Οι κλινικές δοκιμές του θεραπευτικού εμβολίου ξεκίνησαν σε επτά χώρες, μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία, με στόχο να αξιολογηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά του σε ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα (NSCLC), τη συχνότερη μορφή καρκίνου του πνεύμονα.

Με αισιοδοξία, αλλά και μερική επιφύλαξη, υποδέχτηκε την είδηση η επιστημονική κοινότητα.

Αισιοδοξία

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος, σχολίασε μιλώντας στον «Ε.Τ.» πως οι πρώτες κλινικές μελέτες φάσης 1 που ξεκίνησαν πριν από 1 με 2 χρόνια έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

«Πριν από 1-2 χρόνια, τα πρώτα αποτελέσματα από μελέτες φάσης 1 ήταν ενθαρρυντικά. Ωστόσο, πρέπει να ολοκληρωθεί η τρέχουσα μελέτη για να αποδειχθεί η πραγματική αποτελεσματικότητα του εμβολίου», ανέφερε ο κ. Φιλόπουλος, επισημαίνοντας ότι το εμβόλιο δοκιμάζεται επί του παρόντος σε ασθενείς με μεταστατική νόσο ή άλλες δύσκολες μορφές καρκίνου του πνεύμονα. Το εμβόλιο BNT116 είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να «εκπαιδεύει» το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα του πνεύμονα, ενώ παράλληλα να εμποδίζει την επανεμφάνισή τους.

Ο μηχανισμός

Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της χρήσης αγγελιαφόρου RNA (mRNA), μιας τεχνολογίας που έγινε γνωστή από τα εμβόλια κατά της Covid-19, η οποία έχει πλέον βρει εφαρμογή και στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Το BNT116 μεταφέρει συγκεκριμένα καρκινικά αντιγόνα στο ανοσοποιητικό σύστημα, τα οποία αναγνωρίζονται ως «εισβολείς», προτρέποντας έτσι τον οργανισμό να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα που φέρουν αυτά τα αντιγόνα. Σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, η οποία επηρεάζει τόσο τα καρκινικά όσο και τα υγιή κύτταρα, το εμβόλιο στοχεύει μόνο τα καρκινικά κύτταρα, αφήνοντας τα υγιή αλώβητα.

Το μέλλον της αντιμετώπισης του καρκίνου είναι οι εξειδικευμένες θεραπείες, σχολιάζει ο πρόεδρος της ΕΑΕ: «Επειδή τα καρκινικά κύτταρα δεν είναι ομοιογενή, η προσπάθεια είναι να αναπτυχθούν ουσίες που μπορούν να εισχωρήσουν σε αυτά και να προκαλέσουν την παραγωγή αντιγόνων, τα οποία θα ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα», εξήγησε ο κ. Φιλόπουλος και πρόσθεσε περαιτέρω:

Εξατομικευμένα

«Η νέα θεραπεία φαίνεται να είναι μια πρόοδος προς την κατεύθυνση της εξατομίκευσης της αντιμετώπισης του καρκίνου. Γιατί το πρόβλημα στον καρκίνο είναι ότι έχει πάρα πολλές μορφές και υποτύπους και ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ανοσοποιητικό. Επομένως προσπαθούμε να βρούμε φάρμακα που να στοχεύουν εξατομικευμένα τους διάφορους τύπους καρκίνου, γιατί ο καρκίνος δεν είναι μία ασθένεια, αλλά πολλές ασθένειες με κοινό χαρακτηριστικό τον άναρχο πολλαπλασιασμό των κυττάρων», σημείωσε ο ίδιος.

Σε 130 ασθενείς

Η νέα κλινική δοκιμή που αποτελεί την πρώτη μελέτη του BNT116 σε ανθρώπους, πραγματοποιείται σε 34 ερευνητικά κέντρα σε επτά χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Γερμανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ισπανία, Τουρκία).

Περιλαμβάνει περίπου 130 ασθενείς σε διάφορα στάδια του καρκίνου του πνεύμονα. Οι ασθενείς αυτοί λαμβάνουν το εμβόλιο σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού απέναντι στον καρκίνο.

