Οι «επιβιωτιστές» («preppers») δεν περιμένουν τις διεθνείς εξελίξεις, που συνεχώς ξεπερνούν και τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις, για να αποθηκεύσουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης και να καταστρώσουν σχέδια διαφυγής και προστασίας. Ο επιβιωτισμός, που άνθησε κυρίως στις ΗΠΑ -στον απόηχο του Ψυχρού Πολέμου- και σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, αντιμετωπιζόταν προ πανδημίας με… καγχασμό, στα όρια των θεωριών συνωμοσίας, ως παράδοξο φαινόμενο που παρατηρείται σε ανθρώπους που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον φόβο του αγνώστου με ορθολογιστική -σχεδόν ψυχαναγκαστική- προετοιμασία.

Αναθέρμανση

Η πανδημία και τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται πως δίνουν λόγο ύπαρξης στην «τάση» της εποχής ενώ πλέον και οι κυβερνήσεις καλούν τους πολίτες να προετοιμαστούν για κάθε ενδεχόμενο. Το επισφαλές μέλλον και το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον φαίνεται να ελκύει περισσότερους πολίτες σε Ευρώπη και ΗΠΑ προς τον επιβιωτισμό. Ενδεικτικό είναι ότι στην Ισπανία, εν μέσω πανδημίας, η ζήτηση για μαθήματα επιβίωσης σε σχετικές σχολές αυξήθηκε 30%.

Συχνά οι επιβιωτιστές μιλούν στον διεθνή Τύπο για τα απαραίτητα προϊόντα που πρέπει να έχει κανείς σε έκτακτες συνθήκες, επιστήμονες εξετάζουν την ψυχολογία του φαινομένου, ενώ κάποιοι ακόμη πιο οργανωμένοι στήνουν το προσωπικό τους μποστάνι και καταφύγιο, στο οποίο μπορούν να καταφύγουν για να προστατευτούν από πυρηνικά, φυσική καταστροφή ή άλλη ακραία συνθήκη, «Αποκάλυψη» όπως αναφέρουν. Η επιβίωση κινητοποιεί μια βιομηχανία με σχολές, μαθήματα, δίκτυα, βιβλία, σεμινάρια και καταστήματα, τα οποία δίνουν πληροφορίες για το πώς μπορεί κανείς να αποθηκεύσει τρόφιμα, να τα καλλιεργήσει, να κυνηγήσει, να προστατέψει τον εαυτό του.

Πυρηνικά όπλα

Πληθαίνουν οι εταιρίες σε όλη την Ευρώπη που αναφέρουν αύξηση της ζήτησης πυρηνικών καταφυγίων και μπούνκερ, υπό τον φόβο ότι η Ρωσία ίσως χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Πολίτες στη Γερμανία, την Ελβετία, τη Γαλλία και τη Βρετανία αναζητούν πληροφορίες σχετικά με την αγορά ή την κατασκευή προστατευτικών καταφυγίων την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία μετράει ήδη δύο μήνες. Κατασκευαστική εταιρία στη Βρετανία με ειδικότητα στην κατασκευή υπογείων ανέφερε στην «Telegraph» ότι υπάρχει 100% αύξηση στη ζήτηση σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ενώ αντίστοιχη έκρηξη αναφέρει η ελβετική «BühlerGmbH». Η γερμανική «BSSD» σημειώνει πως λαμβάνει περίπου 1.000 τηλεφωνήματα σχεδόν ημερησίως τις τελευταίες εβδομάδες από ανθρώπους που αναζητούν καταφύγια. Ακόμη και η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα καταγράψει τα καταφύγια που διαθέτει και θα επενδύσει στην ενίσχυση και βελτίωσή τους.

Η Φινλανδία διαθέτει εκτεταμένο δίκτυο καταφυγίων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης που μπορούν να φιλοξενήσουν 6.000 ανθρώπους, τα οποία άρχισε να κατασκευάζει τη δεκαετία του 1960. Επί του παρόντος, οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται ως αθλητικοί χώροι, πισίνες και πάρκινγκ αυτοκίνητων, ωστόσο ήδη υπάρχει σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας για την άμεση μετατροπή σε καταφύγια στα οποία έχει χρησιμοποιηθεί τεχνολογία για να αντέχουν βομβαρδισμούς, πυρηνικές και χημικές επιθέσεις.

Η Atlas Survival Shelters με έδρα το Τέξας των ΗΠΑ που ειδικεύεται στην εξατομικευμένη κατασκευή πολυτελών μπούνκερ σημειώνει πως η ζήτηση έχει εκτοξευτεί και τον τελευταίο μήνα πουλάει περίπου δύο την ημέρα! Οπως σημειώνει ο ιδιοκτήτης της εταιρίας που δραστηριοποιείται στον χώρο από το 2011, η Αμερική συναρπάζεται από τα καταφύγια επιβίωσης από τότε που ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι προέτρεψε τους πολίτες να κατασκευάσουν μπούνκερ για να προστατευτούν σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης από τη Σοβιετική Ενωση. Το κόστος για την αγορά ενός μπούνκερ με προδιαγραφές ασφαλείας κυμαίνεται στα 150.000-250.0000 δολάρια αν και μπορούν να βρεθούν κάποια έναντι 45.000 δολαρίων.

