Γράφει ο οικονομόλογος Γιώργος Κουρής

Ο πρώτος και κύριος στόχος της ανάπτυξης όμως είναι να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. Να αυξάνεται δηλαδή η απασχόληση, να μειώνεται η ανεργία και να προκύπτουν νέα εισοδήματα. Μόνο όταν «ζεσταθεί» η τσέπη μέχρι και των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, η ανάπτυξη έχει έννοια και τότε η εκάστοτε κυβέρνηση δικαιούται βάσιμα να ζητήσει ανανέωση της θητείας της.

Ο πίνακας 1 συνοψίζει την οικονομική ιστορία της χώρας από το 1950 μέχρι σήμερα ανά δεκαετία και σε ετήσιους ρυθμούς, ώστε να υπάρχει σύγκριση με το τρέχον έτος και τα δύο επόμενα που αποτελούν πρόβλεψη της Ε.Ε. Σε όλη αυτήν την περίοδο οι μεταβολές του ΑΕΠ ακολουθούνται από αυξομειώσεις στην απασχόληση και τα εισοδήματα.

Εντυπωσιακά μεγάλη ήταν η άνοδος της ανάπτυξης την πρώτη και τη δεύτερη δεκαετία (από 1950 έως 1970), όταν ουσιαστικά χτίστηκε η νεότερη Ελλάδα. Ωστόσο, την επόμενη δεκαετία, 1970-80, παρατηρούμε μια πτώση στον ρυθμό ανάπτυξης, που οφείλεται σε απρόβλεπτους παράγοντες. Την πετρελαϊκή κρίση του 1974, η οποία συνέπεσε με τη Μεταπολίτευση και ένα δεύτερο σοκ αύξησης τιμών στην πετρελαιαγορά που άρχισε το 1980. Η οπισθοχώρηση όμως του ρυθμού ανάπτυξης λόγω εφάπαξ και μη επαναλαμβανόμενων παραγόντων κρύβει τον δυναμισμό της οικονομίας την εποχή εκείνη. Αν τα συγκεκριμένα δύο έτη αφαιρεθούν από τη δεκαετία του ’70, τότε ο ρυθμός ανεβαίνει σε 6,5% το έτος. Αρα, εξαιρουμένων των απρόβλεπτων γεγονότων, η Ελλάδα τα τριάντα χρόνια μέχρι το 1980 είχε επιτύχει μια σημαντικότατη οικονομική ανάπτυξη της τάξης του 7% ετησίως, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μίας ακμάζουσας μεσαίας εισοδηματικής τάξης μέσα σε ένα συνεχώς αναβαθμιζόμενο βιοτικό επίπεδο. Την τελευταία, μάλιστα, από τις τρεις δεκαετίες το ποσοστό της ανεργίας είχε φτάσει στο 2%, ένα ποσοστό που είναι άπιαστο τη σημερινή εποχή.

Τη δεκαετία 1980-90 το πολιτικό σκηνικό αλλάζει άρδην και ο ετήσιος ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ πέφτει κάτω από 1%. Εκμεταλλευόμενη το όνειρο των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων, η τότε κυβέρνηση εφαρμόζει έναν κύκλο σοσιαλιστικών πειραμάτων που οδηγεί σε απορρύθμιση και πτώση της παραγωγικότητας της δημόσιας διοίκησης, αύξηση του αριθμού των προσλήψεων στο Δημόσιο, νομοθεσία αυξήσεων του κόστους εργασίας για τον ιδιωτικό τομέα και ξεχείλωμα του δημόσιου χρέους. Αφού χάθηκε μία δεκαετία, η οικονομία έρχεται σε τροχιά σταθεροποίησης από τη βραχύβια εκλογή της οικουμενικής κυβέρνησης και μετά. Η δεκαετία 1990-2000 κύλησε ομαλότερα απ’ ό,τι η προηγούμενη, με την ετήσια ανάπτυξη να ανεβαίνει στο 2,5%. Ταυτόχρονα η απασχόληση έγινε σταθερά ανοδική και η ανεργία πτωτική σε έναν ενάρετο κύκλο μέχρι το 2008, όταν ξέσπασε η διεθνής οικονομική κρίση.

