Η καλή πορεία της οικονομίας μέσα στις δύο διαδοχικές κρίσεις (του  κορονοϊού και της ενέργειας), σε συνδυασμό με την απόσταση που θα πρέπει να διανύσει η Ελλάδα για να σταθεί δίπλα στους εταίρους της, δεν αφήνουν περιθώριο καθυστερήσεων.

Η νέα κυβέρνηση εκλέγεται σε ένα κομβικό σημείο για την Ελλάδα και τη θέση της στην Ευρώπη. Η συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας μέσω αύξησης επενδύσεων και εξαγωγών, με μια συνετή δημοσιονομική πολιτική που θα είναι προσηλωμένη στη μείωση του χρέους είναι η αποστολή εντός Ελλάδας.

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας εν μέσω συνεχούς αύξησης των επιτοκίων, η συνέπεια της χώρας στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, η περαιτέρω εξυγίανση των τραπεζών, η μείωση των «κόκκινων» δανείων και η αντιμετώπιση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους είναι οι σταθμοί της οικονομικής πολιτικής που θα διαλύσουν τις τελευταίες αμφιβολίες για το ότι η Ελλάδα μπορεί να είναι success story στην Ε.Ε.

Με αυτά τα δεδομένα, τα θέματα που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ο νέος υπ. Οικονομικών και οι συνεργάτες του κατά σειρά σπουδαιότητας είναι:

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΒΑΘΜΙΔΑΣ

1 Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας έχει χαρακτηριστεί -και είναι- εθνικός στόχος. Τούτο διότι θα αναβαθμίσει ριζικά την εμπιστοσύνη των αγορών προς την Ελλάδα. Στη νέα εποχή η φθηνότερη χρηματοδότηση του κράτους θα «μεταδοθεί» άμεσα στις τράπεζες και από εκεί στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, γεγονός πολύ σημαντικό σε μια περίοδο σταθερά αυξανόμενων επιτοκίων.

Η Ελλάδα έχει αναβαθμιστεί το προηγούμενο διάστημα από 4 οίκους αξιολόγησης (Fitch, S&P, DBRS, SCOPE) στη βαθμίδα που είναι ένα σκαλί κάτω από την επενδυτική. Το «κλειδί» για την κατάκτησή της είναι η επόμενη κυβέρνηση να υιοθετήσει μια οικονομική πολιτική ανάλογη με τη σημερινή που έχει ως βάση τη συνετή δημοσιονομική πολιτική.

Ωστόσο, οι οίκοι αξιολόγησης μπορεί να μην αρκεστούν στις δεσμεύσεις και να περιμένουν και τα πρώτα στάδια εφαρμογής της νέας οικονομικής πολιτικής στην απορρόφηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τις δημοσιονομικές επιδόσεις του εννεαμήνου.

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αποτελεί και επιτακτική ανάγκη καθώς τα επιτόκια της ΕΚΤ αναμένεται να φτάσουν στο 4,25%, ενώ το 2024 η ΕΚΤ θα επανεξετάσει το ειδικό καθεστώς διακράτησης των ελληνικών ομολόγων ύψους 38 δισ. ευρώ που είχε συγκεντρώσει μέσω του έκτακτου προγράμματος αγοράς ομολόγων (PEPP) κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

2 Η εξασφάλιση θετικής ανάπτυξης για την Ελλάδα περνάει μέσα από την ορθή και έγκαιρη αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων ύψους περίπου 56 δισ. ευρώ που εξασφάλισε από τις συμφωνίες του 2020 για το Ταμείο Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ 2021-2027.

Σε ό,τι αφορά το κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει άμεσα. Μέχρι και το τέλος Αυγούστου θα πρέπει να υπογραφεί η νέα δανειακή σύμβαση 5 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση (μαζί με την επιπλέον επιχορήγηση των 770 εκατ. ευρώ που δικαιούται η Ελλάδα) της ελληνικής πρότασης για το REPowerEU, το οποίο φιλοδοξεί να επιταχύνει την απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα.