Η Ρωσία έχει επισημάνει πως «θα απαντήσει με τρόπο που δεν έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα» αν κάποιος προσπαθήσει να επέμβει σε αυτό που συμβαίνει ή δημιουργήσει απαράδεκτες στρατηγικές απειλές. Παρά τη ρητορική της Μόσχας, Αμερικανός αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας σημείωσε πως ο κίνδυνος χρήσης πυρηνικών από τη πλευρά της Ρωσίας δεν είναι υψηλός.

«Αλλαγή εποχής»

Σε συνέντευξη στην κυριακάτικη Die Welt, η υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φέζερ έκανε λόγο για «αλλαγή εποχής» εξαιτίας της ρωσικής επιθετικότητας, που επιτάσσει σημαντική ενίσχυση της προστασίας από στρατιωτικές απειλές, κάνοντας ειδική μνεία στα καταφύγια. Οπως ανέφερε, στη χώρα υπάρχουν 599 δημόσιοι χώροι προστασίας (σταθμοί μετρό, υπόγεια, χώροι στάθμευσης, πολλά καταστράφηκαν, δεν διατηρήθηκαν ή χρησιμοποιούνται ως ιδιωτικοί χώροι ή έγιναν μουσεία) και το επόμενο διάστημα το υπουργείο θα διερευνήσει αν υπάρχουν περισσότεροι, θα τους αναβαθμίσει και σε κάθε περίπτωση θα σταματήσει τη διάλυσή τους. Ηδη δόθηκαν 88 εκατομμύρια ευρώ στα ομοσπονδιακά κρατίδια για την εγκατάσταση νέων συστημάτων σειρήνων. Επιπλέον υπάρχει σχέδιο βελτίωσης και αποθήκευσης σε μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα έκτακτων προμηθειών, ιατρικού εξοπλισμού, προστατευτικού ρουχισμού, μασκών και φαρμάκων. Οι ειδικοί πάντως υποστηρίζουν πως οι διαθέσιμες εγκαταστάσεις δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την προστασία των πολιτών.

«Κιτ επιβίωσης»

Οι «preppers» διαθέτουν εδώ και χρόνια το «κιτ επιβίωσης», ωστόσο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «δείχνουν» τις προτάσεις της Πολιτικής Προστασίας σε μια προσπάθεια να κατευθύνουν τους πολίτες, εν μέσω της πολυεπίπεδης κρίσης. Η προστασία από βομβαρδισμούς ίσως να μην αποτελεί προτεραιότητα των ευρωπαίων, παρά μόνο σε επίπεδο ερευνών, αφού οι άμεσοι κίνδυνοι αφορούν σε ζητήματα όπως οι επιθέσεις σε σιλό σιτηρών, ο ναυτικών αποκλεισμός αγροτικών προϊόντων και ο κίνδυνος κυβερνοεπιθέσεων σε σημαντικές υποδομές.

Επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες των επιβιωτιστών η υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φέζερ, που προέρχεται από το SPD, σε συνέντευξή της στην «Handelsblatt» κάλεσε τους πολίτες της χώρας να προετοιμαστούν και να προχωρήσουν σε προμήθειες τροφίμων για δέκα ημέρες. Προέταξε τη λήψη προστατευτικών μέτρων με προμήθειες σε τρόφιμα, φάρμακα και ιατρικές προμήθειες. Η ίδια παρέπεμψε τους πολίτες στην ειδική λίστα της γερμανικής Πολιτικής Προστασίας, που περιλαμβάνει «10 λίτρα σε νερό και υγρά, 3,5 κιλά σιτηρά, ψωμί, πατάτες, ρύζι, ζυμαρικά, 1,5 κιλό κρέας, ψάρι, αβγά».

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πρότεινε «σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την απελευθέρωση των αποθεμάτων σε περίπτωση κρίσης για την αποφυγή τυχόν ελλείψεων και μέτριων αυξήσεων τιμών. Το «Σχέδιο Β» του Μακρόν προβλέπει μείωση 50% της χρήσης φυτοφαρμάκων έως το 2030 και χημικών λιπασμάτων κατά 20% αντίστοιχα, μαζί με τη δέσμευση «να μην επιβληθούν περιορισμοί στις εξαγωγές αγροτικών πρώτων υλών».

Σε αντίθεση με τις πρώτες εβδομάδες των lockdown στην αρχή της πανδημίας όταν οι πολίτες έσπευσαν να προμηθευτούν τρόφιμα και προϊόντα, σε αυτή την κρίση επιδεικνύουν μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση. Οι κυβερνήσεις συνιστούν ψυχραιμία και όχι πανικό, ωστόσο κάποιες υπεραγορές σε Βόρεια Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία καταγράφουν ελλείψεις, κυρίως σε ζυμαρικά.