Απασχόληση και εισόδημα

Στα 17 συναπτά χρόνια από το 1990 έως το 2008 η απασχόληση αυξήθηκε τουλάχιστον κατά ένα εκατομμύριο άτομα και μπόρεσε να απορροφήσει σε έναν βαθμό τις αυξανόμενες ροές εργατικού δυναμικού από νέους, ιδιαίτερα γυναίκες, που ζητούσαν απασχόληση και εισόδημα. Αυτό δεν έβαλε οριστικό φρένο στην αύξηση της ανεργίας των νέων, που ήταν και παραμένει μεγάλη λόγω της ταχύτητας με την οποία κινούνται οι νέες παραγωγικές δομές και εξελίσσεται η ψηφιακή εποχή.

Η αύξηση στην απασχόληση και ο περιορισμός της ανεργίας που κατακτήθηκε σε 17 χρόνια χάθηκε με το παραπάνω σε 5 έτη (πίνακας 2). Η διεθνής οικονομική κρίση του 2008/09 και η βίαιη προσαρμογή της οικονομίας λόγω των Μνημονίων που ακολούθησαν έσπρωξαν ενάμισι εκατομμύριο άτομα στην ανεργία και το εξωτερικό. Από το 2013 οι προσπάθειες να μειωθεί η ανεργία είχαν μερική μόνο επιτυχία, γεγονός που αποδεικνύει ότι εύκολα γκρεμίζεις και δύσκολα χτίζεις τη συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας. Αυτό είναι ένα σημαντικό συμπέρασμα για τους κυβερνώντες, όταν σκέφτονται να αλλάξουν το οικονομικό μοντέλο της Ελλάδας χωρίς μελέτη και περίσκεψη, αγνοώντας τις εμπειρίες άλλων χωρών.

Παράλληλα οι «αριστερόστροφες» ιδεοληψίες, που στοχεύουν μόνο στην αλίευση ψήφων, ξεχνώντας ότι μόνο η πλήρης απασχόληση πρέπει να αποτελεί την επιδίωξη κάθε κυβέρνησης, έχουν δημιουργήσει μια νοοτροπία αρνητισμού για ό,τι έχει σχέση με την εργασία. Η ανεργία δύσκολα πλέον μπορεί να πέσει κάτω από το 10% του εργατικού δυναμικού. Αν δεν υπήρχε και το «αμορτισέρ» της μετανάστευσης στο εξωτερικό, το αδιαπέραστο ποσοστό της ανεργίας θα ήταν σήμερα στο 15%. Ετσι, ενώ ο αριθμός των ατόμων που απασχολούνται έχει αυξηθεί από το 2013 έως σήμερα, η ανεργία παραμένει στο υψηλό επίπεδο του 13%. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι πολλοί νέοι έχουν βρει απασχόληση με χαμηλές αμοιβές, αλλά ταυτόχρονα ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού αρνείται να εργαστεί. Τα κέρδη όμως στην ανταγωνιστικότητα που έχουν επιτευχθεί, λόγω του χαμηλότερου κόστους εργασίας, δεν είναι ικανά να δημιουργήσουν τα ανοίγματα που θα προσελκύσουν τους Ελληνες του εξωτερικού. Αυτή είναι η σημερινή πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με δομικές αλλαγές σε οικονομία και κοινωνία.

