Το 2021 χάθηκαν οι περισσότερες ανθρώπινες ζωές στη χώρα μας και μόνο οι αριθμοί θανάτων ήταν υπεραρκετοί ώστε να δώσουν ισχυρές δόσεις στεναχώριας και αγωνίας στη χρονιά. Τα επιστημονικά βήματα, όμως, ήταν διαδοχικά, και προστέθηκαν “όπλα” για τη διαχείριση της πανδημίας χωρίς να χρειάστηκε από την άνοιξη του 2021 και έπειτα να ξανακλείσουν καταστήματα και επιχειρήσεις για να “πέσει” η διασπορά του ιού.

Η κορυφαία .. είδηση ήταν ο εμβολιασμός κατά της Covid-19. Το εμβόλιο των εταιρειών Pfizer/BioNtech κυκλοφόρησε τέλος του 2020 και οι πρώτοι εμβολιασμοί έγιναν και στην Ελλάδα λίγο πριν την εκπνοή του 2020. Το 2021, όμως, ήταν που άρχισαν οι μαζικοί εμβολιασμοί πολιτών (με τέσσερα εμβόλια στην Ελλάδα), πρώτα οι υγειονομικοί, μετά οι ηλικιωμένοι σε οίκους ευγηρίας, έπειτα τα άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα και σιγά σιγά όλοι οι πολίτες τηρώντας μια προτεραιοποίηση από τις μεγαλύτερες ηλικίες στις νεαρότερες. Η προσμονή του ραντεβού για τον εμβολιασμό έδωσε μετά από μήνες χαρά και τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης γέμισαν εικόνες χαμογελαστών ανθρώπων στα εμβολιαστικά κέντρα που βρίσκονταν κοντά στην “Ελευθερία” όπως ονομάστηκε – καθόλου τυχαία – το ελληνικό εμβολιαστικό πρόγραμμα.

Σήμερα δώδεκα μήνες αφού ξεκίνησε η εμβολιαστική εκστρατεία, πλήρως εμβολιασμένο είναι το 65,7% του γενικού πληθυσμού και το 75,2% του ενήλικου πληθυσμού (βάσει των τελευταίων στοιχείων που δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη Δευτέρα από τον γενικό γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας). Στο εμβολιαστικό πρόγραμμα έχουν ενταχθεί και τα μικρά παιδιά από 5 ετών, ενώ ήδη εκατομμύρια πολίτες έχουν πραγματοποιήσει και την τρίτη δόση.

Η εστίαση κλειστή έξι μήνες, τα self tests και τα rapid για την επιβίβαση στα πλοία

Η διάρκεια του δεύτερου lockdown που επιβλήθηκε στις αρχές Νοεμβρίου του 2020 δεν είχε καμία σχέση με το πρώτο. Τα μέτρα κράτησαν πολλούς μήνες, με διάφορες προσαρμογές και … προσθαφαιρέσεις, το βασικότερο, όμως, ήταν η εστίαση που δεν άνοιξε παρά … έξι μήνες μετά την ημέρα που έκλεισε. Λίγο πριν “φύγει” το έτος πανδημίας, το 2020, γνωρίσαμε τον όρο click-away μιας και εφαρμόστηκε στα εμπορικά καταστήματα για την αντίστοιχη περυσινή περίοδο των εορτών. Το “click inside” αποτέλεσε την μετεξέλιξη του click-away και ήταν ένα βήμα πιο κοντά στην κανονικότητα όπως τη ζούμε σήμερα.

Εν μέσω του δεύτερου lockdown και πριν ανοίξουν τα καταστήματα εστίασης, τα υπαίθρια πάρτι στις πλατείες έλαβαν μεγάλες διαστάσεις, προκαλώντας έντονη κοινωνική αντίδραση και εκτεταμένες αστυνομικές επιχειρήσεις.

Στις συνήθειες που υιοθετήθηκαν το 2021 ήταν και τα self tests. Ο απλός αυτοδιαγνωστικός έλεγχος για κορονοϊό που κράτησε σχολεία και επιχειρήσεις ανοιχτές και είναι ο βασικός τρόπος διαχείρισης της διασποράς στις σχολικές μονάδες. Χάρη στα self tests κρούσματα διαγιγνώσκονται, απομονώνονται εγκαίρως και δεν έχει κινδυνεύσει μέχρι σήμερα η διά ζώσης λειτουργία της εκπαίδευσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η τακτική ενημέρωση για την πανδημία από το υπουργείο Υγείας συνεχίστηκε και το 2021, δύο φορές την εβδομάδα. Κάθε Δευτέρα στις οθόνες μας βλέπαμε και συνεχίζουμε να βλέπουμε την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου και τον γενικό γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριο Θεμιστοκλέους. Κάθε Πέμπτη τους καθηγητές της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου και Γκίκα Μαγιορκίνη, από τον Σεπτέμβριο και έπειτα με την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας, Μίνα Γκάγκα.

Η ανάγκη ενός “διαβατηρίου” για συμμετοχή σε δραστηριότητες εφαρμόστηκε νωρίς μετά την άρση του lockdown και κυρίως στις μετακινήσεις για τα νησιά το καλοκαίρι. Ετσι, για τους εμβολιασμένους το διαβατήριό τους για είσοδο – πλέον παντού εκτός από καταστήματα με είδη πρώτης ανάγκης – είναι το πιστοποιητικό εμβολιασμού ενώ για τους ανεμβολίαστους το αρνητικό rapid test.

