Oπως προκύπτει από τα στοιχεία που συνέλλεξε ο Ελεύθερος Τύπος από τα δύο μεγαλύτερα δικαστήρια -Αθήνας και Θεσσαλονίκης- περισσότεροι από 5.100 κληρονόμοι έσπευσαν από τις αρχές του χρόνου να καταθέσουν τη σχετική αίτηση, αποποιούμενοι τα συγγενικά… δώρα και, άρα τα βάρη -παλαιότερα (χρέη του εκλιπόντος), αλλά και νέα (φόροι)- που τα συνοδεύουν.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το διευθυντή γραμματείας του Ειρηνοδικείου Αθηνών, κ Γιώργο Αλιφέρη, το α’ τρίμηνο του 2019 κατατέθηκαν 3.300 αιτήματα αποποιήσεων, αριθμός τριπλάσιος σε σχέση με τις αποδοχές (1.062: στοιχεία Υποθηκοφυλακείου Αθηνών). «Το τρέχον έτος εκτιμάται πως θα “κλείσει” πάνω – κάτω στα περυσινά επίπεδα των 14.568 αιτήσεων», σχολιάζει ο κ. Αλιφέρης. Επισημαίνεται ότι το 2017 ο αριθμός των αποποιήσεων στην πρωτεύουσα «άγγιξε» τις 14.075, από 12.500 το 2016 και 9.566 το 2015, ενώ στη διετία 2013 – 2014 αυτός διαμορφώθηκε σε 14.798.

Παρόμοια είναι η εικόνα και στη Θεσσαλονίκη, με τον επικεφαλής του τμήματος αποποιήσεων κληρονομιών του Ειρηνοδικείου της πόλης, Ιωάννη Γιαννακό, να αποκαλύπτει πως το τρίμηνο Ιανουαρίου – Μαρτίου 2019 έχουν κατατεθεί 1.850 αιτήσεις. «Το 2018 “μετρήσαμε” 8.100 αποποιήσεις», σημειώνει χαρακτηριστικά, 100, δηλαδή, περισσότερες εν συγκρίσει με τον αμέσως προηγούμενο χρόνο και 45,6% πάνω σε σχέση με το 2016.

Οσον αφορά στο σύνολο της χώρας, το 2013 έγιναν 29.199 αποποιήσεις, για να ανέβουν σε 41.388 το 2014, 45.628 το 2015 και 54.422 το 2016. «Το 2017 φέρεται να “έκλεισε” με διπλάσιο αριθμό αιτήσεων σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο χρόνο, προσεγγίζοντας τις 100.000, ενώ το 2018 κυμάνθηκαν στις 150.000», αναφέρουν παράγοντες της αγοράς.

Δεν… αρκούν

«Η κτηματαγορά δεν έχει αποκατασταθεί», διαμηνύει στον «Ε.Τ.» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), Στράτος Παραδιάς, εκφράζοντας την άποψη πως Golden Visa και Airbnb έχουν μεν δώσει ώθηση, αλλά σε συγκεκριμένες περιοχές. «Οσοι τυγχάνει να κληρονομήσουν σε λιγότερο δημοφιλείς για τους ξένους συνοικίες θα το σκεφτούν δύο και τρεις φορές πριν κάνουν αποδοχή. Κι αυτό γιατί ο φόρος κληρονομιάς, σε συνδυασμό με τον ΕΝΦΙΑ, αλλά και τη γενικότερη φορολογία, που επιμένει να “συντροφεύει” την ακίνητη περιουσία, λειτουργεί αποτρεπτικά», συνεχίζει.

Αξίζει να επισημανθεί πως, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του περασμένου έτους από την 4Life Direct, σχεδόν οκτώ στους 10 ερωτώμενους απάντησαν πως θα είναι «όχι πολύ εύκολο» ή «καθόλου εύκολο» να καλύψουν το κόστος του φόρου κληρονομιάς, έναντι μόλις 10% εκείνων που το θεωρούσαν «πολύ εύκολο». Την ίδια στιγμή, το 42% γνώριζε το κόστος του επίμαχου φόρου, ποσοστό που φθάνει το 49,3% στις ηλικίες άνω των 55 ετών.