Μέσα στο φθινόπωρο θα πρέπει να εισπράξουμε την 3^η δόση ύψους 1,72 δισ. ευρώ από το Ταμείο φτάνοντας την απορρόφηση πόρων στα 12,8 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, μένουν άλλα 23,3 δισ. ευρώ πόρων που θα πρέπει να απορροφηθούν μέχρι και τα μέσα του 2026. Για να εισπραχθούν οι συνολικοί πόροι ύψους 36 δισ. ευρώ που θα πάρει η Ελλάδα μαζί με τα χρήματα του RWpowerEU, θα πρέπει να εκπληρωθούν άλλα 331 «ορόσημα» που θα φέρουν τον κρατικό μηχανισμό στα όριά του.

Τόσο η πρόταση για το REpowerEU όσο και η πρόταση για την ενδιάμεση αναθεώρηση του ελληνικού προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να ολοκληρωθούν και να κατατεθούν έως το τέλος του χρόνου.

Η υλοποίηση του προγράμματος είναι ένα θέμα που θα πρέπει να δουν και οι οίκοι αξιολόγησης, πριν δώσουν στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα.

Επίσης, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν το ταχύτερο δυνατό τα προγράμματα συνολικού ύψους 20,7 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ 2021-2027.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

3 Ως γνωστόν, από το 2024, για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., επανέρχονται οι δημοσιονομικοί κανόνες. Με βάση την πρόταση που έκανε η Κομισιόν, τα υπερχρεωμένα μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα σχετικά πιο ευέλικτό 4ετές πλάνο δημοσιονομικής προσαρμογής με στόχο τη μείωση του χρέους.

Ενώ ακόμη το πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων βρίσκεται σε διαβούλευση, στην πρώτη της ανάγνωση η πρόταση της Επιτροπής ζητά την αξιολόγηση με μόνο κριτήριο συμπεφωνημένες «οροφές δαπανών» οι οποίες δεν θα αλλάζουν. Τούτο σημαίνει ότι σε περίπτωση υπεραπόδοσης τα υπερπλεονάσματα θα διατίθενται απευθείας στο χρέος και όχι σε θετικά μέτρα για την οικονομία που θα βοηθούν στην ταχύτερη αποκλιμάκωσή του. Αποστολή του νέου οικονομικού επιτελείου είναι να διαπραγματευτεί έτσι, ώστε η υπεραπόδοση της οικονομίας να ενισχύει την ανάπτυξη.

ΜΕΙΩΣΗ «ΚΟΚΚΙΝΩΝ» ΔΑΝΕΙΩΝ

4 Υστερα από μία δεκαετία κρίσης, οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες έχουν επιστρέψει σε κερδοφορία και στη χορήγηση νέων δανείων. Διαθέτουν δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 17,3% ενώ τα «κόκκινα» δάνεια, με τη λειτουργία του προγράμματος «Ηρακλής», έχουν μειωθεί σημαντικά, στο 9,8%. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο από το 1,83% που είναι ο μέσος όρος των «κόκκινων» δανείων στην Ε.Ε. Η αποστολή της νέας κυβέρνησης θα είναι διπλή. Αφενός να αποτρέψει ένα νέο κύμα «κόκκινων» δανείων λόγω των υψηλών επιτοκίων του ευρώ και αφετέρου να μειώσει ακόμη περισσότερο το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων, ώστε να συγκλίνουν με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Αν προχωρήσει το σχέδιο για μια 3^η φάση του προγράμματος «Ηρακλής», θα πρέπει όλα να εξεταστούν προσεκτικά, καθώς οι νέες τιτλοποιήσεις δανείων θα υπόκεινται στους νέους κανόνες της Eurostat που μπορεί να κοστίσουν στο χρέος.