Η μέση αμοιβή δεν αυξάνεται

Τα στοιχεία του πίνακα 3 είναι αποκαλυπτικά ως προς το τι συμβαίνει στις πραγματικές αμοιβές των εργαζομένων. Η πηγή είναι η στατιστική υπηρεσία AMECO (Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Θεμάτων) στις Βρυξέλλες. Βέβαια, η πρωτογενής συλλογή στοιχείων γίνεται από την ΕΛΣΤΑΤ. Τα στοιχεία δηλαδή που παραθέτουμε, που δείχνουν από το 2009 έως σήμερα μια εικόνα συνεχούς μιζέριας και καχεκτικών αμοιβών εργασίας, έχουν την επισημοποίηση των εδώ στατιστικών υπηρεσιών μαζί με την αποδοχή των παρόμοιων υπηρεσιών της Ε.Ε.

Το αβίαστο συμπέρασμα είναι ότι τα τελευταία 12 έτη οι μέσες αμοιβές έχουν μειωθεί κατά 31,4%, αφού υπολογίσουμε και τον πληθωρισμό που διαβρώνει την αξία του χρήματος. Εκτός από ορισμένες τάξεις επαγγελματιών και επιχειρηματιών τα οικονομικά αποτελέσματα των οποίων δεν μπορεί να καταγραφούν στις στατιστικές, η συνεχής μείωση των εισοδημάτων δείχνει τη διαιώνιση της φτώχειας για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Στο ίδιο, δυστυχώς, συμπέρασμα καταλήγουμε αν κοιτάξουμε την κατάσταση των ατυχών συνταξιούχων που απαριθμούν σήμερα 2,5 εκατομμύρια άτομα.

Τα στοιχεία του πίνακα 4 επιβεβαιώνουν το ρητό «κάθε πέρσι και καλύτερα». Η μέση σύνταξη που δόθηκε στους συνταξιούχους τον Νοέμβριο του 2021 ήταν 932 ευρώ. Διαχρονικά η μέση σύνταξη σε πραγματικούς όρους έχει αυξηθεί από το 2013 μέχρι σήμερα κατά 11% και προήλθε από κάποιες μικρές μειώσεις στη φορολογία. Από το 2009 μέχρι το 2013 όμως οι απώλειες ήταν 43%, ένα γεγονός που αποδεικνύει ότι το μεγαλύτερο φορτίο από τα σκληρά μέτρα που εφαρμόστηκαν στα Μνημόνια το κουβάλησαν οι συνταξιούχοι.

Δυστυχώς, η ταλαιπωρία τους δεν έχει σταματημό, εφόσον όταν πήραν κάποια αναδρομικά που τα εδικαιούντο έπειτα από δικαστικές αποφάσεις δεν εφαρμόστηκε σωστά η νομοθεσία που ορίζει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του φόρου πρέπει να παρακρατείται στην πηγή. Τους ήλθε η «πανταχούσα» προς το τέλος του έτους όταν τα χρήματα είχαν φαγωθεί και έμαθαν ότι όχι μόνο χρωστούν φόρους, αλλά και σημαντικά πρόστιμα και τόκους πάνω σε αυτούς τους φόρους. Η ασυνεννοησία μεταξύ δύο υπουργείων και η αβελτηρία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων έφεραν δικαιολογημένα την οργή των συνταξιούχων που δεν έχουν «φωνή», εκτός από την ψήφο τους.

Η χώρα να κεφαλαιοποιήσει τα όσα επιτεύχθηκαν την τελευταία διετία

 Είναι εμφανές ότι μπορεί οι αριθμοί να ευημερούν, όπως δείχνει το μεγάλο άλμα του ΑΕΠ φέτος, αλλά η καθυστέρηση μέχρις ότου η αύξηση του πλούτου περάσει προς τα κάτω και αγκαλιάσει όλα τα εισοδήματα παίρνει χρόνο. Εάν δεν περάσει ο απαιτούμενος χρόνος και φτάσουν στην τσέπη τα οφέλη από όλες τις ελαφρύνσεις και παροχές, μπορεί η λάθος ερμηνεία της σημερινής κατάστασης να στοιχίσει την κυριαρχία της κυβέρνησης, παρά τις καλές προθέσεις. Θα πρέπει η επιλογή του αν και πότε ανοίγει ο κύκλος των εκλογών να γίνει στον σωστό χρονισμό.

