Ανοίγει και επίσημα το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, με την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στα Σκόπια στις 31 Αυγούστου. Ζητούμενο σε αυτές τις -κατ’ αρχήν- διερευνητικές κρούσεις, που αναμένεται να συνεχιστούν σε βάθος μηνών, είναι να διαπιστωθεί εάν πράγματι υπάρχει πολιτική βούληση και διάθεση ειλικρινούς συνεργασίας εκ μέρους της νέας σκοπιανής κυβέρνησης για επίλυση του χρονίζοντος -επί σχεδόν τρεις δεκαετίες- προβλήματος. Προς το παρόν, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, δεν πρόκειται να γίνουν ουσιαστικές συζητήσεις επί συγκεκριμένων προτάσεων για την ονομασία.

Ωστόσο, ο Ελληνας υπουργός είναι αναγκασμένος να μεταβεί, από τη Θεσσαλονίκη, στην πρωτεύουσα της γείτονος οδικώς. Κι αυτό διότι, εξαιτίας της ονομασίας του αεροδρομίου της ως «Αλέξανδρος ο Μέγας», άπαντες οι Ελληνες κυβερνητικοί παράγοντες δεν δέχονται να ταξιδέψουν αεροπορικώς. Ομως, και η εθνική οδός της χώρας που οδηγεί στην πρωτεύουσα φέρει την ονομασία «Αλέξανδρος ο Μακεδών». Για να μη μιλήσει κανείς για τα πάμπολλα μνημεία του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου που «έσπειρε» η προηγούμενη κυβέρνηση του Νίκολα Γκρούεφσκι σε ολόκληρη τη χώρα, με τα περισσότερα εντός της πρωτεύουσας.

Βέβαια, η νέα κυβέρνηση σοσιαλδημοκρατών – αλβανικών κομμάτων, που κατά τα λοιπά κάνει «επίθεση φιλίας» προς την Ελλάδα, θα μπορούσε να είχε ήδη αλλάξει την ονομασία του αεροδρομίου. Οχι για να μην ταλαιπωρηθεί ο Ελληνας υπουργός, όσο σαν μια αποφασιστική επίδειξη ειλικρινούς βούλησης ότι θα κόψει τον ομφάλιο λώρο με τους ανιστόρητους αλυτρωτισμούς και, εφόσον επιθυμεί να μπει στην «ευρωπαϊκή οικογένεια», θα οικοδομήσει σχέσεις καλής γειτονίας, ειδικά με την Ελλάδα, ίσως τον βασικότερο οικονομικό και πολιτικό εταίρο της στην περιοχή.

Δεν το έκανε, όμως, επειδή είναι ασταθής και δεν θέλει να δώσει «προσχήματα» στους -ισχυρούς ακόμα- πολιτικούς αντιπάλους της. Οπως και να ‘χει, το ελάχιστο που καλούνται να αποδείξουν τα Σκόπια, κατά την αυθημερόν επίσκεψη Κοτζιά στη χώρα, είναι ότι οι «συμφιλιωτικές» δηλώσεις του πρωθυπουργού τους, Ζόραν Ζάεφ, και του υπουργού Εξωτερικών τους, Νίκολα Ντιμιτρόφ, ότι θα τελειώσουν με τις ιδεοληψίες περί «απογόνων του μεγάλου Αλεξάνδρου» δεν είναι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα και «κουτοπόνηρες» υπεκφυγές.