Προθεσμίες

«Παράλληλα, σε αρκετές περιπτώσεις εμπλέκονται περισσότεροι του ενός κληρονόμοι, με συνέπεια να δημιουργούνται προστριβές, που έχουν ως συνέπεια την απώλεια του χρόνου που έχει κάποιος, προκειμένου να την αποδεχθεί», καταλήγει ο κ. Παραδιάς. Υπενθυμίζεται πως η προθεσμία που έχουν οι δικαιούχοι ορίζεται στους έξι μήνες από την ημερομηνία θανάτου του κληρονομούμενου εφόσον είναι κάτοικοι Ελλάδας και ενός έτους εάν είναι κάτοικοι εξωτερικού. Το χρονικό περιθώριο της αποποίησης, ωστόσο, ξεκινάει για τον κάθε ένα κληρονόμο σε διαφορετικά χρονικά σημεία και, συγκεκριμένα, από τη στιγμή που θα κληθεί στην κληρονομιά. «Στην περίπτωση του υιού, δηλαδή, από τότε που έλαβε γνώση της επαγωγής (θάνατος του παππού) και του εγγονού από την επομένη ημέρα αποποίησης του υιού. Εν ολίγοις, εάν κάποιος δεν κληθεί ως κληρονόμος δεν έχει ξεκινήσει γι’ αυτόν το χρονικό περιθώριο της αποποίησης», εξηγούν νομικές πηγές, προσθέτοντας πως εάν αυτός,που πρέπει να αποποιηθεί είναι ανήλικος, τότε ζητείται άδεια από το Ειρηνοδικείο της κατοικίας του, με την προϋπόθεση ότι το παθητικό της κληρονομιάς είναι μεγαλύτερο από το ενεργητικό της.

Τα αφορολόγητα όρια για την απόκτηση πρώτης κατοικίας χωρίς χαράτσια

Απαντήσεις σε επτά ερωτήματα, που αφορούν στο φόρο κληρονομιάς, δίνει η ΠΟΜΙΔΑ. Ειδικότερα:

1 Ποιος είναι υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης φόρου κληρονομιάς;

Ο κληρονόμος ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός του (άρθρο 61 του Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών, ο οποίος κυρώθηκε με το ν. 2961/2001).

2 Ποια δικαιολογητικά απαιτούνται κατά την υποβολή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς;

* Ληξιαρχική πράξη θανάτου.

* Αντίγραφο διαθήκης.

* Κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο.

* Πιστοποιητικό του γραμματέα του Ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου
διαδοχής.

* Πιστοποιητικό για την ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η ηλικία αυτού.

* Εγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου.

* Τα έγγραφα, που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης.

* Αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς (σχετικό άρθρο 67 του Κώδικα).

3 Ποια είναι αρμόδια ΔΟΥ για την παραλαβή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς;

Η ΔΟΥ της κατοικίας του κληρονομουμένου ή η ΔΟΥ κατοίκων εξωτερικού, εάν ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος αλλοδαπής. Εάν, όμως, ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στην αλλοδαπή, αλλά πέθανε στην Ελλάδα, αρμόδια είναι η ΔΟΥ του τόπου θανάτου. Ως κατοικία του κληρονομουμένου θεωρείται αυτή που προκύπτει από το ΑΦΜ αυτού.

4 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις απαλλαγής της απόκτησης πρώτης κατοικίας από το φόρο κληρονομιών;

Ο κληρονόμος (σύζυγος ή τέκνο του κληρονομουμένου) να μην έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας, που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος, που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται εάν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

5 Ποια είναι τα αφορολόγητα ποσά για την απόκτηση πρώτης κατοικίας αιτία θανάτου;

Η απαλλαγή παρέχεται για αξία κατοικίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμο ή για συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης. Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή το συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα. Επίσης, χορηγείται απαλλαγή για οικόπεδο, αξίας μέχρι 50.000 ευρώ, για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 100.000 ευρώ για κάθε έγγαμο ή συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης κληρονόμο. Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή το συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον στο δικαιούχο κληρονόμο περιέρχεται ένα οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.

6 Σε πόσες δόσεις καταβάλλεται ο φόρος κληρονομιών;

Ο βάσει δήλωσης φόρος καταβάλλεται σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις των 500 ευρώ. Σε περίπτωση κληρονομιάς, εάν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, ο αριθμός των δόσεων διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση ότι κάθε δόση δεν θα είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας.

7 Ποιος είναι ο χρόνος φορολογίας για την κτήση αιτία θανάτου;

Κατά κανόνα χρόνος φορολογίας είναι ο χρόνος θανάτου. Ο χρόνος φορολογίας μετατίθεται σε μεταγενέστερο του θανάτου χρονικό σημείο αυτοδίκαια στις περιπτώσεις αναβλητικής αίρεσης, επιδικίας περί το κληρονομικό δικαίωμα ή περί την κληρονομιά, διαχωρισμού επικαρπίας από την κυριότητα κ.λπ. ή με απόφαση του προϊσταμένου της αρμόδιας ΔΟΥ.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου