Παρά τους ομηρικούς καβγάδες με τον πατέρα του, που δεν αποδέχεται το πάθος του για τα αεροπλάνα, ο μόλις 16χρονος Αλέξανδρος Ωνάσης πραγματοποιεί το 1964 την πρώτη του πτήση μ’ ένα μικρό μονοκινητήριο γύρω από το αεροδρόμιο του Ελληνικού.

Προσωπική εντολή

Μπροστά στην επιμονή του, ο πατέρας του, Αριστοτέλης, δίνει τελικά την έγκρισή του για το επικίνδυνο χόμπι του Αλέξανδρου, μαζί όμως με προσωπική εντολή στον τεχνικό διευθυντή της Ολυμπιακής να ελέγχεται εξονυχιστικά το αεροπλάνο του πριν από κάθε πτήση.

Κομβικό σημείο στη μετέπειτα τραγωδία της οικογένειας αποτελεί μια άλλη, λιγότερο γνωστή, αλλά εξίσου μυστηριώδης, αεροπορική τραγωδία, που συμβαίνει στη Γαλλία τον Φεβρουάριο του 1972. Τότε, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έχει ένα προσωπικό λίαρ τζετ με τα διακριτικά SX–ΑSO (όπου SX το διεθνές αεροπορικό διακριτικό της Ελλάδας και ASO το ονοματεπώνυμο του μεγιστάνα), με πιλότους τα τρία αδέλφια Κουρή (Γιώργο, Γρηγόρη και Δημήτρη), προσωπικούς φίλους του Αλέξανδρου. Εκείνη την ημέρα, το SX θα αναχωρούσε από το Ελληνικό ώστε να παραλάβει τον Αλέξανδρο από τη γαλλική Νίκαια με προορισμό το Μόντε Κάρλο, αλλά μια φωτογράφηση που πρέπει να κάνουν για διαφημιστικούς λόγους τα αδέλφια Κουρή, οδηγεί σε απρόβλεπτη καθυστέρηση μιάμισης ώρας. Το λίαρ τζετ αναχωρεί τελικά χωρίς τον Γρηγόρη Κουρή αλλά λίγο πριν προσγειωθεί στη Νίκαια χάνεται από τα γαλλικά ραντάρ, για να βρεθούν την επόμενη ημέρα κάποια συντρίμμια του στη θάλασσα χωρίς τις σορούς των δύο πιλότων.

Τα αίτια της πτώσης παραμένουν αδιευκρίνιστα, αλλά ο Αλέξανδρος υποστηρίζει από την πρώτη στιγμή πως πρόκειται περί έκρηξης από δολιοφθορά και πείθει μάλιστα τον γνωστό ωκεανογράφο Ζακ Υβ Κουστώ να πραγματοποιήσει θαλάσσια έρευνα στο σημείο της πτώσης ώστε να επιβεβαιώσει τη θεωρία του. Ο πατέρας του όμως αρνείται να τη χρηματοδοτήσει, ξεχνώντας ότι αν δεν είχε υπάρξει η απρόβλεπτη καθυστέρηση της μιάμισης ώρας, ο γιος του θα βρισκόταν μέσα στο αεροπλάνο που είχε εκραγεί από άγνωστα αίτια. Πολλοί, εκ των υστέρων, αναφερόμενοι στο περιστατικό, μιλούν για ξεκάθαρη προειδοποίηση προς την οικογένεια Ωνάση που δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη.