Oι μεταλλάξεις – απειλές

Δύο μεγάλες “απειλές” έφεραν ανατροπές στην επιδημιολογική εικόνα της χώρας, όπως και στα μέτρα που εφαρμόζονται. Η παραλλαγή “Δέλτα” καθιερώθηκε το καλοκαίρι οδηγώντας σε αύξηση κρουσμάτων την καλοκαιρινή περίοδο και φουντώνοντας σταδιακά το τέταρτο κύμα που έφτασε στην κορύφωσή του το φθινόπωρο και κατέγραψε στις 9 Νοεμβρίου 8613 ημερήσια κρούσματα, ο μεγαλύτερος αριθμός έως σήμερα από την αρχή της πανδημίας. Εξαιτίας της “Δέλτα” αυξήθηκαν, επίσης, νοσηλείες και θάνατοι, με αποτέλεσμα στην Ελλάδα πλέον οι θάνατοι λόγω του κορονοϊού να ξεπερνούν τις 20.000.

Σα να μην έφτανε η “Δέλτα” και μετά από πτώση των κρουσμάτων που επετεύχθη με πολλή προσπάθεια, το μεταλλαγμένο στέλεχος “Ομικρον” έχει θέσει εκ νέου σε κατάσταση συναγερμού τον πλανήτη. Μία μετά την άλλη χώρες της Ευρώπης ακυρώνουν τις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις τους, ενώ μέτρα της τελευταίας στιγμής λαμβάνονται και στη χώρα μας. Οι προβλέψεις για τις αρχές του νέου χρόνου είναι δυσοίωνες, καθώς αναμένεται μια ραγδαία αύξηση των μεταδόσεων και ένα πέμπτο κύμα.

Η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού

Ο εμβολιασμός μέσα στη χρονιά και ενώ ένα σημαντικό ποσοστό πληθυσμού παρέμενε ανεμβολίαστο έγινε υποχρεωτικός για συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών αλλά και πολιτών. Ετσι, από τα μέσα Αυγούστου εργαζόμενοι σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων και φροντίδας ΑμεΑ υποχρεώθηκαν σε εμβολιασμό και ακολούθησαν οι υγειονομικοί από την 1η Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, περισσότεροι από 6000 εργαζόμενοι των νοσοκομείων βγήκαν σε αναστολή καθώς δεν εμβολιάζονταν, πολλοί από τους οποίους παραμένουν έως ότου να εμβολιαστούν.

Ο εμβολιασμός έχει ήδη ανακοινωθεί πως θα είναι υποχρεωτικός και για τους πολίτες άνω των 60 ετών, αρχής γενομένης από τις 16 Ιανουαρίου εφόσον δεν έχουν κάνει την πρώτη δόση. Σε όσους δεν εμβολιαστούν θα επιβάλλεται μηνιαίο πρόστιμο 100 ευρώ υπέρ του συστήματος Υγείας.

Τα μονοκλωνικά αντισώματα και οι θεραπείες

Στο πεδίο των θεραπειών οι επιστημονικές εξελίξεις είναι συνεχόμενες και η ιατρική κοινότητα έχει στη διάθεσή της περισσότερα σκευάσματα. Τα επιτυχημένα μονοκλωνικά αντισώματα βρίσκονται στο θεραπευτικό “οπλοστάσιο” και της χώρας μας και μάλιστα οι ειδικοί διευρύνουν τα κριτήρια προκειμένου να έχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες πρόσβαση στη θεραπεία αυτή που έχει την ιδιαιτερότητα να πρέπει να χορηγηθεί έως την πέμπτη ημέρα από τη λοίμωξη ώστε να προλάβει σοβαρή νόσηση. Η χορήγηση των πρώτων από του στόματος φάρμακα για την Covid-19 θα είναι η μεγάλη θεραπευτική εξέλιξη του 2022, όπως όλα δείχνουν. Η Αμερικανική Υπηρεσία Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) ενέκρινε το χάπι της Pfizer. Οπως και εκείνο της Merck αναμένεται να αποτελέσουν σημαντικά “εργαλεία” για σοβαρά πάσχοντες με Covid-19.

Οι αρνητές και οι ψεκ

Δυστυχώς το “δώρο” του εμβολιασμού είχε την άσχημη πλευρά του, την ακατανόητη αντίδραση από μερίδα πολιτών. Πρωτοφανείς εικόνες και απόψεις από “αρνητές” και “ψεκ” είδαν το φως της δημοσιότητας. Ανάμεσά τους και γιατροί που απέτρεπαν ασθενείς να ζητήσουν ιατρική βοήθεια. Το προσωπικό των νοσοκομείων αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει λεκτικές επιθέσεις και “αρνητές” διασωλήνωσης, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις να έχει χρειαστεί η παρέμβαση εισαγγελέα ώστε να κάνει το ιατρικό προσωπικό τη δουλειά του. “Θεματοφύλακες του Συντάγματος” και “Ελληνες αυτόχθονες ιθαγενείς” είναι οι δύο μεγάλες ομάδες αρνητών της πανδημίας και του εμβολίου για τις οποίες έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις και διεξάγεται δικαστική έρευνα.