Με την πανδημία του COVID-19 να επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια μας και να μας έχει καθηλώσει στα σπίτια μας, ο κόσμος όλος ξαναθυμήθηκε μια… προφητική ταινία του 2011 που φέρει την υπογραφή του βραβευμένου με Οσκαρ, Στίβεν Σόντερμπεργκ. Το «Contagion» μπορεί να μη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες της φιλμογραφίας του Αμερικανού σκηνοθέτη, αλλά πλέον είναι η δημοφιλέστερή του, καθώς εδώ και λίγες εβδομάδες φιγουράρει στο Νο2 των ταινιών της Warner που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση στις πλατφόρμες streaming διεθνώς. Από το Νο270 που βρισκόταν πριν ξεσπάσει η παγκόσμια κρίση του κορονοϊού.

Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στην παθολόγο και καθηγήτρια του West University of Health Sciences της Καλιφόρνια, Τρέισι ΜακΝαμάρα, που υπήρξε επιστημονική σύμβουλος της ταινίας του Σόντερμπεργκ. Οι παραγωγοί της ταινίας προσέτρεξαν σε εκείνη επειδή λίγα χρόνια νωρίτερα είχε ανακαλύψει τον ιό του Δυτικού Νείλου στα πουλιά του ζωολογικού κήπου του Μπρονξ και ήταν ανάμεσα σε εκείνους που πίεσαν την τότε κυβέρνηση να δώσει τη δέουσα προσοχή στα ευρήματά της. «Ο τρόπος που η ταινία αφηγείται τα γεγονότα είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα και τώρα που αντιμετωπίζουμε αυτήν την πανδημία, θεωρώ ότι έπιασε πολύ καλά την αίσθηση να αντιμετωπίζεις κάτι άγνωστο», λέει η Τρέισι ΜακΝαμάρα και συμπληρώνει: «Οπως ακριβώς και στην περίπτωση του ιού του Δυτικού Νείλου, θα ακούσουμε πολλά σενάρια και γνώμες. Αλλά καλό είναι, όταν αντιμετωπίζεις κάτι άγνωστο και καινούργιο, να προσέχεις τα λόγια σου γιατί μπορεί να ανατραπούν από μέρα σε μέρα».

Στο «Contagion» πρωταγωνιστούν η Κέιτ Γουίνσλετ, η Γκουίνεθ Πάλτροου, ο Ματ Ντέιμον και ο Λόρενς Φίσμπερν. Η Πάλτροου υποδύεται την Μπεθ, μια επιχειρηματία που γυρίζει στη Μινεάπολη μετά από ένα επαγγελματικό ταξίδι στο Χονγκ Κονγκ. Πριν καν φτάσει στο σπίτι της έχει ήδη αρχίσει να μη νιώθει καλά και μέσα σε δύο μέρες χάνει τη ζωή της χωρίς οι γιατροί να μπορούν να εντοπίσουν τα αίτια. Αμέσως μετά την ίδια τύχη έχει και ο μικρός γιος της, Κλαρκ. Τα γεγονότα δεν θα περάσουν απαρατήρητα από το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), που στέλνει ερευνητές στην Κίνα για να εντοπίσουν το πώς ξεκίνησε να διαδίδεται ο ιός. Σύντομα τα θύματα θα αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται παγκοσμίως, τη στιγμή που οι ειδικοί εφιστούν την προσοχή στον κόσμο να αποφεύγει τις επαφές με άλλους ανθρώπους, να μην αγγίζει επιφάνειες που μπορεί να έχουν μολυνθεί από τον ιό και να πλένει σχολαστικά τα χέρια του.

«Μακάρι να ήμουν πιο αισιόδοξη για την τωρινή κατάσταση, αλλά έχουμε λάβει προειδοποιήσεις στο παρελθόν από τον ιό του Δυτικού Νείλου, τον Η1Ν1 και τόσους άλλους ιούς. Θεωρώ ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε καινούργιους και άγνωστους ιούς που μεταδίδονται ταχύτατα», καταλήγει η Τρέισι ΜακΝαμάρα.