Η χώρα αξίζει να κεφαλαιοποιήσει τα όσα επιτεύχθηκαν την τελευταία διετία που πέρασε και την εντυπωσιακή ανάκαμψη που βιώνουμε το 2021. Το επόμενο δεκαοκτάμηνο θα πρέπει να έχει συνέχεια με το σήμερα. Ασφαλώς, δεν μπορεί να επαναληφθεί το ίδιο ρεκόρ αύξησης του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση έχει βάλει για το 2022 ως στόχο το 4,5%, ενώ η Ε.Ε. προβλέπει 5,2%. Οπου και να κάτσει η μπίλια θα είναι επιτυχία, γιατί μια συνεχιζόμενη σημαντική άνοδος της οικονομίας είναι «πανφάρμακο» για τη λύση πολλών προβλημάτων. Ταυτόχρονα πρέπει να ξεπεράσουμε το άγχος του δανεισμού και την αβεβαιότητα που υπάρχει σήμερα ως προς την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να παραμείνουν σε επιλεξιμότητα τα ελληνικά ομόλογα. Οσο περισσότερο αυτόνομοι είμαστε στο θέμα του δανεισμού τόσο ευκολότερα θα περάσουμε τον «κάβο» και θα πεισθούν οι διεθνείς επενδυτές να φέρουν ζωογόνα κεφάλαια εδώ, τα οποία θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.

Δεν πρέπει ο εκλογικός κύκλος να επισπευσθεί μέσα στο 2022, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις.

Οφέλη και στόχοι

Περισσότερα οφέλη είναι δυνατόν να επιτευχθούν αν οι εκλογές γίνουν στη συνταγματική τους ημερομηνία, ώστε να παγιοποιηθεί ένας υψηλός ρυθμός ανόδου της οικονομίας, που θα φέρει απτά αποτελέσματα στην τσέπη του καθενός. Ο σημερινός στόχος της κυβέρνησης πρέπει να είναι διπλός. Να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο ένα ακόμα σκαλοπάτι, ώστε να κερδίσει την ψήφο με τα έργα της, και να επιτύχει τη διαφορά από το δεύτερο κόμμα, που θα της προσφέρει αυτονομία στην εξουσία. Αν η εκλογική αναμέτρηση γίνει πρόωρα, η σημερινή κυβέρνηση ρισκάρει στον πρώτο γύρο να έλθουν στην επιφάνεια άγνωστες και μη αναμενόμενες προτιμήσεις των εκλογέων λόγω της μιζέριας στα εισοδήματά τους. Ετσι, στον δεύτερο γύρο το αποτέλεσμα, ενδεχομένως, να είναι ένας φαύλος κύκλος ακυβερνησίας όπως τη ζήσαμε το 1989/90. Ξέρουμε καλά τι έγινε επί Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τους μήνες από το καλοκαίρι του 1989 έως τη δημιουργία κυβέρνησης την άνοιξη του επόμενου έτους. Μια πύρρειος νίκη με ένα «κατσικοδεκανίκι» που δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση πολλών πολιτικών ούτε τη μακροημέρευσή της.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

• Νέα μέτρα: Συνεδριάζουν σήμερα οι ειδικοί για μουσική και ωράριο στη διασκέδαση – Το καλό και το κακό σενάριο
• Στάθης Παναγιωτόπουλος: Απολογείται σήμερα στον ανακριτή – Νέες καταγγελίες στο «φως»
• Καιρός: Εκκίνηση της τελευταίας εβδομάδας του 2021 με βροχές και καταιγίδες – Αναλυτική πρόγνωση
• Κάρολος Παπούλιας: Ευπατρίδης, αγωνιστής, πρεσβευτής της ενότητας και της Δημοκρατίας

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr