Παρελθόν

Στην έκθεση αυτή συγκεντρώνονται με ένα μαγικό τρόπο πολλές και διαφορετικές απόψεις της μεταπολεμικής Ελλάδας, όταν ο ΜακΚέιμπ διέτρεχε τη χώρα μας και απαθανάτιζε μοναδικά τοπία, ανθρώπους, σκηνές της καθημερινότητας, εικόνες οικείες, στην πόλη, στο χωριό, στην ύπαιθρο που ανακαλούν μνήμες άλλων εποχών.

Δρασκελώντας το κατώφλι του υπέροχου, επιβλητικού, πλήρως ανακαινισμένου, διώροφου αρχοντικού Πανταζή, που χτίστηκε γύρω στα 1900 και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα της αρχιτεκτονικής του Ζαγορίου, όπου στεγάζεται το Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο, καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για ένα αληθινό κόσμημα για την ευρύτερη περιοχή, που αξίζει να επισκεφθείτε. Ειδικά έως τον Ιούνιο, θα βρίσκονται στους χώρους του, οι εβδομήντα μοναδικές ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες του Robert McCabe, οι οποίες αναδεικνύονται με άλλον τρόπο από ό,τι στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, όπου είχε φιλοξενηθεί επίσης η έκθεση το 2023. Εν συνεχεία η έκθεση ταξίδεψε υπό την αιγίδα του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Αμυνας στη Σεούλ και τώρα με την ευγενική παραχώρηση του Εθνικού και Ιστορικού Μουσείου φιλοξενείται στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο Μονοδενδρίου Ιωαννίνων.

Το αρχοντικό, με πολλούς χώρους, όπου έχουν μοιραστεί οι υπέροχες φωτογραφίες του McCabe, σε επιμέλεια του Τάκη Αναγνωστόπουλου, μεταφέρει την αίσθηση της οικειότητας. Σαν να βρίσκεσαι σε ένα φιλόξενο, μεγάλο σπίτι-αρχοντικό, στους τοίχους του οποίου έχουν αναρτηθεί οι φωτογραφίες σε μεγάλα επιβλητικά τυπώματα. Τραβήχτηκαν μετά τη δύσκολη δεκαετία του ‘40 και απαθανατίζουν την προσπάθεια, τον αγώνα, την ελπίδα και το χαμόγελο της Ελλάδας στον δύσκολο δρόμο της ανάκαμψης.

Επιστροφή

Με αυτή την έκθεση ο Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ κάνει ουσιαστικά, δυναμική επιστροφή στην Ηπειρο, δεκαεπτά χρόνια μετά τη φιλοξενία στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο Μονοδενδρίου της έκθεσής του «Στον δρόμο για την Ελλάδα με μία Rolleiflex».

Η νέα έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 180 χρόνων από την ίδρυση της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής. Τα κείμενα της έκθεσης είναι του προέδρου του Κέντρου Δελφών, καθηγητή στο Χάρβαρντ, Παναγιώτη Ροϊλού, και της καλής συναδέλφου δημοσιογράφου-συγγραφέως Κατερίνας Λυμπεροπούλου, η οποία και μας συνόδευσε στην επίσκεψή μας στην έκθεση.

Η ξενάγηση στην έκθεση από τnν Ιφιγένεια Γέπη και τον Παύλο Φωτόπουλο είναι αποκαλυπτική. Μας υποδέχονται ευγενικά και μας συνοδεύουν στους υπέροχους χώρους του αρχοντικού, όπου φιλοξενείται η έκθεση, και στην αυλή του, δίνοντάς μας κάθε πληροφορία για τον χώρο και την ιστορία του. Εκεί έχουν φιλοξενηθεί και πολλές άλλες αξιόλογες εκθέσεις και αφιερώματα, διεθνούς φήμης δημιουργών, που με το έργο τους έκαναν γνωστή σε όλο τον κόσμο την πολιτισμική μας κληρονομιά. Ακολούθησε ξενάγηση και στο Ριζάρειο Χειροτεχνικό Κέντρο, όπου θα βρείτε περίτεχνα αριστουργήματα, κεντήματα και δημιουργίες στον αργαλειό, χαλιά, κοσμήματα, ρούχα μοναδικής αισθητικής. Το Μονοδένδρι γενικότερα είναι χάρμα οφθαλμών να το επισκεφθείτε και τους χειμερινούς μήνες, με τους κατοίκους του να είναι εξαιρετικά φιλόξενοι.

Πότε επισκεφθήκατε για πρώτη φορά την Ηπειρο;

Η πρώτη μου γνωριμία με την Ηπειρο ήταν μέσω του ταξιδιού που κάναμε με τον αδερφό μου το 1961 με ένα νοικιασμένο VW. Πήγαμε στην Αρτα, το Μέτσοβο, τα Ιωάννινα, τα Μετέωρα, μεταξύ άλλων. Αλλά δεν πήγαμε ποτέ στα Ζαγοροχώρια. Η αποτυχία αυτή οφειλόταν στην άγνοια. Δεν είχαμε ιδέα για την ομορφιά της περιοχής. Αργότερα, βέβαια, μετά την έκθεση στη Ριζάρειο, γνωρίσαμε την περιοχή πολύ καλά, χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στον φίλο και οδηγό μας, Κωνσταντίνο Βασιλείου. Εχουμε κάνει υπέροχες οικογενειακές πεζοπορίες στα βουνά και επισκεφθήκαμε πολλά εντυπωσιακά χωριά.