Δειλά βήματα

Εξάλλου, η αλλαγή των μεγαλοϊδεατικών ονομασιών και το ξήλωμα σειράς αγαλμάτων θα μπορούσε να είναι ένα έμπρακτο Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Πόσω μάλλον που ο άλλοτε πρέσβης των Σκοπίων στις ΗΠΑ, Ν. Ντιμιτρόφ, είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα το κάνει η νέα κυβέρνηση. Στη συνέχεια, ωστόσο, άλλαξε το αφήγημά του και, επικαλούμενος έλλειψη χρημάτων, είπε ότι δεν θα φτιάξουν καινούργια αλυτρωτικά σύμβολα. Ο λόγος γίνεται, βέβαια, μόλις για μερικά εκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα μπορούσαν να δοθούν από τα ταμεία της Ε.Ε. Να σημειωθεί πως λίγο πριν από την πρώτη επίσκεψη Ντιμιτρόφ στο εξωτερικό, που έγινε στην Αθήνα φέτος τον Ιούνιο, η σκοπιανή πλευρά άφηνε να διαφανεί ότι σύντομα θα ανακοινωθεί η αλλαγή της ονομασίας της εθνικής οδού που διασχίζει την ΠΓΔΜ από τον Νότο προς τον Βορρά. Προς το παρόν, ωστόσο, ο Σκοπιανός υπουργός Εξωτερικών περιορίστηκε να αποστασιοποιηθεί από την παρουσία του Σκοπιανού πρέσβη στο Τορόντο σε εκδήλωση με φόντο χάρτη της «Μακεδονίας» μέχρι τη Λάρισα(!). Βέβαια, θα γινόταν ακόμα πιο πειστικός αν αποστασιοποιείτο και από τη σημαία με το αστέρι της Βεργίνας, που υπήρχε στην ίδια εκδήλωση. Αλλά δεν το έκανε.

Η δυστοκία των Σκοπίων να υλοποιήσουν τις «υποσχέσεις» τους προς την Ελλάδα οφείλεται -και- σε σοβαρούς εσωτερικούς λόγους. Η νέα κυβέρνηση διαθέτει ισχνή πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο (μόλις 62 βουλευτές στο σύνολο των 120), ενώ ο τέως πρωθυπουργός, Ν. Γκρούεφσκι, εξακολουθεί να έχει πολιτική δύναμη και τα αλυτρωτικά ιδεολογήματά του να εισακούονται από μεγάλο μέρος του σλαβικού πληθυσμού. Ο ταχέως αυξανόμενος αλβανικός πληθυσμός αδιαφορεί πλήρως για το «ονοματολογικό» και για να δελεάσει τον αλβανικό παράγοντα, ο οποίος εξαρτά σε πολύ μεγάλο βαθμό τη στάση του από την αμερικανική «γραμμή» αλλά και τα Τίρανα, ο κ. Ζ. Ζάεφ τάζει ανταλλάγματα για την αναβάθμιση της θέσης των Αλβανών, της αλβανικής γλώσσας κ.ο.κ.

Το πρώτο εκλογικό crash test για τη νέα σκοπιανή κυβέρνηση είναι οι δημοτικές εκλογές τον Οκτώβριο. Εν αναμονή των αποτελεσμάτων, λοιπόν, εκτιμάται ότι, κατά την επίσκεψη Κοτζιά, μόνον περιορισμένες διερευνητικές κινήσεις θα γίνουν στο «ονοματολογικό», ενώ κυρίως αναμένεται να «τρέξουν» τα ΜΟΕ. Κάτι που είχε ξεκινήσει προ έτους, όταν ο υπουργός Εξωτερικών είχε επισκεφθεί τα Σκόπια, αλλά έκτοτε, με υπαιτιότητα της τότε κυβέρνησης Γκρούεφσκι και της τεταμένης προεκλογικής και μετεκλογικής περιόδου στη γείτονα, ελάχιστα προχώρησαν.

Εκτός αυτού, στο μέσον του Σεπτεμβρίου, ο κ. Ν. Κοτζιάς θα παραστεί στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου πολύ πιθανώς θα συναντηθεί με τον γενικό γραμματέα του Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτιέρες. Σε αυτόν, εκτός του Κυπριακού που ειδικά από την αρχή αυτού του έτους θεωρείται το μείζον θέμα για την ελληνική διπλωματία, αναμένεται να θέσει και το Σκοπιανό. Να σημειωθεί ότι η επίσκεψη στις ΗΠΑ θα διαρκέσει περί τη μία εβδομάδα και θα έχει σειρά επαφών με Αμερικανούς αξιωματούχους.