Ασφαλώς και το «Contagion» δεν είναι η μοναδική απόπειρα να αποδοθεί κινηματογραφικά η εξάπλωση ενός θανατηφόρου ιού σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα. Ηδη από το 1939 το θέμα απασχόλησε τη μεγάλη οθόνη, όπως για παράδειγμα στην ταινία «Pacific Liner», όπου ένας επιβάτης ενός κρουαζιερόπλοιου που ταξιδεύει για το Σαν Φρανσίσκο έχει χολέρα και τη μεταδίδει ταχύτατα στους εργαζομένους του πλοίου στη μηχανή του. Οι επιβάτες στα ψηλότερα καταστρώματα αγνοούν τι συμβαίνει επειδή ο πλοίαρχος δεν θέλει να τους πανικοβάλει, αλλά σύντομα επικρατεί χάος.

Το 1971 στο «The Andromeda strain», μια ομάδα γιατρών προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια μικροσκοπική απειλή από το Διάστημα, ενώ το 1995 το «Outbreak», με τους Ντάστιν Χόφμαν και Μόργκαν Φρίμαν, έγινε επιτυχία στο box office αφηγούμενο το πώς διαδόθηκε ένας ιός που μοιάζει στον Εμπολα, από το Ζαΐρ σε μια μικρή πόλη των ΗΠΑ.

Με το θέμα είχε καταπιαστεί και ο Ηλίας Καζάν στην «παγερά ρεαλιστική» ταινία «Panic in the streets» το 1950. Ενας αξιωματούχος της Υγειονομικής Υπηρεσίας και ένας αξιωματικός της Αστυνομίας έχουν δύο μέρες στη διάθεσή τους να αποτρέψουν την επιδημία πνευμονικής πανώλης στη Νέα Ορλεάνη μετά την ανακάλυψη ενός πτώματος που φέρει την ασθένεια. Ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης οικειοποιήθηκε στοιχεία του νεορεαλισμού και του φιλμ νουάρ σε μια επιτυχημένη απόπειρα να βάλει τον θεατή στη θέση του κρατικού αξιωματούχου, ο οποίος αντιμετωπίζει την άρνηση και την αδιαφορία των πολιτών απέναντι σε μια σοβαρή απειλή.

Το 1973 ο Τζορτζ Ρομέρο το έφτασε, ως συνήθως, στα άκρα σκηνοθετώντας το θρίλερ «The crazies». Εκεί, ο Αμερικανός σκηνοθέτης φαντάζεται μια υγειονομική κρίση, η οποία θα μετατραπεί σε αιματηρή σύγκρουση ανάμεσα σε μια πανικόβλητη μάζα ανθρώπων και μια οπλισμένη ομάδα στρατιωτών, αποφασισμένη να αποτρέψει την εξάπλωση του ιού με κάθε μέσο. Νωρίτερα, ο Αμερικανός σκηνοθέτης είχε υπογράψει τη «Νύχτα των ζωντανών νεκρών», την πλέον κλασική ζόμπι ταινία, ενώ το 1978 επανήλθε με το «Ζόμπι, το ξύπνημα των νεκρών». Και οι δύο ταινίες μιλάνε μεταφορικά για την εξάπλωση ενός ιού που απειλεί σοβαρά την ανθρωπότητα με εξόντωση.

Ο Τζον Κάρπεντερ στο «The thing» (1982) αναφέρεται σε έναν εξωγήινο ιό που εξαπλώνεται στην ανθρωπότητα. Η μόνη απάντηση στην «εισβολή» φαίνεται να είναι, όπως και σήμερα, η απομόνωση και η αποφυγή κοινωνικών επαφών.

Οσο για το τι μέρα θα ξημερώσει μετά το πέρασμα του κορονοϊού και τι θα γίνει την επαύριον, μπορείτε να ρίξετε μια ματιά, αν αντέχετε, στο «28 μέρες μετά» του Ντάνι Μπόιλ και το «28 εβδομάδες μετά» του Χουάν Κάρλος Φρεσναντίγιο (παραγωγή Ντάνι Μπόιλ), όπου οι ελάχιστοι που επέζησαν από έναν επιθετικό ιό προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα μετα-αποκαλυπτικό περιβάλλον. Το Λονδίνο είναι πια μια έρημη, κατεστραμμένη Πολιτεία, όπου οι ελάχιστοι υγιείς άνθρωποι καλούνται να γλιτώσουν από τις επιθετικές, βίαιες τάσεις εκείνων που μολύνθηκαν από τον ιό.

Από την έντυπη έκδοση