Η αίσθηση που δημιουργεί η παρουσίαση των φωτογραφιών σας στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο είναι διαφορετική απ’ ό,τι στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Εσείς τι λέτε;

Ημουν ανήσυχος μήπως κάποιες από τις εκτυπώσεις ήταν υπερβολικά μεγάλες για τον χώρο. Αλλά έκανα λάθος. Φαίνεται ότι δημιουργούν ένα περιβάλλον, μια ατμόσφαιρα μοναδική στον χώρο, που προσθέτει στον τρόπο θέασης των φωτογραφιών.

Στην έκθεση είδαμε δύο φωτογραφίες από την Ηπειρο. Η πολύ γνωστή με τα τρία κορίτσια και η άλλη με τις γυναίκες που πλένουν στον ποταμό Λούρο. Θα θέλατε να μοιραστείτε την ιστορία πίσω από αυτές τις δύο φωτογραφίες;

Το 1961 περνούσαμε με τον αδερφό μου από την περιοχή του Μεγάλου Περιστερίου όταν είδαμε μια παλιά πέτρινη γέφυρα. Αποφασίσαμε να σταματήσουμε και να τραβήξουμε φωτογραφίες. Αμέσως μας συνάντησαν η Λαμπρινή, η Μαρία και η Ελένη, με μεγάλα χαμόγελα. Κρατούσαν τα παπούτσια τους για να μην τα φθείρουν και τα ρούχα τους ήταν πιασμένα με παραμάνες. Χάρη στην αφίσα της έκθεσης «Στον Δρόμο με μία Rolleiflex» γνωρίσαμε τα κορίτσια και γίναμε φίλοι. Ελπίζουμε να τα επισκεφθούμε σύντομα στα Ιωάννινα. Τις γυναίκες στη σκηνή του ποταμού Λούρου δεν τις γνωρίσαμε ποτέ. Αλλά αυτή η εικόνα εκείνης της εποχής επαναλαμβανόταν σε όλη την Ελλάδα.

Εξακολουθείτε να φωτογραφίζετε όταν βρίσκεστε στην Ελλάδα και αν ναι, τι;

Ναι, βέβαια. Πρόσφατα πειραματίζομαι με μια νέα ψηφιακή κάμερα που μου δάνεισε ο φίλος μου Ορέστης. Η εξαιρετικά υψηλή ανάλυση με ωθεί προς τη φωτογράφηση τοπίων. Αυτή την εποχή με τα φωτεινά πράσινα και τη γωνία που κάνει ο χειμερινός ήλιος είναι ό,τι πρέπει για να φωτογραφίζεις τοπία.

Υπάρχει κάποιος τόπος στην Ελλάδα ή αλλού που δεν έχετε φωτογραφίσει ακόμα και θα θέλατε να φωτογραφίσετε;

Θα ήθελα να φωτογραφίσω περισσότερο την Κρήτη. Φωτογράφισα την Κνωσό το 1954 και τη Σαμαριά το 1964, αλλά έχω καλύψει πολύ λίγο έδαφος στο νησί. Και υπάρχουν νησιά όπως η Γαύδος, ο Aγιος Ευστράτιος και τα Αντικύθηρα που δεν έχω επισκεφτεί ποτέ και θα ήθελα να φωτογραφίσω.

Ποιο είναι το μέλλον της έκθεσης, θα θέλατε να ταξιδέψει και σε άλλα μέρη της Ελλάδας;

Η έκθεση, μετά το Μονοδένδρι, θα ταξιδέψει στην Πάτρα. Θα ήταν ευχής έργο και μεγάλη μου χαρά να ταξιδέψει και σε άλλους τόπους.

 Το οδοιπορικό συνεχίζεται

«Εξοπλισμένη» με κείμενα από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Παναγιώτη Ροϊλό, τη δημοσιογράφο Κατερίνα Λυμπεροπούλου και τον ίδιο τον Robert McCabe, η έκθεση «Η Ελλάδα μετά τον πόλεμο. Τα χρόνια της ελπίδας», αλλά και το ομώνυμο βιβλίο υπό την αιγίδα του ΕΠΚεΔ (εκδόσεις Πατάκη / AbbevillePress), αποτελεί σημαντικό ντοκουμέντο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.

Από το κείμενο της Κατερίνας Λυμπεροπούλου σταχυολογήσαμε ένα απόσπασμα που αναφέρεται στη σχέση του Robert McCabe με την Ηπειρο: «Τον Ιούλιο του 1943, οι Γερμανοί έσφαξαν πάνω από 150 άτομα στη Μουσιώτισσα της Ηπείρου, ενώ στις 16 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, επίσης στην Ηπειρο, κατέστρεψαν το χωριό Κομμένο σφάζοντας μεγάλο αριθμό αμάχων, μεταξύ αμέτρητων άλλων θηριωδιών σε πολλά μέρη της Ελλάδας, σύμφωνα με την έκθεση Δοξιάδη. Λίγα χρόνια μετά, ο φακός του Robert McCabe σε αυτά τα μέρη και συγκεκριμένα στο Ανω Περιστέρι Ηπείρου, θα συναντούσε τη Λαμπρινή, τη Μαρία και την Ελένη, σε μια από τις χαρακτηριστικότερες φωτογραφίες του οδοιπορικού του στην Ελλάδα που ξεκίνησε την εποχή της μετεφηβείας του και συνεχίζεται μέχρι σήμερα».

Info

«Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ. ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ»

ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ROBERT McCABE

ΠΟΥ: Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο Μονοδενδρίου Ιωαννίνων

ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ριζάρειο Ιδρυμα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Τάκης Αναγνωστόπουλος

ΣΥΛΛΗΨΗ-ΚΕΙΜΕΝΑ: Παναγιώτης Ροϊλός

ΕΡΕΥΝΑ-ΚΕΙΜΕΝΑ: Κατερίνα Λυμπεροπούλου

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: Εως τον Ιούνιο 2025

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ: 09:00-16:00 (καθημερινά), τηλ.: 2653071573 / [email protected]