγ. Σοφίας ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, κ. Ελπιδοφόρος, μίλησε για «το χειρότερο παράδειγμα θρησκευτικού φανατισμού, με το οποίο η Τουρκία κλείνει το παράθυρο που άνοιξε ο Ατατούρκ στον κόσμο». Δεν έκρυψε ακόμη την ανησυχία του μήπως επιδεινωθεί η συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στις χριστιανικές μειονότητες. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, κ. Θεόδωρος, δήλωσε πως η Τουρκία έρχεται να προσθέσει ένα ακόμη αγκάθι στην ειρηνική συνύπαρξη λαών και θρησκειών, αντιδιαστέλλοντάς την με την υποδειγματικά ανεκτική Αίγυπτο.

Για «τραγική απόφαση του Ερντογάν, που ναρκοθετεί την ειρηνική συνύπαρξη θρησκειών και πολιτισμών, γυρνώντας μας σε σκοτεινές εποχές» μίλησε εξάλλου ο Αλβανίας Αναστάσιος.

Τέλος, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών (που ενώνει 350 εκκλησίες διαφόρων δογμάτων) απηύθυνε επιστολή στον Ερντογάν, με την οποία τον προτρέπει να ανακαλέσει την απόφασή του, προειδοποιώντας τον ότι ανέτρεψε την προσήλωση της Τουρκίας στην κοσμικότητα και την επιθυμία της να αφήσει πίσω τις συγκρούσεις του παρελθόντος.

Από την έντυπη έκδοση