Μήνυμα

Οι πρώτοι ασθενείς στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη λάβει το εμβόλιο. Πρώτος των πρώτων είναι ο 67χρονος Βρετανός Γιανούζ Ρας, ο οποίος μάλιστα το 2016 είχε τρέξει στον Μαραθώνιο της Αθήνας μεταφέροντας ένα μήνυμα θέλησης και δύναμης.

«Ως επιστήμονας ο ίδιος, γνωρίζω ότι η επιστήμη μπορεί να προχωρήσει μόνο αν οι άνθρωποι συμφωνούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα όπως αυτό. Εργάζομαι στην Τεχνητή Νοημοσύνη και είμαι ανοιχτός στο να δοκιμάζω νέα πράγματα», είπε ο ίδιος και πρόσθεσε: «Ελπίζω το εμβόλιο να αντιμετωπίσει τα καρκινικά κύτταρα και να αποδειχθεί αποτελεσματική η θεραπεία».

Ο καθηγητής ογκολογίας Σίοβ Μινγκ Λι του University College London Hospitals εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για αυτή τη νέα εποχή στην έρευνα για τον καρκίνο, σημειώνοντας ότι τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ασθένεια.

Εν αναμονή

Παρόλο που οι γιατροί έχουν βάσιμες ελπίδες ότι το εμβόλιο θα αποδειχθεί αποτελεσματικό, ο κ. Φιλόπουλος προειδοποιεί πως θα πρέπει να περιμένουμε τα τελικά αποτελέσματα.

«Οι γιατροί έχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα δώσει καλά αποτελέσματα η μελέτη. Μέχρι να βγουν αυτά τα αποτελέσματα, όμως, θα είμαστε σε αναμονή, γιατί πολύ συχνά εμφανίζονται παρενέργειες και τα mRNA εμβόλια έχουν κάποιες παρενέργειες, ή μπορεί να μην είναι τόσο δραστικά ή τόσο αποτελεσματικά όσο ελπίζαμε», καταλήγει.

Κώστας Συρίγος: Τρία όπλα του νέου σκευάσματος

«Υπάρχει ένα πολύ ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο που δικαιολογεί τη χρήση αυτής της τεχνολογίας στην αντιμετώπιση του καρκίνου σε όλα τα στάδια. Αυτό μένει βέβαια να αποδειχθεί και από τις κλινικές μελέτες. Είμαι αισιόδοξος ότι οι κλινικές μελέτες θα είναι θετικές. Οι ιδιαιτερότητες αυτής της στρατηγικής σε σύγκριση με προηγούμενες στρατηγικές είναι ότι πρώτον, η μέθοδος φαίνεται να έχει λιγότερη τοξικότητα, δεύτερον, αφορά όλα τα στάδια του καρκίνου, από τα πολύ αρχικά έως τα πολύ προχωρημένα, και τρίτον, ότι διατηρείται «μνήμη» στον οργανισμό και για μελλοντικές πιθανές υποτροπές. Γι’ αυτό άλλωστε ονομάζονται και εμβόλια», λέει στον «Ε.Τ.» ο καθηγητής Παθολογίας Ογκολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Κώστας Συρίγος.

Νέα τεχνολογία

Οπως προσθέτει, αυτό που έχει αλλάξει τώρα σε σχέση με άλλες προσπάθειες στο παρελθόν είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας που αναπτύχθηκε για την πανδημία.

«Προηγούμενες κλινικές δοκιμές που είχαν γίνει στο παρελθόν για άλλους καρκίνους, κυρίως για το μελάνωμα, δεν ήταν καθόλου πετυχημένες. Γι’ αυτό η μέθοδος της χρήσης του messanger RNA για τη δημιουργία ανοσολογικής μνήμης είχε εγκαταλειφθεί, αλλά τώρα αξιοποιήσαμε την τεχνολογία που αναπτύξαμε την περίοδο της πανδημίας για τα εμβόλια έναντι του κορονοϊού και κάνουμε κάτι το οποίο είναι σχεδόν εξαρχής. Οι προκλινικές μελέτες είναι πολύ θετικές».