Στις 22 Ιανουαρίου 1973, ύστερα από μια τελευταία επιθεώρηση στο Piaggio 136, ο Αλέξανδρος ξεκινά με δύο άλλους πιλότους μια δοκιμαστική πτήση 2-3 ωρών πάνω από τον Πόρο με τελικό προορισμό τον Σκορπιό. Εχοντας τεχνική έγκριση το αεροπλάνο ξεκινά με μόλις εκατό μίλια την ώρα, αλλά όταν ο πιλότος στρίβει το πηδάλιο αριστερά ώστε να πάρει στροφή πάνω από τον Σαρωνικό στο ύψος του Παλαιού Φαλήρου, εκείνο παίρνει απότομη κλίση δεξιά, χάνει το σημείο στήριξης, το φτερό του βρίσκει στο έδαφος, σύρεται εκεί για 86 μέτρα και ακινητοποιείται με ανοιχτές τις μηχανές στις 15.30. Ολα γίνονται μέσα σε 15 δευτερόλεπτα. Οι δύο ξένοι πιλότοι βρίσκονται ζωντανοί μέσα στα αίματα, ενώ ο Αλέξανδρος Ωνάσης, που δεν φορά κράνος, είναι λιπόθυμος χωρίς ορατά σημάδια τραυματισμού.

Μεταφέρεται εσπευσμένα στο ΚΑΤ όπου βρίσκονται ήδη όλοι οι γιατροί υπό τον συντονισμό του καθηγητή Χρηστέα. Οι πρώτες εξετάσεις είναι απογοητευτικές: βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση, η καρδιά λειτουργεί αλλά ο εγκέφαλος δεν δίνει κανένα σημείο ζωής. Στο χειρουργείο απλά επιβεβαιώνεται το ανεπανόρθωτο της βλάβης και οι γιατροί περιμένουν εντολές από τους γονείς. Ο Ωνάσης ταξιδεύει όλη τη νύχτα από τη Νέα Υόρκη μαζί με την Τζάκυ, φτάνει στην Αθήνα στις 11.15 της επόμενης ημέρας, για να βιώσει την κορύφωση της τραγωδίας. Εκεί βρίσκονται η μητέρα του Αλέξανδρου, Τίνα Νιάρχου, η κόρη του Χριστίνα, οι αδελφές του Αρτεμη Γαρουφαλίδη, Καλλιρρόη Πατρονικόλα και Μερόπη Κονιαλίδη και η σύντροφος του Αλέξανδρου Φιόνα φον Τίσεν.

Οι γιατροί ενημερώνουν πως η καρδιά του Αλέξανδρου χτυπά μόνο με μηχανική υποστήριξη, ενώ ο εγκέφαλος έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Ελπίδα καμία. Την ίδια άποψη έχει και ο Αμερικανός νευροχειρουργός Πόκιν: «Με λύπην μου, είμαι υποχρεωμένος να συστήσω άμεση διακοπή της θεραπείας του ασθενούς, διά να επέλθη ταχύτερα το αναπόφευκτον». Στις 12.40 οι γιατροί αποσύρονται και ο Ωνάσης βρίσκεται μπροστά στην τραγική μοίρα ν’ αποφασίσει ο ίδιος για τον τυπικό θάνατο του μοναχογιού του. Στις 7 το απόγευμα δίνει εντολή αποσύνδεσης του μηχανήματος που κρατά ζωντανή την καρδιά του Αλέξανδρου. Για εκείνες τις στιγμές θα πει: «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μέσα σε λίγες ώρες έγινα ο φτωχότερος άνθρωπος στον κόσμο». Την επόμενη ημέρα η σορός μεταφέρεται στο Α’ Νεκροταφείο κι από εκεί στον Σκορπιό. Οι φήμες λένε ότι παραμένει άταφος για 20 ημέρες, με τον πατέρα του να κάθεται δίπλα στο φέρετρο και να του μιλάει πίνοντας ούζο.

