«Στοπ! Βρίσκεστε εδώ στο Βασίλειο του Θανάτου», προειδοποιεί η μακάβρια επιγραφή στην είσοδο «Les Catacombes» -το υπόγειο νεκροταφείο, που είναι γεμάτο με τα λείψανα έξι εκατομμυρίων Παριζιάνων-, ένα αξιοθέατο που συγκεντρώνει τουλάχιστον μισό εκατομμύριο τουρίστες ετησίως, αποτελώντας μία τις πιο επικερδείς τουριστικές ατραξιόν.

Το οστεοφυλάκιο εκτείνεται σε μήκος 1,5 χιλιομέτρου, απόσταση πολύ μικρή αν αναλογιστεί κανείς τα 300 χλμ. τούνελ και εγκαταλελειμμένων λατομείων που βρίσκονται κάτω από το Παρίσι και παραμένουν κλειστά στο κοινό. Μάλιστα, οι παραβάτες επιβαρύνονται με πρόστιμο 60 ευρώ, ενώ χειρότερο από το χρηματικό πρόστιμο είναι ο φόβος να χαθεί κανείς, αφού το 2011 παρέα τριών φοιτητών «εξαφανίστηκε» στις δαιδαλώδεις σήραγγες για τρεις ημέρες.

Φυσικά, όπως αναμενόταν, κυκλοφορούν πολλοί αστικοί μύθοι που υποστηρίζουν ότι οι κατακόμβες είναι στοιχειωμένες, με τους επισκέπτες να κάνουν λόγο για περίεργους θορύβους και σκιές που κινούνται στο σκοτάδι. Οι κατακόμβες ξεκίνησαν να δημιουργούνται το 12ο και το 13ο αιώνα, όταν οι οικιστικές ανάγκες ήταν μεγάλες, γεγονός που οδήγησε στην εξόρυξη πετρώματος σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος, δημιουργώντας εκατοντάδες χιλιόμετρα τούνελ και ορυχείων.

Η εξόρυξη της κιμωλίας, του γύψου και κυρίως της καλής ποιότητας ασβεστόλιθου αξιοποιήθηκε στην κατασκευή «στολιδιών» του Παρισιού. Πλέον, όμως οι εγκαταλελειμμένες υπόγειες στοές αποτελούν το πιο παρεξηγημένο και υποτιμημένο κομμάτι της αρχιτεκτονικής της γαλλικής πόλης. Αλλωστε, η αισθητική μιας πόλης παραδοσιακά προσδιορίζεται από το διαθέσιμο υλικό για την κατασκευή του. Αρχικώς τα λατομεία βρίσκονταν στα προάστια, όμως στα πρώτα στάδια της σύγχρονης αστικοποίησης οι περιοχές απορροφήθηκαν από το σημερινό Παρίσι, με αποτέλεσμα λατομεία που δεν είχαν εξαντληθεί να μην είναι πλέον προσβάσιμα ή η εξόρυξη να είναι πολύ ακριβή.

Ο Αλεξάντερ Λενουάρ είχε πρώτος την ιδέα να χρησιμοποιηθούν οι κενές σήραγγες ως οστεοφυλάκιο και ο υπόγειος ενταφιασμός ξεκίνησε το 1786. Με αυτόν τον τρόπο εκκενώθηκαν τα διάσπαρτα, μικρά και επικίνδυνα για τη δημόσια Υγεία νεκροταφεία του Παρισιού.

Κατολισθήσεις

Η υπόγεια ιστορία του Παρισιού καθιστά την πόλη «ευαίσθητη» σε συμβάντα κατολισθήσεων που πολλές φορές είναι θανατηφόρα. Η τελευταία δραματική καταβόθρα χρονολογείται το 1962, όταν 22 άνθρωποι σκοτώθηκαν μετά την κατάρρευση ολόκληρης γειτονιάς στα περίχωρα του Παρισιού.

Η αρμόδια υπηρεσία, πάντως, υποστηρίζει πως πραγματοποιούνται τουλάχιστον 70 παρεμβάσεις ετησίως σε περιστατικά που αφορούν σε κατολισθήσεις σπιτιών και δρόμων, τα οποία εξαφανίζονται μέσα στη γη, σε τεράστιες τρύπες. Το 1774 καταγράφηκε το πρώτο μεγάλο τέτοιου είδους περιστατικό, όταν 300 μέτρα δρόμου στο Παρίσι κατέρρευσαν σε τρύπα βάθους 20 μέτρων. Μπορεί να μην υπήρξαν θύματα, ωστόσο το συμβάν κινητοποίησε τη δημιουργία τμήματος Επιθεώρησης των Ορυχείων (IGC).

Η αρμόδια υπηρεσία σήμερα γνωρίζει με λεπτομέρεια τον υπόγειο «θησαυρό» και πολύ συχνά πραγματοποιεί έργα ενίσχυσής τους – με τσιμέντο να γεμίσουν κάποια κενά και να σταθεροποιηθούν. Πολλές φορές, το IGC δέχεται κριτική ότι παραμελεί τη διατήρηση της υπόγειας κληρονομιάς της πόλης, ωστόσο ο 27χρονος επικεφαλής της Επιτροπής, Τζουλιέν Αλάτερε, υποστηρίζει πως οι «ενέσεις» σκυροδέματος είναι η πιο φθηνή και αποτελεσματική λύση, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω καταστροφή στο έδαφος και το υπέδαφος.

Η Επιτροπή επεμβαίνει σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όμως ρόλος της είναι η αποτροπή κινδύνου, καθώς επίσης να ενημερώσει και να συμβουλεύσει τους Γάλλους για το τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια τους. Ο νόμος, άλλωστε, είναι ξεκάθαρος: ο σπιτονοικοκύρης κατέχει το σπίτι, το έδαφος και το υπέδαφος της περιουσίας του. Αν ένα σπίτι βυθίζεται, τότε είναι υποχρέωσή του να πληρώσει το λογαριασμό. Αν αναλογιστεί κανείς ότι το 20% της επιφάνειας του Παρισιού αντιμετωπίζει τον κίνδυνο κατολίσθησης, το έργο της υπηρεσίας καθίσταται εξαιρετικά σημαντικό.

Από τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής

Αθηνά Σούτζου