Το απερχόμενο οικονομικό επιτελείο πέτυχε, σε συμφωνία με τις τράπεζες, μια ρύθμιση για περίπου 250.000 ενήμερους δανειολήπτες με στεγαστικά δάνεια για επιδότηση των αυξήσεων των μηναίων δόσεων για ένα χρόνο. Με δεδομένο ότι τα επιτόκια θα μείνουν στο σημερινό ύψος (πάνω από 3%) για πάνω από ένα χρόνο, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για τη συνέχεια μετά το τέλος της ρύθμισης. Επίσης, θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για περαιτέρω μείωση των «κόκκινων» δανείων που εμποδίζουν την αύξηση της πιστωτικής επέκτασης.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΡΑΤΟΥΣ

5 Η αναπτυξιακή διαδικασία περνάει και από τη βελτίωση της λειτουργίας του κράτους που εδώ και χρόνια αποτελεί τροχοπέδη σε νέες παραγωγικές επενδύσεις. Το Ταμείο Ανάκαμψης εξασφάλισε πόρους πάνω από 2,5 δισ. ευρώ για την ψηφιοποίηση του κράτους που αναμένεται να μειώσει σημαντικά τη γραφειοκρατία. Η προσπάθεια βρίσκεται σε εξέλιξη και θα πρέπει να ολοκληρωθεί έγκαιρα και χωρίς τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν.

Ιδιαίτερη σημασία έχει ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας της Δικαιοσύνης, η οποία θα πρέπει να έχει τις προϋποθέσεις να επιλύει διαφορές σε πολύ λιγότερο από 5-6 χρόνια σήμερα.

Αλλες μεταρρυθμίσεις, όπως η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και τα πολεοδομικά σχέδια, μπορούν να βοηθήσουν στην προσέλκυση νέων παραγωγικών επενδύσεων (greenfield investments) που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και θα μειώσουν με μόνιμο τρόπο την ανεργία, η οποία, παρά τη μείωση, παραμένει η δεύτερη υψηλότερη στην Ε.Ε.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

6 Μια μεγάλη πρόκληση παραμένει η αντιμετώπιση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους σε Δημόσιο και τράπεζες που ξεπερνά σήμερα τα 256 δισ. ευρώ και αναλύεται σε 115 δισ. ευρώ «κόκκινα» δάνεια και 113 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία, εκ των οποίων τα 28 δισ. ευρώ είναι χρέος προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

Υστερα από πολλά και διαφορετικά μέτρα στήριξης κατά τη διάρκεια του κορονοϊού (αναβολή φορολογικών υποχρεώσεων, πρόγραμμα «Γέφυρα», επιστρεπτέα προκαταβολή), φτάσαμε στη νομοθέτηση και τη λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού διευθέτησης οφειλών στον οποίο έχουν ενταχθεί ήδη 4.000 οφειλέτες, ενώ σε λειτουργία θα τεθεί έως το τέλος του χρόνου και ο μηχανισμός διαχείρισης των πτωχευμένων νοικοκυριών.

Το ιδιωτικό χρέος είναι ένα δύσκολο θέμα που θα απασχολήσει όχι μόνο την επόμενη αλλά και αρκετές… επόμενες κυβερνήσεις, αφού κορυφώθηκε την περασμένη δεκαετία και θα συνεχίσει να αυξάνεται αν δεν βρεθούν καλύτερες λύσεις.

ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ

7 Τέλος, ένα θέμα άμεσης προτεραιότητας είναι η συνέχιση της στήριξης των περισσότερο οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών απέναντι στην ακρίβεια. Οι ανατιμήσεις στις τιμές των τροφίμων συνεχίζονται, λειτουργώντας προσθετικά και πλήττοντας το εισόδημα κυρίως των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Προς το παρόν, σε ισχύ, εκτός από τις επιδοτήσεις στα τιμολόγια του ρεύματος που καλύπτονται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, βρίσκονται το «market pass» (μέχρι και το τέλος Ιουλίου) και το «καλάθι του νοικοκυριού». Με δεδομένο ότι οι υψηλές τιμές στα τρόφιμα θα παραμείνουν και μετά τις εκλογές, θα πρέπει με κάποιον τρόπο η επόμενη κυβέρνηση να συνεχίσει τη στήριξη, έστω και με μια στενότερη περίμετρο δικαιούχων από τη σημερινή.

Ειδήσεις σήμερα

Συντάξεις Ιουλίου: Αντίστροφη μέτρηση για τις πληρωμές – Οι δικαιούχοι και οι ημερομηνίες ανά ταμείο