Ομως αντίθετα με ό,τι λέει, δεν έχει πλέον κουράγιο να πολεμήσει κανέναν. Η επικήρυξη ενός εκατομμυρίου δολαρίων για όποιον δώσει πληροφορίες δεν πληρώνεται ποτέ, αφού ένας αξιωματικός της Σκότλαντ Γιάρντ δεν βοηθά ουσιαστικά, ένας Ελληνας ιδιωτικός ντετέκτιβ που μιλά για σημαντικές πληροφορίες βρίσκεται νεκρός στην εθνική οδό από τροχαίο, ενώ ο μηχανικός που έχει αλλάξει τα πηδάλια πτήσης του Piaggio σκοτώνεται πέφτοντας από τη σκάλα ενός Μπόινγκ. Δυο χρόνια μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου φεύγουν από τη ζωή, αφού πρώτα έχουν παραιτηθεί από αυτή, οι γονείς του, Αριστοτέλης Ωνάσης και Τίνα Νιάρχου, και δεκαπέντε χρόνια αργότερα η αδελφή του Χριστίνα. Η επικήρυξη για κάθε σημαντική πληροφορία για την πτώση του Piaggio ισχύει ακόμα και σήμερα…

Τα αίτια της πτώσης

Ο Ωνάσης δεν πείθεται ποτέ πως ο θάνατος του μοναχογιού του οφείλεται σε ατύχημα ή ανθρώπινο λάθος. Πρώτος στόχος του είναι οι Αμερικανοί, με τους οποίους, άλλοτε με τον γάμο του με την Τζάκυ κι άλλοτε με τις πετρελαϊκές συμφωνίες, έχει ανοιχτά μέτωπα. Λέγεται μάλιστα ότι όταν μαθαίνει την πτώση του αεροπλάνου, λέει σε μια απ’ τις αδελφές του «Σχίσε το αμερικάνικο διαβατήριο». Οι υποψίες στρέφονται ακόμα στην ελληνική χούντα, στον ξένο πιλότο του αεροσκάφους και σε Ελληνες και ξένους ανταγωνιστές.

Για τη συντριβή του Piaggio 136 εκδίδονται τρία πορίσματα που καταλήγουν στο ίδιο, περίπου, συμπέρασμα. Τα συρματόσχοινα των πηδαλίων είναι δεμένα ανάποδα, με αποτέλεσμα, όταν ο πιλότος επιχειρεί να στρίψει αριστερά, το πηδάλιο στρέφεται δεξιά: «Η αντίθετος της κανονικής λειτουργίας των πηδαλίων κλίσεως, οφειλομένη στην αντίστροφον σύνδεσιν των συρματόσχοινων κινήσεως αυτής. Ακόμη συνετελέσασαι αιτίαι είναι η πλημμελής επίβλεψις και έλεγχος των εις το αεροσκάφος εκτελεσθεισών εργασιών, υπό των αρμοδίων τεχνικών υπηρεσιών, όπως και ο μη εντοπισμός υπό του χειριστού της αντιστρόφου ανταποκρίσεως των πηδαλίων κλίσεως, κατά τον προ της πτήσεως έλεγχον».

Η μοιραία αυτή αλλαγή ίσως γίνεται στην τελευταία συντήρηση του αεροσκάφους, τέσσερις ολόκληρους μήνες πριν. Ο υπεύθυνος γι’ αυτή την εργασία εμπειρικός μηχανικός της Ολυμπιακής Αεροπορίας Δημήτριος Πιπεράκης, στο απολογητικό του υπόμνημα, υποστηρίζει ότι δεν είχε κάνει ο ίδιος την εργασία αλλά την επόπτευε και μιλά για δολιοφθορά. Ο ίδιος ο Πιπεράκης σκοτώνεται δέκα χρόνια μετά, προσπαθώντας να επισκευάσει ένα Μπόινγκ. Στη δίκη για τον θάνατο του Αλέξανδρου Ωνάση, που γίνεται τον Νοέμβριο του 1977, με κατηγορούμενους επτά μηχανικούς της Ολυμπιακής Αεροπορίας και τον, απόντα και εξαφανισμένο, συνοδηγό πιλότο Ντόναλντ Μακ Κάστερ, αθωώνονται όλοι. Η επικήρυξη ενός εκατομμυρίου δολαρίων για όποιον δώσει πληροφορίες δεν πληρώνεται ποτέ…