Διακαείς πόθοι

Σε αυτό το ακανθώδες εσωτερικό περιβάλλον, η σκοπιανή κυβέρνηση φαίνεται πως έχει πολύ μεγάλη ανάγκη να δείξει στην κοινή γνώμη της μια επιτυχία. Κι αυτή δεν είναι μια «υπόσχεση» ότι θα ανοίξει ο δρόμος για την ένταξη της ΠΓΔΜ, πρωτίστως στο ΝΑΤΟ, αλλά και στην Ε.Ε. Στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, που επιθυμούν διακαώς τα Σκόπια, η Αθήνα δηλώνει ότι δεν πρόκειται να δώσει το πράσινο φως για ένταξη χωρίς προηγούμενη επίλυση της ονομασίας. Για την Ε.Ε. τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, αφού η γειτονική χώρα πρέπει να υλοποιήσει θεαματικές πολιτικές, κοινωνικές και θεσμικές «μεταρρυθμίσεις» και αλλαγές, καθώς και να πληροί πλειάδα κριτηρίων. Κάτι που είναι πολύ χρονοβόρο και επίπονο.

Η νέα σκοπιανή κυβέρνηση, ωστόσο, σε αντίθεση με την Αθήνα, δηλώνει ότι θέλει να βάλει τη χώρα στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία. Χωρίς, δηλαδή, προηγούμενη επίλυση της ονομασίας. Τακτική που έρχεται σε πλήρη αναντιστοιχία με τις δημόσιες «διαβεβαιώσεις» ότι θέλει να οικοδομήσει σχέσεις καλής γειτονίας. Μάλιστα, για να αποσπάσει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον και να επιταχύνει τις εξελίξεις, φτάνει στο σημείο να διογκώνει την κατά τα λοιπά υπαρκτή ρωσική επιρροή στην ΠΓΔΜ σε μείζονα «ρωσικό κίνδυνο». Πάντως, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει δηλώσει ότι ισχύουν οι αποφάσεις που έλαβε ο Οργανισμός στο Βουκουρέστι, το 2008, και επαναβεβαιώθηκαν μετά. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση της γείτονος ελπίζει να πάρει την πολυπόθητη «υποσχετική». Προσδοκά, δε, σε μια στήριξη από το Βερολίνο, αλλά και τη Σόφια, ενώ βέβαιη θεωρείται η στήριξη της Τουρκίας, ο ρόλος της οποίας, κατά κοινή ομολογία, μεγαλώνει ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια στα Σκόπια.

Μνημειώδης θα μείνει η δήλωση του Γερμανού υφυπουργού Εξωτερικών, Μίκαελ Ροθ, κατά την προ μηνός επίσκεψή του στα Σκόπια, ότι η διαφορά της ονομασίας είναι «εντελώς παράλογη» που κανένας, εκτός Ελλάδας και «Μακεδονίας», όπως ο ίδιος κατονόμασε το κρατίδιο, δεν καταλαβαίνει. Κάτι που προκάλεσε την οργίλη αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και την αναδίπλωση(;) του Βερολίνου. Ιδιαιτέρως σοβαρό είναι, τέλος, ότι η Βουλγαρία δεν περιορίζεται μόνον σε γενικόλογες δηλώσεις ότι θα στηρίξει την ΠΓΔΜ στο δρόμο για το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Μάλιστα, η νέα υπουργός Εξωτερικών της, Εκατερίνα Ζαχάροβα, σε μια διόλου φιλική κίνηση απέναντι στην Ελλάδα, διαβεβαίωσε(!) τα Σκόπια ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2018, οπότε η Βουλγαρία θα έχει την ευρωπαϊκή προεδρία, θα προωθήσει την υποψηφιότητα του κρατιδίου στην Ε.Ε.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου